Morgunblaðið - 02.08.2000, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 2. ÁGÚST 2000 45
óviðkomandi bakteria leynst. En
mjög stingur í stúf við allan gljáann,
að í forsalnum er hreinræktuð fjár-
húslykt, svo eigi var um að villast, að
stofnunin væri í „lífrænu sambandi"
við sauðfjárræktina. Það er best við
byrjum í kjallaranum, sagði Dungal,
og þangað fórum við. Þar eru marg-
ar vistarverur. Þar varð fyrst íyrir
okkur upphaf fjárhúslyktarinnar,
kindur tvær, hver í sinni stíu og hver
sjúk af sinni tegund lungnaorma.
Eru þær þar til lækningatilrauna og
athugunar." Og enn segir blaðamað-
ur Mbl.: „Á stofuhæð hússins eru að-
alrannsóknastofurnar. I blaðagrein
eru ekki tök á að lýsa öllum þeim
merkilegu verkfærum og áhöldum,
sem þar gefur að líta. í stofum þess-
um eru í notkun rannsóknaáhöld þau
hin dýru, er Þjóðverjar gáfu hingað
1930 og áhöld þau, er Rockefeller-
stofnunin í París gaf Rannsóknastof-
unni nokkru síðar. Þar er sjerstök
stofa sem aðallega er ætluð rann-
sóknum á vefjum og líffærum manna
og dýra, en önnur fyrir bakteríu-
rannsóknir."
í þessu umhverfi ólst Guðmundur
upp og naut leiðsagnar Dungals og
sótti valdar kennslustundir í lækna-
deild. Guðmundur var eðlisgreindur
maður, námfús og fróður, og hann
hafði nánast ótakmarkað vinnuþrek
framan af og reyndar lengst af
starfsævi sinnar sem entist allt til 75
ára aldurs. Framlag hans til vísinda-
rannsókna og hagnýtra rannsókna
og framleiðslu bóluefna verður
aldrei metið til fulls. Fljótlega sner-
ist starf Guðmundar mest um sýkla-
rannsóknir, framleiðslu sýklaætis og
bóluefnis. Einkum framleiddi Guð-
mundur bráðapestarbóluefni og
seinni árin mest til útflutnings til
Færeyja. Þetta starf innti hann af
hendi á hárnákvæman vísindalegan
hátt. Tekjur af bóluefninu runnu síð-
an til sjóðs sem stofnaður var við Há-
skóla íslands og í nafni Níelsar
Dungal. Sjóðurinn hefur núna kost-
að komur 40 vísindamanna erlendis
frá til fyrii’lestrahalds við Háskólann
og síðast fyrir nokkrum dögum.
En Guðmundi var margt fleira til
lista lagt. Hann sýndi kvikmyndir í
Tjarnarbíói, vafalítið að undirlagi
Dungals sem var rektor Háskólans
um tíma og stóð fyrir stofnun bíós-
ins. Guðmundur var stangveiðimað-
ur af lífi og sál og lengi var hann for-
maður Landssambands
stangveiðimanna. Þar reyndi ekki
síst á hið mikla vinnuþrek hans, fé-
lagslyndi og lífsgleði og oft urðu
vinnudagar hans sjö í hverri viku.
Guðmundur lét aldrei störf sín að fé-
lagsmálum hefta störfin við Rann-
sóknastofuna.
Síðustu árin var Guðmundur orð-
inn nokkuð þrotinn að fyrri kröftum.
Síðast var hann með okkur 1997 þeg-
Iar við héldum upp á aldarminningu
Níelsar Dungal og 80 ára afmæli
Rannsóknastofunnar. Nú hefur
hann safnast til feðra sinna og nýtur
nú hinna eilífu veiðivatna sem hann
elskaði svo mjög.
Við starfsmenn Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræði kveðjum nú
vin og samstarfsmann og þökkum
meiri en hálfrar aldar samfylgd Guð-
mundar.
Jónas Hallgrímsson.
