Morgunblaðið - 30.08.2000, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 2000 37
bar Konráð heitt fyrir brjósti alla
tíð. - Þess má geta, á hverjum af-
mælisdegi þeirra og oftar samdi
hann Ijóð þeim tileinkuð. Og fleiri
nutu þess að fá ljóðakveðjur frá
Konráði, t.d. sá, sem þetta ritar, á
öllum smekklegu jólakortunum,
sem hann sendi mér.
Eftir Konráð liggja meðal annars
fimm falleg trúarvers við sálmalag,
sem stundum er sungið við messur í
Karmelklaustrinu, en Konráð valdi
og vígði orgelið þar, sem árið 1986
var gjöf margra velunnara til
klaustursins. Þessi vers vitna um
einlæga trúhneigð Konráðs eins og
hér kemur fram í einu þeirra:
Hreinsa Drottinn huga minn
hjörtun særðu græddu.
Ver mér kæri vinurinn
val míns huga gæddu.
Ljós þitt bjarta lýsi.
Leið til Guðs mér vísi.
í þeirri trú, að hið eilífa Ijós lýsi
látnum vini, dauðinn sé framhald
lífsins og sálin lifi að eilífu, er Kon-
ráð kvaddur með djúpri virðingu.
Honum fylgi hjartans þakklæti
fyrir fógur fordæmi, lærdómsrík
kynni og allt annað, sem hann gaf
mér á akri vináttunnar.
Ámi Gunnlaugsson.
í mínum huga er margs að minn-
ast við fráfall Konráðs Bjarnasonar.
Hann var sérstæður og um margt
áhugaverður samferðamaður, einn
fárra sem eftir verður bráðlifandi í
huga þótt horfmn sé af veraldar-
sviðinu. Þegar kynni okkar hófust
bjó Konráð uppi á Öldum sem kallað
er og átti stundum leið framhjá þar
sem ég bjó eða hann gekk niður Sel-
vogsgötuna og leiddi litla telpu sér
við hönd sem var að fara í „Nunnu-
skólann" - dagheimili St. Jósefs-
systra við Suðurgötu í Hafnarfirði.
Mér varð strax starsýnt á þennan
lágvaxna og léttstíga mann, fíngerð-
an og einarðlegan og af sjálfu leiddi
að mér varð forvitni á að kynnast
honum, enda fór það svo að með
okkur tókust farsæl og hnökralaus
kynni sem báðum urðu ávinningur.
Konráð Bjarnason ólst upp í Sel-
vogi hjá foreldrum sínum í Þorkels-
gerði. Faðir hans var þar sjálfseign-
arbóndi og var titlaður svo, enda
þótti til þess koma því að íslenskir
bændur eignuðust almennt ekki
jarðir sínar fyrr en kom fram á
þessa öld, þ'að var því ekki óeðlilegt,
á fyrstu árum aldarinnar, að bænd-
ur væru aðgreindir eftir því hvort
þeir áttu jörð eða höfðu hana á
leigu. Selvogssveit hefur löngum átt
á brattann að sækja vegna ágangs
sjávar og foks úr jarðvegi; um aldir
hefur þessi plága herjað á sveitina
og gekk svo nærri henni um eitt
skeið að mannlíf hafði nær til þurrð-
ar gengið; var þá af sem eitt sinn
var þegar tignarmenn sátu í Selvogi
og höfðu um sig fjölmenni og
gnægtir í búi. Á því skeiði sögunnar
kunnu menn engin ráð til að hefta
náttúruöflin; þekkingu og tækni
skorti, ef til vill einnig vilja og fram-
sýni til að hindra eyðilegginguna og
því fór svo illa sem fór.
Bjarni Jónsson sjálfseignarbóndi
lét ekki deigan síga um sína ævi og
stundaði sjó- og landbúskap. Hann
var fyrirhyggjumaður og búnaðist
vel og tókst með atorku sinni og elju
að seðja hina mörgu munna fjöl-
skyldu sinnar, en móðirin, Þórunn,
sem var sömu gerðar og samstiga
bónda sínum, var ljósmóðir og hafði
til þess tilskilin próf og réttindi.
