Morgunblaðið - 02.08.2000, Blaðsíða 20
20 MIÐVIKUDAGUR 2. ÁGÚST 2000
FRETTIR
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Urskurður siðanefndar Prestafélags Islands vegna
kæru á sr. Sigurbjörn Einarsson
Ekki ámælisvert brot á siða-
reglum Prestafélagsins
SIÐANEFND Prestafélags Islands
hefur komist að niðurstöðu vegna
kæru Sigurðar Þórs Guðjónssonar á
ákveðnum ummælum séra Sigur-
björns Einarssonar biskups. Siða-
nefndin telur sr. Sigurbjörn hafa
valið óheppOega samlíkingu og betur
hefði verið að velja hófsamari sam-
líkingu. Hún féllst ekki á að um
ámælisvert brot sé að ræða af hálfu
sr. Sigurbjöms.
Kærandi spurði í erindi sínu hvort
sr. Sigurbjörn hefði með ummælum
sínum í kjölfar kristnihátíðar brotið
siðareglur Prestafélags íslands.
Spurði hann sérstaklega um ummæli
þess efnis að sumt af því sem birt
hefði verið á opinberum vettvangi
minnti á það allra versta sem verstu
nasistar og kommúnistar hefðu haft
fram að færa á sínum tíma og að það
endurspeglaði andkristin viðhorf
þeirra sem um ræddi. Einnig spurði
hann hvort ummæli sr. Sigurbjöms
um að gagnrýni væri nöldur, ólund
og furðuleg árátta og að hann efaðist
um að þarna væri eðlilegt heilsufar á
ferðinni, væru brot á siðareglum.
í úrskurði siðanefndar eru félags-
menn Prestafélagsins hvattir til að
gæta hófs í orðfæri sínu þótt hún fái
ekki séð að siðareglur P.í. banni
prestvígðum að kveða fast að orði á
opberum vettvangi og féllst nefndin
ekki á að ummæli sr. Sigurbjörns
væru ámælisvert brot.
Fremur tilmæli en áminning
Séra Úlfar Guðmundsson, for-
maður siðanefndar Prestafélags ís-
lands segist ekki líta þannig á að
úrskurður siðanefndarinnar sé
áminning á sr. Sigurbjörn Einarsson
heldur svar við fyrirspurn kæranda.
„Sjónarmið okkar er að menn skuli
stefna til þeirrar áttar að hætta að
nota orð um heilsufar í óeiginlegri
merkingu þegar rætt er um málefni.
Þess vegna er úrskurður okkar
miklu fremur tilmæli en áminning,"
segir sr. Úlfar. Hann segir siðanefnd
skylt að taka til meðferðar erindi
sem til hennar sé vísað og spyrja
megi hvort reglur hennar séu of
strangar að því leyti. Hann segir
siðanefndina sammála um að sr. Sig-
urbjörn hafi jafnan tekið svari lítil-
magnans í þjóðfélaginu og að hann
hafi ekki verið að sneiða að geðfötl-
uðum eða minni máttar.„Siðanefnd-
in vissi að hann var ekki að sneiða að
Sigurði Þór Guðjónssyni því sr. Sig-
urbjörn hafði tjáð okkur að hann
hefði ekki lesið grein Sigurðar þegar
hann gaf svör sín.“
Sr. Úlfar benti á að siðnefndin
væri ekki dómstóll, enginn lögfræð-
ingur sæti í nefndinni og að greinar-
gerðin væri ábending til umhugsun-
ar en ekki áminnig eða úrskurður.
Hann ítrekaði að æskilegt væri að
menn notuðu ekki orð um heilsufar
eða heilbrigði í óeiginlegri merkingu
í umræðu eins og algengt hefur verið
og hann sagði siðanefndina hafa vik-
ið áður að slíku í úrskurði.
Ekki ámælisvert brot
Úrskurður siðanefndarinnar fer
hér á eftir:
Kærandi: Sigurður Þór Guðjóns-
son
Kærði: Sr. Sigurbjörn Einarsson
biskup
Kæruefni
Sigurður Þór Guðjónsson kærir
sr. Sigurbjörn Einarsson fyrir opin-
ber ummæli þess síðarnefnda í kjöl-
far Kristnihátíðar, þar sem sr. Sig-
urbjörn sagði orðrétt: „sumt af því
sem hefur verið birt á opinberum
vettvangi minnir á það allra versta
sem verstu nasistar og kommúnistar
höfðu fram að færa á sínum tíma.