Nú þegar horfinn er af vettvangi
góður félagi vinur og samstarfsmað-
I ur, kemur margt í hugann það sem
I minnir á mannkosti, þessa góða og
trausta vinar. Eg ætla að draga fram
nokkrar minningar úr hugskoti
mínu, þar sem leiðir okkar lágu sam-
an.
Guðmundur var um árabil formað-
ur Landsambands stangaveiði-
manna, þar vann hann frumherja-
starf, hann hóf þessi félagasamtök til
| virðingai’ og farsældai', þá var sá
grunnur lagður að Landsambandinu
sem haldist hefur allt fram undh-
I þennan tíma. Samviskusemi hans og
ábyrgðartilfinning, góð samvinna við
alla, var hans aðalsmerki, frágangur
skjala og varðveisla gagna var til fyr-
irmyndar, enda vann hann til þess,
að verða einna fyrstur manna sem
fulltrúi íslenskra stangaveiðimanna,
ráðherraskipaður í endm’skoðun á
lax- og silungsveiðilöggjöfinni, og
, síðar skipaður fyrstur stangveiði-
| manna í veiðimálanefnd, þar sem
1 hann átti sæti meðan heilsa og
I starfsþrek gaí'. Þar sem annars stað-
ar var ferill hans merktur samvisku-
semi og rettsýni, og ávann hann okk-
ur stangaveiðimönnum virðingu
bænda og landeigenda svo og yfir-
stjórnenda lax- og silungsveiðimála,
meðal annars vann hann ásamt öðr-
um góðum mönnum til þess skipaðir
að endurskoðun um arðskrár nokk-
urra þekktra veiðivatna, og var það
ekki starf sem ætlað var aukvisum
og umrenningum, þama var um að
ræða viðkvæma eignarhluti bænda
og landeigenda og arðskiptingu
þeirra á meðal. Þar þurfti að meta
veiðitekjur eftir bakkalengd og afla-
magni á hverju svæði. Mörg sjónar-
mið þurfti að sætta, og taka tillit til,
enda valdir til þess hæfustu menn.
Ég tel mig hafa sönnun fyrir, að þar
sem annars staðar vann Guðmundur
sitt starf svo eftir var tekið, í góðu
samstarfi við aðra þá sem til þess
voru skipaðir.
Nokkru eftir að Guðmundur lét af
störfum fyrir Landsambandið færði
hann sambandinu sem gjöf, skjöl og
pappíra sem hann hafði í gegn um
árin haldið til haga, um veiðimál, var
þar um að ræða þó nokkuð skjala-
safn, sem varð sambandinu góður
fengur og gott nesti til skráningar á
vinnu og gjörðum þess tíma og vett-
vangi, þetta reyndar varð þá örlítill
baggi sambandinu þá, því ekki voru
húsakynni til varðveislu, en allt
leystist þetta með sóma.
Á sama tíma og hann gegndi störf-
um sem formaður LS starfaði hann
sem ritari stjórnar Stangaveiðifé-
lags Reykjavikur og gegndi því
starfi í þó nokkur ár, með nokkrum
valinkunnum formönnum þar á með-
al gömlum föllnum vini Ola J. Óla-
syni stórkaupmanni, en milli þeirra
var einlægur vinskapur allt til frá-
falls Óla, ekki voru þeir vinir alltaf
sammála, og deildu hart, en vinskap-
urinn brast aldrei þótt þung orð
féllu.
Er mér það minnisstætt þegar ég
starfaði með þessum sómamönnum í
stjórn SVFR þegar formaðurinn Óli
J. las ritaranum bréf til Landsam-
bandsins, sem síðan ritarinn hrein-
ritaði og færði formanni til undir-
skriftar, og kom síðan bréfinu til
stjórnar LS þar hann var sjálfur í
forustu, hann gætti þess aðhalda að-
skildum þessum ábyrgðarstörfum
svo ekki kæmi til hagsmuna-
árekstra. Þetta tilvik er mér enn
ljóslifandi fyrir hugskotsjónum,
enda sennilega fárra að geta starfað
svona fagmannlega við félagsstörf.