Fjölskyldan varð afar stór, sautján
eignuðust þau börnin á 25 árum en
tvö létust í frumbernsku. „Bjarni
bóndi í Þorkelsgerði var mikill fjár-
gæslumaður, búhygginn og vel virk-
ur, enda skorti aldrei mat né aðrar
nauðþurftir á hans stórheimili“;
skrifaði Konráð um föður sinn. I
sjálfsþurftarbúskap harðbýlla
sveita var að sjálfsögðu engra kosta
völ annarra en vinna hörðum hönd-
um með fyrirhyggju og dugnaði ár
og eindaga að öflun nauðsynja til
lands og sjávar til að hafa ofan í og á
stóra fjölskyldu; Bjarni í Þorkels-
gerði lést fyrir aldur fram á fyrri
hluta árs 1935 og voru þá sjö barna
hans innan fermingar, en ekkja
hans, Þórunn, hélt búi þeirra gang-
andi svo að vel dugði þeim öllum til
sjálfsbjargar. Aldrei heyrði ég Kon-
ráð kvarta yfir kjörum sínum,
hvorki frá árum bernsku sinnar né
æsku né heldur endranær; oftar en
ekki var það, a.m.k. á seinni árum,
að upp í huga hans kom lagið og
textinn um Gömlu fötuna, þá hann
settist við píanóið og hóf að spila og
syngja: Hve ljúft er í minningum
liðinna daga / að líta þig bemskunn-
ar dýrðlegu slóð.
Þegar böm uxu úr grasi á þessum
tímum vom þau strax látin fara að
hjálpa til við búverk og hvers konar
annað amstur. Konráð mun hafa
lært til flestra eða allra verka sem
inna þurfti af hendi á jörð þar sem
föng vom sótt til sjós og lands. Hug-
ur hans hneigðist þó ekki til bú-
verka heldur blundaði í honum lista-
mannssál sem náði sér ekki á flug
vegna tímans aðstæðna og krappra
kjara. Hann tók að stunda verslun-
arrekstur í þágu sveitunga sinna í
tengslum við Þorlákshöfn og seinna
fór hann til Vestmannaeyja og vann
svo ámm skipti hjá hinum ötula at-
hafnamanni og kaupmanni, Helga
Ben. í Eyjum, og meðal annars sá
hann um þá deild fyrirtækisins sem
annaðist netagerð og netabætur.
Tónlistin var sú grein sem Kon-
ráð þráði að tileinka sér umfram
það sem alþýða manna átti kost á
um þessar mundir; og þegar hér er
komið sögu ákveður hann að velta af
sér reiðingnum og sigla til Kaup-
mannahafnar til náms í orgelleik og
söng. Þar í borginni við Eyrarsund
var Konráð við nám á ámnum 1946-
’49. Þau árin urðu honum mikill
gróskutími í andlegu tilliti sem hann
bjó að æ síðan. Hann hlaut lofsverð-
ar umsagnir kennara sinna og
kynntist mörgu vel menntuðu og
áhrifaríku fólki; einn þess á meðal
var Leifur Auðunsson frá Dalsseli í
Vestur- Eyjafjallahreppi, tónlistar-
maður og þekktur harmónikuleik-
ari, sonur Áuðuns kaupmanns þar
og bónda, Ingvarssonar, og konu
hans Guðlaugar Hafliðadóttur.
Dalssel var miðstöð í sveit á þessum
tíma, þar var fjölmennt og anna-
samt heimili, mikill menningarbrag-
ur og gestrisni í hávegum.
Þeir Leifur urðu samferða heim
frá námi og fór Konráð með honum
austur til Eyjafjalla. Af þeÚTÍ heim-
sókn hlaust það að þau Konráð og
Guðrún yngri, dóttir þeirra Dals-
selshjóna, sem ávallt og ævinlega
gekk undir nafninu Donna, felldu
hugi saman. Það var Konráði mikið
happ og gæfa að fá Donnu til sam-
fylgdar; hún bai' með sér mikinn og
góðan þokka, traust, hæglát og
staðföst með músik í blóðinu og
hljómmikla söngrödd. Milli þeiiTa
varð gott samstarf og náin tengsl
þótt þau virtust við fyrstu kynni, í
framgöngu og fasi, hai'la ólíkar
persónur.
