Morgunblaðið - 23.07.2000, Blaðsíða 38

38 SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 2000
411 1 ........-.. ....
MORGUNBLAÐIÐ
Þetta kemur allt
með heita vatninu
Lundúnabréf
Það er alveg einstök reynsla að flytja í ókunnugt land, jafnvel
þótt það sé ekki meira framandi en bara Bretland, segir Sigrún
Davíðsdóttir nýflutt til London.
Morgunblaðið/Sverrir
London.
HVERNIG er að vakna
einn góðan veðurdag
upp í ókunnu rúmi í
húsi, þar sem raf-
magnsinnstungumar
passa ekki við heimilistækin, sem
maður á, símainnstungumar heldur
ekki, heita vatnið streymir ekki úr
heitri jörðinni heldur er hitað í stór-
um dunkum, sem er erfitt að átta sig
á? Og hvar er nú pósthúsið, hvar era
næstu búðir og hvað er þetta, sem
fæst í búðunum? Hvemig er að vera
án bankareiknings, sem tekur
nokkrar vikur að fá? Og það er auð-
vitað enginn sími í húsinu, alla vega
ekki tengdur sími.
Það er að sjálfsögðu ekki svona
sem þetta gerist að flytja úr einu
landi í annað. Maður vaknar ekki
upp sjálfum sér að óvöram. Allt hitt
er hins vegar rétt. Að flytja í nýtt
land þýðir að allt verður framandi,
allt krefst umhugsunar, leitar og fyr-
irhafnar. Að flytja í nýtt land er að
byrja á byrjuninni og læra allt dag-
lega lífið upp á nýtt, frá því smæsta
upp í hið stærsta. Það kemur ekki á
óvart að þurfa að læra hið stærsta
eins og að finna vinnu, húsnæði og
fara ferða sinna. Það sem kemur á
óvart era öll smáatriðin, sem þarf að
læra. Þetta með innstungumar, gas-
hitarann og aðra hvunndagshluti.
Eina leiðin til að sigrast á öllum
smáerfiðleikunum er að hugsa um
þetta sem lærdóm, sem ekki komi
nema með fyrirhöfn eins og allur
sannur lærdómur. Það er ekkert
annað að gera en horfa, hlusta,
reyna að skifja og hugsa um flutn-
inginn sem spennandi leik, sem
snýst um að lifa af. Ekki í orðsins
fyllstu merkingu, því þetta er ekkert
hættulegt, en snýst um að komast af.
Ekki í hættulegu umhverfi, en alla
vega í mjög framandi og óskiljanlegu
umhverfi.
En er þá eitthvað hægt að gera til
að gera umskiptin þægilegri? Vísast
ýmislegt, en það er að minnsta kosti
frábært að hafa greiðslukort og far-
síma.
Óvænt kynni við
götulíf og ketti
Hluti af upplifuninni er ekki endi-
lega aðeins það sem er framandi,
heldur líka óvæntar uppákomur. Sú
fyrsta mætti mér á dyraþrepinu á
nýja heimilinu mínu, litlu raðhúsi í
Fulham, eitt þúsunda slíkra húsa í
London og Englandi öllu. Hér var
ekki flanað að neinu, því á hurðinni
vora þrjár skrár. Vandinn var að
lyklarnir, sem leigufyrirtækið hafði
látið mér í té vora aðeins tveir. Það
sýndi sig líka að eina skrána var ekki
hægt að opna.
Nú vora góð ráð dýr. Hvert er
hægt að snúa sér á laugardagskvöldi
til að fá opnaðar dyr? Hér reyndist
farsími vera lykillinn að lausninni.
Hugmyndaríkur, innfæddur eng-
ill greip farsímann sinn, hringdi í
upplýsingamar og bað um símanúm-
erið hjá lásasmiðum, sem svöraðu í
símann allan sólarhringinn í þessu
hverfi. Tvö númer vora gefin upp.
Enginn svaraði í fyrra númerinu. I
síðara númerinu var svarað. Lása-
smiðurinn kæmi innan klukkustund-
ar.
Þama gafst því óvænt tækifæri til
að kynnast götunni til hlítar og lífinu
við hana á laugardagskvöldi. Ekki
beint líflegt, enda aðeins röð raðhúsa
við þessa litlu götu, en ég hitti þó
næstu nágranna mína, sem ég hafði
heyrt af og þau vora fima vin-
gjamleg. Auk þess vora þama
nokkrir kettir á ferii.