Svo sterk voru þessi vinabönd þeirra
á milli að við fráfall Óla J. mátti finna
skarð í lífsferli Guðmundar.
Á þessum árum var laxveiði-
umsýsla SVFR allt það því eins mikil
og í dag, en enginn fastráðinn starf-
skraftur eins og nú tíðkast, öll út-
hlutun veiðileyfa, öll útskrift og
skrifstofuhald unnið af ritara og
gjaldkera í kvöld og helgarvinnu,
nokkrum árum síðar var ráðinn
fyi’sti launaði starfsmaður nokkra
tíma á dag yfir sumartíma, Kjartan
heitinn Sveinsson skjalavörður til að
sinna skrifstofuhaldi og afgreiðslu
veiðileyfa, Á þessum árum var lagð-
ur grunnur að núverandi félags-
heimili, þar sem nú fer fram umsvifa-
mikið skrifstofuhald með launuðu
fólki. Þeir félagarmir Guðni Þ. Guð-
mundsson og Guðmundur, sem nú
báðir eru fallnir, voru um mörg ár
þeir sem þetta hvíldi á, þegar ég síð-
ar kom til, var Guðmundur minn
leiðbeinandi, og áttum við gott og
ánægjulegt samstarf um nokkur ár.
Guðmundur var góður og vinsæll
veiðifélagi, stundaði veiðai’ árlega
meðal annars í Norðurá með sömu
veiðifélögum ár eftir ár, það var sam-
stilltur og góður hópur, en fer þeim
fækkandi sem eftir standa, allt mikl-
ir sómamenn og -konur.
Guðmundur var einnig félagi við
veiðar í Laxá í Þingeyjarsýslu all-
nokkur ár, þar sem þeir félagarnir
Óli J. ásamt nokkrum góðum frímúr-
arabræðram stunduðu veiðar meðan
heilsa og samstaða hélst.
Það var fögur sjón að sjá pípur-
eykinn stíga til lofts, og langa tví-
henta flugustöngina þanda, og flug-
una svífa sem fiðrildi í loftinu út yfir
ána til að leita laxins sem undir steini
lá, Laxfoss og Baula í baksýn. Allt
þetta er samofið lífi Guðmundar J.
Ki’istjánssonar.
Eftir að Guðmundur minnkaði við
sig störf fyrir stangaveiðimenn var
hann kjörinn í fulltrúaráð SVFR, og
átti þar setu frá stofnun allt fram til
síðustu ára. Þar gat hann miðlað
þekkingu sinni á veiðiskap, löggjöf
og reglum sem og félagsstörfum, og
umfram allt hvernig prúðmannleg
háttsemi og framkoma hins full-
komna stangaveiðimanns í garð ann-
arra átti að vera og greitt fyrir fram-
gangi mála.
Guðmundur batt vináttu við land-
eigendur og bændur í Gnúpverja- og
Hranamannahreppi, Það nýttist vel
þeirri stofnun sem hann vann sitt að-
alstarf, Rannsóknarstofu Háskólans.
Sem meinatæknir sótti hann þangað
blóð í sauðfé sem notað var sem efni
til framleiðslu á bóluefni
En ekki síður varð þetta samband
við Hreppamenn okkur stangveiði-
mönnum til hagsbóta, það varð til
þess að Laxá í Hreppum komst í
okkar hendur sem laxveiðiá. Margar
vora þær stundir og dagar, sem
hann átti með þeim bændum þar
eystra við að finna lausn á ágreiningi
um arðskrá Veiðifélags Stóru-Laxár.
Og fyrir okkur stangaveiðimenn að
finna samstarfsgrandvöll um bygg-
ingu veiðihúsa, og lagningu vegar í
Hranaki’ók, þá var nokkurra tíma
gangur frá Laxárdal og inn 1 Hrana-
krók, en þetta var Guðmundi mikið
hagsmunamál að koma í gegn, og
ófáar voru ferðir hans þarna austur
fyrir félagið, til að ná samningum um
þessi mál sem öll enduðu í höfn, enn
verður honum sennilega seint full-
þakkað.