Um haustið 1950 tók Konráð að
sér þjálfun kirkjukóranna við Stóra-
dals- og Holtskirkju undir Eyjafjöll-
um og í framhaldi af því um stuttan
tíma Karlakór Rangæinga á Hellu.
Síðla árs 1951 hófu þau Donna bú-
skap á Ránargötu 7 í Reykjavík,
húsi sem mágar Konráðs, Leifur og
Ólafur, áttu og þar fæddust bæði
böm þeirra, Guðlaug og Sverrir.
Erfitt var fyrir Konráð að sjá
fjölskyldu sinni farborða með tekju-
rýru kórstjóra- og söngkennslu-
starfi, enda taldi hann kennslu ekki
henta skaplyndi sínu sem skyldi.
Hann ákvað því að snúa sér að
byggingarstörfum, enda maðurinn
laghentur og útsjónarsamur og í
mörgum verkum þjálfaður og jafn-
framt var gróska í byggingariðnaði
um þær mundir. Hann kom sér upp
húsgrunni í Kópavogi sem varð að
framlagi til góðrar íbúðar við
Kleppsveg í Reykjavík. Um 1960
eignuðust þau Konráð einbýlishús
að Aratúni 25 í Garðabæ og um ára-
tug síðar húseign í Norðurbænum í
Hafnarfirði. Um tveggja ára skeið
áttu þau og ráku garðyrkjustöð í
Hveragerði, en þaðan fluttu þau til
Hafnarfjarðar 1975 og keyptu húsið
Öldutún 18.
Tíminn sem þau áttu saman á
Öldutúninu var hamingjuríkur.
Donna tók mikinn þátt í söngstarfi
sem var henni lífsfylling og andleg
nautn. Það varð að ráði með þeim að
hafa hlutverkaskipti. Konráð gerð-
ist heimavinnandi húsfaðir en
Donna réð sig til starfa við Borgar-
spítalann þar sem hún vann sérhæfð
störf á svæfingadeild við traust og
vinsældir meðan heilsan entist.
Þessi hlutverkaskipti ollu því að
Konráði tókst að afla sér meiri tíma
til að sinna hugðarefnum sínum en
ella hefði orðið, en það var einkum
ættfræðin og sagan sem honum var
hugleikin. Oft og einatt sat hann
lungann úr deginum inni á þjóð-
skjalasafni við upplýsingaöflun, en
hreinskrifaði ættrakningarnar
heima á þar til gerð eyðublöð.
Margii' höfðu áhuga á ættfræði-
iðju Konráðs og báðu hann leiðsagn-
ar um sinn ættarskóg og vildu
gjarnan fá sig rakta jafnvel aftur í
myrkviði til fornra stórkappa og
konunga! Mörgum veitti Konráð úr-
lausn og margir urðu honum þakk-
látir, enda liggur ættfræðiáhugi í
landi á íslandi. Hinsvegar held ég
að iðja hans í þessu efni hafi ekki
alltaf verið ábatasöm, jafnvel stund-
um lítið annað í aðra hönd að hafa
en grúskið eitt og ánægjuna sem af
því leiddi. Konráð var enda maður
greiðugur og vann oft af mikilli
ósérplægni án tillits til launa og
þótti ekki umtalsvert.
Um grúsk hans í sögu er svipað
að segja. Saga átti hug hans, eink-
um íslandssaga, en alveg sérstakan
áhuga hafði hann á sögu sveitar
sinnar: Selvogsins. Ymislegt hafði
hann skrifað og skráð um búskap,
býli og ábúendur í sveit sinni, presta
og æðri leikmenn í gegnum tíðina
og með því lagt drjúgan skerf til
sögu þessa litla samfélags, en kirkj-
an á Strönd - Strandarkirkja - átti
sérstakt hólf í hugskoti hans, tilurð
hennar, helgisagan og sagan í gegn-
um tíðina.