þetta endurspeglar andkristin við-
horf þeirra sem um ræðir.“
Einnig eru kærð ummæli hans í
kvöldfréttum Ríkissjónvarpsins 4.
júlí sl., tilvitnuð þannig að gagnrýni
væri „nöldur, ólund og furðuleg
árátta“ og bætti síðar við að hann ef-
aðist um að þarna væri „eðlilegt
heilsufar á ferðinni."
Kærandi óskar eftir að siðanefnd
skeri úr um hvort sr. Sigurbjörn hafi
með ummælum sínum brotið siða-
reglur 3.7, 2.2, 2.3, 2.8, 2.9 Prestafé-
lags íslands.
Málsmeðferð
Kæra barst formanni siðanefndar
6. júlí og þann 10. júlí ritaði formað-
ur sr. Sigurbirni Einarssyni bréf þar
sem honum voru kynnt þessi máls-
gögn og óskað eftir því að hann sendi
siðanefnd skriflega umsögn um mál-
ið af sinni hálfu. Ljósrit af kærunni
voru einnig send til siðanefndar.
Bréf barst frá sr. Sigurbirni Einars-
syni 14. júlí. Formaður sendi ljósrit
af umsögn sr. Sigurbjörns ásamt
blaðaúrklippum til siðanefndar 17.
júlí. Ekki reyndist unnt að ná siða-
nefnd saman fyrr en 24. júlí vegna
sumarleyfa. Kom Sigurður Þór Guð-
jónsson þá fyrir nefndina. Sigur-
björn óskaði ekki eftir að koma fyrir
nefndina. Nefndin hélt fjóra fundi,
þann 24., 25. og 26. júlí.
Greinargerð
Siðanefnd telur að greinar 2.2, 2.3
og 2.9 séu einkum til skoðunar vegna
ummæla sr. Sigurbjöms, þar sem
kveðið er á um sérstakar skyldur
presta í afstöðu og viðmóti við aðra.
Grein 3.7 á einkum við um skyldur
gagnvart starfssystkinum, grein 2.8
á einkum við um umburðarlyndi
presta gagnvart öðrum trúarhópum,
en ummæli Sigurbjörns í ofan-
greindum fréttum teljast ekki sér-
staklega beinast að þeim.
í greinargerð sr. Sigurbjörns til
siðanefndar vegna ummæla um
„eðlilegt heilsufar", segir sr. Sigur-
björn: „Skynsamleg gagnrýni var
lítt finnanleg en mikið um luntaskap,
ólundarglefsur, hvæs og urr, hnútur
og rógsmál í garð kirkju og kristin-
dóms. Eg kalla slík viðbrögð ekki
heilbrigð. Það ættu allir að skilja, að
þegar talað er um heilsufar í sam-
bandi sem þessu er orðið notað í
óeiginlegri merkingu og er þess
háttar málfar algengt. Flestir menn
eru sæmilega lundgóðir, svo dæmi
sé tekið, og efar enginn, að sá mann-
kostur teljist til heilbrigði og stuðli
að góðu heilsufari í samlífi fólks. En
þeir, sem eru svo gerðir, að þeir ger-
ast lundillir, þegar aðrir gleðjast eða
hátíð fer að höndum og taka þá að
ausa úr sér óþverra, þeir njóta ekki
öfundsverðrar heilsu. Við þessa
skoðun hlýt ég að standa."
Siðanefnd telur óæskilegt að
blanda heilsufari manna inn í um-
ræðu um málefni. Kærandi segir í
greinargerð sinni að skilja megi orð
sr. Sigurbjörns á þá lund að ýmsir
gagnrýnendur gangi ekki andlega
heilir til skógar. Með því móti er
geðfötlun „blandað inn í deilur um
almenn mál og hlýtur að teljast
ónærgætni gagnvart þeim hópum
sem eiga við þá fötlun raunverulega
að stríða og standa mjög höllum fæti
í tilverunni." Undir þetta tekur siða-
nefnd.
Varðandi ummæli sr. Sigurbjöms
í DV þar sem hann líkir málflutningi
sumra þeirra sem gagnrýndu
Kristnihátíð við það versta sem
verstu kommúnistar og nasistar
höfðu fram að færa, segir hann í
greinargerð sinni: „í umræddum
svöi-um mínum var ekki vikið að
gjörðum, heldur orðum. Það er því
mjög fjarstæð ályktun, að ég hafi
dróttað að morðum og öðram
illvirkjum að einum eða neinum ís-
lenskum samtímamanni.“
Siðanefnd telur ekki að sr. Sigur-
björn hafi með orðum sínum dróttað
að morðum í anda nasisma og
kommúnisma að neinum íslenskum
samtímamanni enda hafi hann verið
að svara málflutningi gagnrýnenda á
Kristnihátíð en ekki að dæma verk
þeirra. Á hinn bóginn ber samlíking-
in við verstu nasista og kommúnista
til kynna voðaverk þeirra í hugum
manna og því vafasöm. Þó fellst siða-
nefnd á að samlíkingin við þessi öfl
standi Sigurbirni nær þar sem hann
„fylgdist vel með orðfæri þeirra
lengi áður en þeir urðu almennt upp-
vísir að verstu verkum. „Hver sem
vill má ásaka mig fyrir að hafa látið
ýmsan málflutning á þessu hátíðar-
ári minna mig á annað vont og minn-
isstætt,“ eins og hann segir í grein-
argerð sinni. Þrátt fyrir þetta telur
siðanefnd sr. Sigurbjörn hafa valið
óheppilega samlíkingu í sögulegu
ljósi. Betur hefði farið að velja hóf-
samari samlíkingu.