Nú þegar vinur minn og félagi til
margra ára er fallinn, er mér efst í
huga þakklæti fyrir hans störf í þágu
okkar stangaveiðimanna, persónu-
lega leiðsögn, og góðar stundir, heilli
félaga og vin geta menn sennilega
ekki óskað sér.
Ég veit að hans ágæta kona Unn-
ur Guðjónsdóttir, og fjölkyldan öll
saknar þessa góða manns, og hugur
okkar færir þeim samúð, en þar var
samstarfið sem á öðram sviðum hjá
Guðmundi og Unni öllum til fyrir-
myndai’, enda gott fólk allt saman.
Far þú í friði, góði vinur, þú skilur
eftir þig vel lýsta braut, okkur sem
eftir lifa til eftirbreytni, þú hefur
unnið gott starf hvarvetna sem tii
þín hefur verið leitað, og minningin
um hinn sanna stangveiðimann, vin
og félaga lifir, hafðu þökk fyrir.
Þinn gamli vinur,
Axel.
Fallinn er frá okkar hjartkæri vin-
ur Guðmundur J. Kristjánsson.
Með þessum fáu línum langar okk-
ur hjónin að þakka þér fyrir alla þá
hlýju og elskulegheit sem þú sýndir
okkur.
Ég gleymi þvi aldrei þegar þið
hjónin af ykkar miklu gestrisni buð-
uð mér að vera á heimili ykkar í gist-
ingu og fæði þegar ég var í skólan-
um. Og svo seinna meir þegar við
hjónin skrappum í bæinn frá Ólafs-
víkinni var ekki annað tekið í mál en
að við gistum hjá ykkur, alltaf upp-
ábúið rúm og ávallt tilbúið herbergi
fyrir okkur.
Hvergi var hægt að hafa það betra
og þegar við vinirnir sátum og spjöll-
uðum á kvöldin barst talið ætíð að
sjónum. Já, það var ekki hægt að
hugsa sér betri vin.
Og öll skemmtilegu ferðalögin,
hvort sem það var upp í Skógarsel
eða til útlanda, Sérstaklega era ít-
alíuferðin og Mallorkaferðin minnis-
stæðar og að sjálfsögðu vai’st þú
frumkvöðull þessara ferða eins og
endranær og gleðin í hávegum höfð.
Jæja elski vinur, ef mig langar til að
tala við þig, nafni minn, þá mun ég
taka albúmin niður úr hillu, þar eru
nú margar minningarnar sem rifjast
upp og geymast þakklætið og gleðin
fyrir að fá að hafa átt jafn góðan og
kærleiksríkan vin sem þig fyllir
hjartað mitt.
Kalliðerkomið,
kominernú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinii-nir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
(V. Briem.)
Elsku Unnur okkar og fjölskylda,
Guð styrki ykkur gegnum sorg og
söknuð.
Guðmundur og Fríða.
+ Bergþóra Oddný
Ólöf Guðmuuds-
dóttir klæðskera-
meistari fæddist 17.
október 1918 að
Sæbóli í Aðalvík. Hún
lést á Sjúkrahúsi Sel-
foss hinn 20. júlí síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Guð-
mundur Lúther Her-
mannsson, f. 17.3.
1890 og Margrét
Halldóra Þorbergs-
dóttir, f. 3.12.1896.
Bergþóra giftist
eftirlifandi eigin-
manni sínum, Páli Marinó Jóns-
syni húsasmíðameistara, f. 19.7.
1919, hinn 24. júní 1944. Foreldr-
ar hans voru Jón Bjarni Matthías-
son, f. 25.4. 1876 og Guðmunda
María Gísladóttir, f. 2.7. 1878.
Börn Bergþóru og Páls eru: 1)
Gunnar Ingi, húsasmíðameistari,
f. 16.3.1945, 2) Guðmundur Kjart-
an, húsasmiðameistari, f. 17.12.