Þegar Donna lést, 1. maí 1987,
brotnaði stórt skarð úr þeirri undir-
stöðu sem líf Konráðs hafði byggst
á. Hann bjó þó áfram ekkjumaður á
Ölduslóðinni og stytti sér stundir
við tónlist, sögu- og ættfræðigrúsk
og gönguferðir. Það var hans upp-
áhaldsgönguleið að ganga upp á Ás-
fjall og það er ég viss um að enginn
Hafnfirðingur hefur gengið jafnoft
á fjallið og Konráð gerði meðan
hann bjó á Öldutúninu. Oftast fór
hann þetta einn sér til hressingar og
ánægju, en oft var það að aðrir slóg-
ust í för með honum, þar á meðal
undirritaður sem hafði jafnan af því
mikla ánægju
Þegar Konráð hafði verið 20 ár á
Ölduslóðinni breytti hann til, seldi
húsið og keypti sér íbúð af hentugri
stærð í Kaupfélagsblokkinni, þar
undi hann sér vel þau fímm ár sem
eftir voru. Úr stofuglugga og af
svölum íbúðarinnar er fögur útsýn
til suðurs og vesturs; Helgafell,
Grindaskörð, Sveifluháls, Trölla-
dyngja og Keilir, en að norðan allur
varða um allt sem var að gerast í
lífi mínu hverju sinni og þér þótti
allt jafnmerkilegt og áhugavert
sem maður hafði að segja. Ég er af-
skaplega lánsöm að hafa fengið að
eiga þig sem frænda og þakka öll
þau skipti sem við hittumst og gáf-
um okkur tíma í smáspjall.
Þú átt á þessari jörð víðáttumikið
blómstrandi engi. Frá himnum get-
ur þú nú látið geisla þína skína á
hvert einasta blóm þessa fallega
enps.
Eg kveð þig nú, kæri frændi, með
hringurinn vestan frá Jökli með
Akrafjall og Esju í miðpunkt og svo
austurum til Vífilsfells. Þegar Kon-
ráð hafði komið sér fyrir á nýja
staðnum hóf hann gönguferðir útí
Gálgahraunið og stundum allt að
klettinum kunna sem við gálga er
kenndur; þetta gerði hann sem áður
sér til styrktar og hressingar, enda
hélt hann sér alla tíð kvikum í
hreyfingum, léttum og liprum - allt
þar til hinn banvæni sjúkdómur
lagði hann í rúmið á þessu sumri; oft
hljóp hann við fót þegar hann var
kominn út á mela eða mýrar eða útí
hraun og móa gráa og átti þá til að
láta skella á skeið eins og stendur í
þekktum söngtexta.
Margar ferðir áttum við Konráð
út á landsbyggðina, eins og nú tíðk-
ast að segja, flestar dagsferðir:
austur fyrir fjall, suður á Reykjanes
eða upp í Borgarfjörð og notuðum
til þess helgar og gættum þess að
fara ekki nema líkur væri á góðum
veðurdegi; við heimsóttum merka
staði, nutum útsýnis og náttúrufeg-
urðar, snæddum nesti undir blá-
himni og gengum í kirkjur. Konráð
settist við hljóðfærið og saman tók-
um við lagið, sungum sálma og ætt-
jarðarlög og höfðum yndi af. Þó
kom fyrir að við færum lengri ferð-
ir; vestur í Dali, Snæfellsnes eða
norður í Húnaþing. Allt þetta rifjast
nú upp þegar góður og gegn sam-
ferðamaður og vinur er kvaddur
hinstu kveðju. Blessi nú hann og
styrki hinn allsvaldandi Guð og gefi
honum raun lofi betri.
Snorri Jónsson.
f dag er kvaddur frá Þjóðkirkj-
unni í Hafnarfirði kær vinur, Kon-
ráð Bjamason.
Konráð hef ég þekkt frá unga
aldri, er foreldrar mínir byggðu hús
við hlið honum og konu hans,
Donnu, í Aratúni Garðabæ.
Mikill samgangur varð fljótt á
milli heimila okkar þar sem ég og
Guðlaug, dóttir þeirra hjóna, urðum
vinkonur og sonur þeirra, Sverrir,
bekkjabróðir minn um árabil.