Lásasmiðurinn birtist eftir l'A
klukkustund. Hann leit á lásinn,
mundaði lítinn bor og sveittist og
stundi í átökum við lásinn. En átökin
báru árangur og dymar sprattu upp.
Þá kom líka í ljós að góð ráð era dýr
við þessar aðstæður. Að greiddum
tíu þúsund íSlenskum krónum var
hægt að taka húsið í notkun. En fjár-
útlátin lenda annars staðar því leigu-
umboðsskrifstofan verður rakkuð
um þau. Hennar mistök.
Fallvaltur
gashitarinn
Þegar inn var komið blasti við
notalegt hús, sparlega búið húsgögn-
um, en með öllu því nauðsynlegasta.
Reyndar engin kampavínsglös til að
halda upp á nýju heimkomuna, en
það má nú líka notast við einfaldari
drykkjarílát. Það er fátt jafn gott og
að þvo sér í heitu vatni eftir langa
ferð, en sú gleði gekk ekki eftir.
Ljóstýran í gashitaranum gerði ekki
nema rétt að blakta, hvarf og svo
týrði aftur. Enginn logi, ekkert heitt
vatn, eins og allir vita, sem hafa búið
með gasvatnshitara. Nú hófst ný og
öllu lengri framhaldssaga en lykla-
sagan.
Fyrst var að láta eigandann vita
og það var hægt á sunnudags-
morgni.
Gashitarinn er tryggður dýram
dómum og nú átti að láta trygging-
amar borga og borga sig. Góð þjón-
usta, því þeir era með opinn síma 24
stundir sjö daga vikunnar og þar
fékkst strax nafn á viðgerðarmanni,
sem væri líka með sömu góðu þjón-
ustuna.
Viðgerðarmaðurinn hafði þó
greinilega ákveðið að þennan hvíld-
ardag ætlaði hann að halda heilagan,
lét því ekki svo lítið að svara í símann
né ansa skilaboðum á símsvaranum.
Á mánudagsmorgni náðist þó í hann.
Hann kæmi milli kl. 10 og 15, svo
ekki var um að ræða að fara neitt út.
Upp úr hádegi birtust tveir náungar,
sem vora ekki lengi að komast að því
að hitarinn sjálfúr væri í góðu lagi,
en það væri hins vegar rafleiðslan í
hitarann, sem væri biluð.
Rafmagn væri utan þeirra þekk-
ingarsviðs, svo þar með var sú heim-
sókn á enda.
Tryggingarfélagið var sannfært
um að rafleiðslan væri ekki hluti af
tryggmgunni. Eigandinn, kona sem
býr í Ósló, var ekki sannfærð, svo nú
tók við tveggja daga togstreita milli
hennar og tryggingarfélagsins.
Henni lyktaði með því að eigandinn
fékk iðnaðarmann, sem hún þekkir
og treystir til að koma við og líta á
hitarann. Hann kom á þriðjudag-
skveldi og komst að því eftir ná-
kvæma skoðun að það væri í raun
hitarinn, sem væri bilaður og líklega
hefðu iðnaðarmennimir daginn áður
gert illt verra.
Hann lofaði að koma daginn eftir
og laga hitarann, sem reyndar kom
hann ekki fyrr en á laugardeginum.
Eftir að hafa notið þess villta munað-
ar að geta bæði farið í bað og þvegið
upp í heitu kranavatni í tvo daga
hvarf heita vatnið aftur síðdegis á
mánudegi. Viðgerðarmaðurinn kom
aftur á þriðjudeginum og nú er von-
andi búið að komast fyrir vandann,
enda búið að skipta um flestallt í
hitaranum.
Þessi fyrstu dagar í húsinu voru
því viðburðaríkir. Ekki aðeins að ég
byggi í um aldargömlu húsi frá lok-
um Viktoríutímans, heldur gafst
þarna færi á að lifa sig inn í aðstæður
á byggingartímanum og þvo sér og
þvo upp í soðnu vatni. Hið merkilega
var að uppgötva að vissulega er heitt
vatn úr krananum til þæginda, en
það er hægt að lifa ágætis lífi án
þess.
Úr skýjunum niður
ájörðina
Eftir að hafa búið uppi á fimmtu
hæð í lyftulausu húsi í níu ár era
töluverð viðbrigði að koma niður á
jörðina aftur. Ég kann því ágætlega,
nýt rósanna í litla garðMeðlinum
mínum og hef eignast einkar fylgis-
pakan vin, sem þar að auki er sleipur
í íslensku. Hvítsokkóttur köttur,
sem lærði strax að fara ekki inn í
húsið með því að hlusta á fyrirskip-
anir mínar á íslensku.