1947, kvæntur Vilfríði Þórðar-
dóttur, f. 18.8. 1945. Börn þeirra
eru a) Páll Bergþór, f. 12.9. 1966,
kvæntur Sigrúnu Einarsdóttur, f.
25.11.1964, börn þeirra eru Einar
Þór, Hrefna Þórdís (látin) Guð-
mundur Freyr, Úlfar Hrafn, Þór-
dís Silja. b) Hrefna Þórdís, f. 25.4.
Ég kynntist tengdamóður minni,
Bergþóru Guðmundsdóttir, fyrst
fyrir rúmum þrjátíu áram. Dóttir
hennar, Margrét María, færði mér
stuttu eftir að við kynntumst boð um
að móðir sín hefði ákveðið að bjóða
mér í mat næsta sunnudag. Ég var í
fyrstu ekki viss um hvort ég hefði
uppburði í mér til að þiggja boð
þetta, en Margrét gaf í skyn að þetta
væri ekki mitt val, þegar móðir
hennar byði fólki í mat þá kæmi það.
Ég herti upp hugann og mætti.
Með okkur Bergþóra tókust strax
góð kynni. Henni hefur trúlega fund-
ist ég hálf umkomulaus, horaður og
illa alinn, því að hún tók mig strax
undir sinn verndarvæg. Skömmu
síðar fluttist ég inn á heimili hennar
og Páls. Frá þeim tíma má segja að
hún hafi gengið mér nánast í móður
stað, fylgst náið með velferð minni
og ávallt staðið með mér og stutt mig
dyggilega í öilu sem ég hef tekið mér
fyrir hendur.
Bergþóra var fædd og uppalin á
Sæbóli í Aðalvík, á Hornströndum.
Þótt hún flyttist þaðan sem ungling-
ur skipaði Aðalvíkin alltaf stóran
sess í huga hennar. Hún eyddi mikl-
um tíma í að afla sér upplýsinga um
ættir allra þeirra er þar bjuggu og
vai’ manna fróðust um þau efni.
Fyrstu tuttugu árin sem við
þekktumst talaði hún mikið um Að-
alvík, lýsti fyrir mér staðháttum og
sagði mér sögur úr bernsku sinni.
Það má segja að ég hafi ekki skilið
þessar tilfinningar hennar til staðar-
ins að fullu fyrr en 1990 er ég las
handritið af Börnum náttúrunnai’
sem ég kvikmyndaði þá um sumarið.
Ég áttaði mig strax á að Stella, að-
alkvenpersónan í Börnum náttúr-
unnar var sams konar manneskja og
tengdamóðir mín.
Þegar við hófum svo leit að töku-
stöðum fyrir myndina í Aðalvík stað-
festist þetta. Ég upplifði umhverfið
sem ég hafði heyrt talað um undan-
farin ár í gegnum augu tengdamóður
minnar. Mér fannst ég hafa þekkt
aðalpersónu myndarinnai’ í tuttugu
ár og skildi nú í fyrsta skipti full-
komlega tilfinningar tengdamóður
minnar til staðarins. Að við notuðum
nýuppgert æskuheimili hennar sem
leikmynd magnaði enn áhrifin.
Allan tímann meðan á upptökum
stóð í Aðalvík var sýn Bergþóra á
staðinn mér það sterkt fyrir hug-
skotsjónum að ég var í fyrsta skipti á
ævinni aldrei í vafa um hvað ég var
að gera.
Eins og Stella í Börnum náttúr-
unnar gekk Bergþóra mót dauða sín-
um af mikilli reisn og á sínum eigin
forsendum. Hún hafði á undanförn-
um árum átt við mikil veikindi að
stríða. Enginn, nema ef til vill hún
1971, d. 29.6. 1971. c)
Hrefna Guðný, f. 21.4.
1972, gift Gunnlaugi
Gunnarssyni, f. 15.3.
1972, synir þeirra eru
Gunnar Aðalsteinn og
Hrafnkell Þórður. d)
Grímur Valtýr, f.