Sr. Sigurbjöm beinir gagnrýni
sinni ekki að neinum nafngreindum
aðilum heldur ótilteknum hópi gagn-
rýnenda. Siðanefnd Prestafélagsins
telur að betur hefði farið að hann
hefði fundið orðum sínum stað frek-
ar en að beina þeim með þessum
hætti til allra sem gagnrýnt hafa
Kristnihátíð.
tírskurður
Siðanefnd hVetur félagsmenn að
gæta hófs í orðafæri sínu þótt hún fái
ekki séð að siðareglur P.I. banni
prestvígðum að kveða fast að orði í
umræðum á opinberam vettvangi og
fellst því ekki á að hér sé um ámælis-
vert brot að ræða á fyrrgreindum
siðareglum.
Virðingarfyllstj
sr. Ulfar Guðmundsson
sr. Agnes M. Sigurðardóttir
Salvör Nordal.
Morgunblaðið/Sverrir
Tvær konur voru fluttar á slysadeild eftir að bíll þeirra
valt á Þingvallavegi.
Valt á Þingvallavegi
BILVELTA varð á Þingvallavegi á
móts við Mosfell um sjöleytið í
gærkvöldi. Tvær konur voru í bfln-
um og var önnur þeirra flutt slösuð
á slysadeild og jafnframt var farið
með hina á slysadcild til skoðunar.
Ekki er Ijóst hver tildrög þess voru
að bfllinn valt.
Vísitala ISK í júní og júlí 200C
117
Kaupþing um gengisþróunina
Trú á hagkerfíð
hefur mest áhrif á
gengi krónunnar
GENGISVÍSITALA íslensku krón-
unnar hækkaði ört í júnímánuði síð-
astliðnum og greip Seðlabankinn þá
til þess ráðs að kaupa ki-ónur á milli-
bankamarkaði til að verja hana. Áhrif
inngripanna vöraðu þó stutt og hélt
gengisvísitalan áfram að hækka í júlí
og náði hækkunin hámarki um miðj-
an mánuðinn þegar gengisvísitalan
nálgaðist 116 og millibankamarkaði
með gjaldeyri var lokað.
í Þróun og horfum fyrir júlí/ágúst
2000 segir greiningardeild Kaup-
þings að það sem einna helst hafi
stuðlað að styrkingu krónunnar fram
yfir vormánuði hafi verið síaukinn
vaxtamunur við útlönd í kjölfar
vaxtahækkana Seðlabanka íslands,
auk trausts manna á íslensku efna-
hagslífi. Menn hafi nýtt sér vaxta-
muninn meðal annars til lántöku í er-
lendum myntum og treystu á stöðugt
gengi íslensku krónunnar enda hverfi
ávinningur af vaxtamun fljótt lækki
gengið mikið. „Fjöldi frétta í júní gaf
vísbendingar um heldur neikvæðari
horfur í þjóðarbúinu og minnkuðu
væntingar manna til efnahagslífsins
sem aftur stuðlaði að viðsnúningi á
gengisþróun krónunnar og veiktist
hún talsvert á stuttum tíma,“ segir
greiningardeild Kaupþings. Þá telur
greiningardeildin að spákaup-
mennska hafi einnig átt þátt í að
stuðla að veikingu krónunnar að und-
anförnu en spákaupmenn hafi í júní-
mánuði selt krónur til að hagnast á
lækkun hennar og eða til að loka fyrir
stöður til að verjast tapi ef hún veikt-
ist enn frekar. ,Áhrif spákaup-
mennsku era þó fyrst og fremst til að
ýta enn frekar undir þróun sem þeg-
ar er hafin en sambærileg þróun var í
gagnstæða átt á liðnu ári þegar mikið
af krónu var keypt. Af þessu má ljóst
vera að trú manna á hagkerfinu er sá
meginþáttur sem hefur áhrif á gengi
íslensku krónunnar."