Aðra nóttina í húsinu vaknaði ég
við að einhver var í svefnherbergis-
glugganum og horfði á mig. Þar var
þá vinur minn kötturinn mættur.
Mér hafði greinilega láðst að segja
honum að inngöngubannið í húsið
gilti ekki aðeins garðdyrnar, heldur
allar gáttir hússins. Nú veit hann
það og hefur ekki reynt frekar að fá
inngöngu, en heldur sig hinn prúð-
asti á garðstéttinni.
Mér hefur alltaf þótt póstþjónust-
an í Kaupmannahöfn til fyrirmynd-
ar.
Pósturinn er borinn upp að dyram
sex daga vikunnar, oftast undir há-
degi. Það er þó ekkert á við London,
þar sem pósturinn kemur tvisvar,
fyrst um kl. átta, svo um hádegi. I
Kaupmannahöfn era pakkar bomir
út, lfka stærðarinnar kassar, en þeir
sem era ekki heima frá miða um að
þeir geti sótt pakkann á pósthúsið.
Breska pakkaþjónustan er hins
vegar stórbrotin, sem kemur sér vel
þegar von er á átján pappakössum
með fótum, bókum og geisladiskum.
Ef viðtakandi er ekki heima skilja
þeir eftir miða, þar sem sagt er hve-
nær þeir komi næst.
Henti það ekki má hringja og fá
annan tíma. Þar sem enginn var
heima í tvo daga kom pakkapóstur-
inn tvær fyluferðir, en skildi í annað
skiptið eftir miða, þar sem boðið vai-
að hringja og fá annan tíma eða
koma sjálfur að sækja pakkana.
Kassamir komu því inn á gólf og það
með ótrúlegri elskusemi.
Ég á ekki nógu sterk orð til að
lýsa hrifningu minni á bresku póst-
þjónustunni.
Sigur unninn í
símamálum
En Mð er ekki bara kattamal og
rósir. Það þarf meira til en heitt vatn
til að komast inn í samfélagið, til
dæmis síma. Eigandinn var búinn að
ganga svo frá að ég ætti að fá síma
um leið og ég kæmi, en þegar ég kom
á laugardeginum reyndist síminn
ótengdur. A mánudagsmorgni labb-
aði ég út í næsta símaklefa til að geta
hringt ókeypis í þjónustusíma Brit-
ish Telecom eins og eigandinn sagði
mér að gera. Þar átti ég að spyija
efdr Sophie á Oxford-skrifstofimni,
sem vissi allt um mín mál.
En svo einfalt var þetta nú ekki.
Hjá þjónustusímanum fékk ég að
vita að ég gæti ekki spurt eftir
ákveðinni manneskju og án eftir-
nafns var ekki hægt að finna hana á
skiptiborðinu, sem þjónar öllu land-
inu. Konan á límmni var hins vegar
boðin og búin að hjálpa, svo ég byij-
aði á erindinu, sem væri að fá síma í
húsið, öllu heldur bara númer, þar
sem lína væri fyrir.
Það var sjálfsagt mál, en fyrst yrði
að athuga hvort línan væri virk. Það
yrði fyrst hægt á miðvikudagsmorg-
un. Ef ekki yrði að senda mann og
hann gæti ekki komið fyrr en á
mánudaginn eftir viku. Hafið þið
reynt að vera símalaus um leið og þið
erað að koma ykkur fyrir í ókunnu
landi? Ekki heillandi hugmynd, en
ég tók þessu tilboði, því reynslan
hefur kennt mér að það er öldungis
sóun á kröftum að reyna að tala til
fólk á þjónustulínum. Það er jafn
hjálparvana og fómarlambið. íbúð-
areigandinn stökk upp á nef sér við
þessar fréttir og ákvað að taka málin
í sínar hendur. Ég hef ekki hug-
myndaflug til að ímynda mér hvem-
ig hægt er að ýta við BT eins og hún
gerði, en það liðu aðeins tíu mínútur
þar til yfirkona hjá BT hringdi í mig
- bara til að láta mig vita að það væri
verið að vinna í málinu.
Hálftíma síðar hringdi önnur, sem
hafði verið sett í að leysa málið til að
segja mér að síminn yrði opnaður
eftir klukkustund - og það stóð
heima. Þar með var sambandið við
umheiminn komið á.