25.2.1974, í sambúð
með Ásdísi Rán Gunn-
arsdóttur, f. 12.8.
1979, sonur þeirra er
Róbert Andri. 3) Mar-
grétMarfa, f 3.1.1952, _
gift Ara Kristinssyni,
kvikmyndagerðar-
manni, f. 16.4. 1951.
Þeirra böm eru a) Kristinn, f. 17.6.
1971, kvæntur Helgu Leu Egilsdótt-
ur, f. 25.3._ 1971, dóttir þeirra er
Kristjana Ýr. b) Bergþóra, f. 1.9.
1986. 4) Guðrún, fjármála- og
hagsýslusljóri, f. 7.12. 1956, gift
Jóni Grímssyni, flugstjóra, f. 22.8.
1950, dóttir þeirra er Halla Guðrún,
f. 4.1. 1992. Fyrri maður Guðrúnar
er Gísli Valtýsson, rafeindavirki, f.
19.7. 1947, dóttir þeirra er Bergdís
Ester.f. 10.10.1981.
Bergþóra lærði klæðskeraiðn á
Isafirði og lauk meistaraprófi í
Reykjavík. Þau hjónin bjuggu
lengst af í Hafnafirði og Kópavogi
en siðast á Selfossi.
títför Bergþóru hefur farið fram.
sjálf, hafði gran um hversu alvarleg
þau vora. Hún hafði ákveðið að hvað
sem á gengi þá myndi hún mæta í
fermingu dóttur okkar og nöfnu
sinnar nú í vor og vera við giftingu
sonar okkar í júní. Við þetta stóð
hún. Það var ekki fyrr en að þessu
loknu að hún lét kanna til hlítar
hversu alvarlegur sjúkdómur henn-
ar var. Þá kom í ijós að ástand henn-
ar var miklu verra en nokkurn hafði
granað. Hún hafði greinilega lifað á
viljastyrknum einum saman síðustu
mánuði. Ég sá hana í síðasta skipti
kvöldið áður en hún lést. Þá var öll-
um ljóst að hverju stefndi. Hún bar
sig vel, sat upprétt í rúminu og
skipulagði útför sína á sama hátt og
hún hafði skipulagt allt annað í sínu
lífi.
Bergþóra var höfuð fjölskyldu
sinnar og stjórnaði heimili sinu af
myndarbrag. Með fráfalli hennar
myndast tóm sem erfitt verður að
fyll.a.
Ég vil nota þetta tækifæri til þess
að þakka henni fyrir allt sem hún
gerði fyrir mig og mína fjölskyldu og
votta Páli Jónssyni eftirlifandi eign-
manni og öllum afkomendum hennar
mína dýpstu samúð.
Ari Kristinsson.
Minning þín er mild og hlý og góð
og margt sem ég að endingu vil muna.
Það þekkja margir þína ævislóð
og þakka fyrir endurminninguna.
Og hvar sem maður varð á þínum vegi
þú vékst að honum góðu, á nótt sem degi
Bergþóra, ég býð þér góða nótt
og bið að þú sofir vært og undurrótt.
(Guðmundur Gunnlaugsson
frá Skógum.)
Með kveðju frá tengdadóttur,
Vilfríður Þórðardóttir.
Hún var falleg hún amma mín,
engum gat það dulist. Henni var
annt um blómin sín, eins og litlu
börnin.
Mig langar til að kveðja þig með
þessu litla ljóði. Ég vildi að ég gæti
haft þau mörg, en seinna mun það
verða, ég hugsa til þín dag og nótt og
sendi blessun mína og mun þér
aldrei gleyma.
Guðmundur Freyr Pálsson.
Sofðu vært, sofðu vært amma mín.
Nú hef ég séð þig í síðasta sinn.
Til þín skrifa ég ljóð. Minningam-
ar og þig geymi ég inni í mér.
Ég gleymi þér aldrei og hugsa um
þig dag og nótt.
Elsku kæra amma Bergþóra.
Halla Guðrún Jónsdóttir.
BERGÞÓRA
GUÐMUNDSDÓTTIR.