Óðagot að loka gjaldeyrismarkaði
Um miðjan júlímánuð fór gengis-
vísitala íslensku krónunnar yfir 112,0
og segir greiningardeild Kaupþings
að sumir markaðsaðilar hefðu talið að
Seðlabankinn myndi vama Javí að
vísitalan færi yfir það gildi. I fram-
haldinu hafi myndast gífurlegur sölu-
þrýstingur á krónuna, sem veiktist
þá mjög, sem aftur leiddi til þess að
nokkrir markaðsaðilar á millibanka-
markaði með gjaldeyri hafi farið
fram á lokun markaðar. Áður en til
lokunarinnar kom hafi krónan veikst
um 1,7% þann dag. Lokunin hafi þó
aðeins staðið hluta úr degi því fljót-
lega hafi verið samþykkt á fundi allra
markaðsaðila að opna fyrir viðskipti á
millibankamarkaði á ný. Söluþrýst-
ingi hafi þó ekki létt á krónunni með
tímabundinni lokun en með inngrip-
um Seðlabankans, sem greip fimm
sinnum inn í með kaupum á krónum,
hafi verið dregið úr lækkun krónunn-
ar þennan dag og hafi dagslækkunin
numið um 1,4%. Greiningardeild
Kaupþings segir ekki ljóst hversu
réttmæt lokun millibankamarkaðar-
ins hafi verið. Líklegt sé að óðagot
hafi helst stuðlað að þessari ákvörðun
og að lokunin hafi frekar en ekki orð-
ið til að rýra traust erlendra aðila á ís-
lensku efnahagslífi en fjallað hafi ver-
ið um lokunina í erlendum
fjölmiðlum.
Lífleg viðskipti með skuidabréf ef
krónan veikist f rekar
Greiningardeild Kaupþings segir
athyglisvert hversu mikil fylgni hafi
verið milli gjaldeyris- og skulda-
bréfamarkaðar í júlímánuði. „I kjöl-
far hækkunar gengisvísitölu krón-
unnar hefur ásókn í verðtryggð
skuldabréf aukist en fjárfestar hafa
litið á hækkun vísitölu krónunnar
sem vísþendingu um aukna verð-
bólgu. Áhrifin komu skýrast fram
daginn eftir lokun millibankamark-
aðar þegar 2,3 milljarða króna við-
skipti með skuldabréf áttu sér stað,
sem er jafnt um þriðjungi allra við-
skipta með skuldabréf í júní. Við-
skipti sem áttu sér stað þennan dag
vora fyrst og fremst með verðtryggð
ríkisskuldabréf og er ekki ólíklegt að
veik staða krónunnar deginum áður
hafi ýtt undir áhyggjur manna um að
verðbólga sé viðvarandi. Veikist
krónan enn frekar má því búast við
líflegri viðskiptum á verðtryggðum
skuldabréfum en verið hafa að und-
anförnu."
Milliuppgjör fyrirtækja geta haft
áhrif á gengi krónunnar
Veltan á gjaldeyrismarkaði hefur
aukist á árinu og nálgaðist hún 400
milljarða króna í lok júní en til sam-
anburðar var hún 470 milljarðar á
síðasta ári. Að mati greiningardeild-
ar Kaupþings er ljóst að áhugi manna
á gjaldeyrisviðskiptum hefur aukist
mikið en hluta aukningarinnar megi
rekja til mikils vaxtar í framvirkum
samningum undanfarið ár. „Með
auknum gjaldeyrisviðskiptum hefur
tekist að fjármagna viðskiptahalla
síðustu tveggja ára að fullu en Ijóst er
að slíkt gengur ekki til lengri tíma
vegna mikillar uppsöfnunar erlendra
skulda. Því mun krónan þegar til
lengri tíma er litið veikjast takist ekki
að ná böndum á viðskiptahalla og
verðbólgu hér á landi.“
Greiningardeild Kaupþings segir
að fremur rólegt hafi verið á gjald-
eyrismörkuðum í lok júlí og að krón-
an hafi styrkst nokkuð síðustu daga.
Því megi draga þá ályktun að menn
hafi enn nokkra trú á að úr þenslunni
verði dregið. „Þó er ljóst að menn
fylgjast vel með öllum vísbendingum
um þróun þjóðarbúsins og gætu milli-
uppgjör fyrirtækja, sem þegar era
byijuð að birtast, haft áhrif til veik-
ingar krónunnar verði þau lakari en
búist er við. Einnig getur gengi
deCODE haft veraleg áhrif en ís-
lendingar eiga miklar eignir bundnar
í því félagi,“ segir greiningardeild
Kaupþings í Þróun og horfum fyrir
júlí/ágúst 2000.