Þá var hægt líka að fara að snuða
BT. í heimsókn til London fyrr á ár-
inu hafði ég fundið tilboð til Dana,
búsettra í London, um allt að þriðj-
ungi ódýrari símaþjónustu en BT
býður upp á. Eitt símtal, ekkert mál
og tveimur tímum seinna var BT
búið að missa góðan viðskiptavin.
Um leið og ég bað um síma hafði
ég spurst fyrir um farsímaáskrift og
netáskrift hjá BT. Mér var vísað á
þjónustunúmer, þar sem biðin vai-
óendanleg, en allt í lagi. Ég kom mér
fyrir við símann með lestrarefni og
þar sem þjónustunúmerin era
ókeypis var þetta í lagi. Þegar ég
loksins komst að farsímamanninurn
fékk ég að vita að ég yrði að finna BT
búð, sem langt var í og það gæti
reynst flókið að fá áskrift, þar sem
ég hefði enga viðskiptasögu til að
styðjast við. Netinu gafst ég upp á að
bíða eftir.
Á göngu um hverfið á þriðjudegin-
um fann ég raftækjabúð með glás af
farsímatilboðum og afgreiðslu-
manni, sem gat gefið greinargóðar
upplýsingar um hverju væri völ á.
Það var svo margt að ég hef enn ekki
treyst mér til að velja, en það verður
brátt að gerast. Netaðgang nenni ég
heldur ekki að fá hjá BT. Það era svo
margir aðrir, sem bjóða betur, meðal
annars ótakmai'kaðan netaðgang
fyrii' um þúsund krónur íslenskar á
mánuði, enginn símakostnaður ofan
á. Það mál er í athugun hjá netfróð-
um fjölskyldumeðlimum.
Inngangan um
þröngar dyr kerfísins
Ég hafði óljósa hugmynd um að á
einhvern hátt þyrfti ég að skrá mig
inn í hið breska samfélag, þótt samn-
ingurinn um Evrópska efnahags-
svæðið hafi þegar gert mér og mín-
um líkum það kleift að flytja til
Bretlands af öngvu tilefni.
Með því að fletta svolítið í gulu síð-
um símaskrárinnar fann ég „Cit-
izens Advice Bureau“ í mínu hverfi.
Á þessari skrifstofu sitja sjálfboða-
liðar fyrir svöram og þvílíkar mót-
tökur! Mannleg hlýja streymdi út úr
tólinu og enginn að flýta sér. Bretar
hafa ekki stjórnarskrá og þeir hafa
heldur ekki kennitölukerfi, en þeir
hafa „National Insurance Number“
sem allir þurfa að hafa, þótt það sé
sjaldan notað. Ég fékk að vita hvert
ég ætti að hringja til að leggja drög
að slíku númeri. Á endanum náði ég
sambandi síðla þriðjudags og fékk að
vita að ég gæti hringt næsta morgun
og þá fengið viðtalstíma seint í júlí.
Nú gleymdi ég að hringja aftur svo
hvenær ég fæ númerið er enn óljóst.
Af því ég hafði verið bundin heima
allan fyrsta mánudaginn og fram eft-
ir þriðjudegi vegna hitararans
komst ég ekki í banka fyrr en síð-
degis á þriðjudag. Þar var nokkurt
hik á mönnum. Jú, allt í lagi að fá
nýjan viðskiptavin, en fyrst hann
hefði enga viðskiptasögu í Bretlandi
og enga vinnu þar má reikna með
2-3 vikna bið eftir að geta opnað
bankareikning.
Bankinn þaií að leita umsagnar
fyrri viðskiptabanka minna og það
gæti tekið tíma.
Eftir tíu daga er ég því komin með
síma og ódýr símtöl, en vantar enn
heita vatnið og bankareikning. Og
svo á ég eftir að sækja um félags-
trygginganúmerið, bamabætur,
bílastæðisleyfi (því annars þarf ég að
muna eftir að hlaupa út fyrir klukk-
an níu á hverjum virkum degi og
reiða fram rúmar 500 íslenskai’
krónur í stöðumælagjald fyrir dag-
inn; þrír mánuðir kosta rúmar þijú
þúsund) og finna skóla handa fjór-
tánáringnum. Eftir viðburði fyrstu
dagana er enginn vafi á að þar mun
margt skondið koma upp á og enn er
öragglega margt ólært ... en lærir
svo lengi sem lifir - nema það sé öf-
ugt.