Á heimili þeÚTa bjó á þessum ár-
um fullorðin kona, Marta J. Magn-
úsdóttir, sem hafði áður verið hús-
eigandi við Reykjavíkui-veg í
Hafnarfirði og bjó Konráð hjá henni
þegar hann fyrst kom til Hafnar-
fjarðar ungur maður.
Trygglyndi þeirra við Mörtu
gömlu, eins og við ungviðið kölluð-
um hana, var einstakt, bjó hún hjá
þeim þar til hún fór í hárri elli á
Sólvang.
Konráð og Donna voru einstak-
lega samhent hjón, tónlistin var
þeim sameiginlegt áhugamál og var
alltaf til afbragðs hljóðfæri á heimil-
inu, fyrst píanó og seinna flygill og
Elsku Villi minn, það er sárt að
horfa upp á það að sjá þig fara
svona snemma og ennþá sárara að
fá ekki að kveðja þig. Ég mun lifa
með minningu þína í hjarta mér þar
til mitt kall mun koma og þá mun-
um við hittast á ný, elsku vinur.
Þegar ég frétti um andlát þitt
fóru að rifjast upp fyrir mér allar
þær góðu minningar sem ég á um
þig. Eg man þegar við vorum svo
oft að leika okkur í fótbolta og kom-
var það þeim hjónum endurnæring í
önnum dagsins að taka lagið.
Donna lést hinn 1. maí 1987.
Hlýja og velvild í minn garð lét
Konráð ætíð vel í ljós. Þegar elsts*^.
dóttir okkar hjóna var að stíga sín
fyrstu skref settist hann við hljóð-
færið og spilaði til að sjá hvaða áhrif
tónlistin hefði á hana, hún dillaði sér
á stofugólfinu brosandi út að eyrum,
þá skein úr andliti vinar míns mikil
gleði yfir því hversu móttækilegt
barnið væri fyrir tónlistinni.
Alla tíð hafði Konráð tíma til að
ræða málin, spyrja um hagi manns
eða segja frá, hann var hafsjór af
fróðleik, kynnti sér hluti einstak-
lega vel, mundi ótalmargt enda
greinaskrifari góður í blöð og tím-
arit.
Þegar hinum hefðbundna vinnu-
degi lauk tók við önnur vinna, ætt-
fræðin og ættartölur.
Að öðrum ólöstuðum voru ættar-
skrár Konráðs einstakar, mannlýs-
ingar góðar og skemmtilega fram
settar, vandað var til verksins og
kenndi hann mér að lesa rétt úr
slíkum fræðum því auðvelt væri að
ruglast og vaða villu í þeim efnum.
Konráð var um margt á undan
sinni samtíð, hann notaði almenn-
ingssamgöngur meira en gerist og
gengur, hjólaði og var mikill göngu-
maður.
Fyrir nokkrum árum veiktist
hann, honum hafði þá aldrei orðið
meint um dagana og var hann þá.^..
rúmliggjandi og þreklítill, en þráin
að komast út í hreint loftið var veik-
indunum yfirsterkari og hafði ég á
orði að hann hefði hreinlega gengið í
sig heilsu. Á gönguferðum sínum
gekk hann oft yfir í Selvog, en þar
voru hans æskuslóðir, sú gönguleið
er hvorki auðveld yfirferðar né fljót-
farin, því má með sanni segja að úti-
vistarmaðurinn Konráð hafi notið
nálægðarinnar við landið og söguna.
Hann kom víða við til þess að
kynnast mannlífinu sem best, hann
vann m.a. á netaverkstæði, viér
hurðalökkun og rak um skeið gróð-
urhús í Hveragerði.
Kær vinur er kvaddur, hann
sagði mér ferðasögur af ferðum
hans og Donnu erlendis og voru blik
í augum hans þegar hann rifjaði upp
þær stundir, nú hefur hann lagt í
lengri ferð, þar sem ferðafélagi
hans verður örugglega hún Donna.
Ég, Friðbjörn og fjölskylda þökk-
um Konráði Bjarnasyni góða vin-
áttu og samfylgd.
Við erum því miður fjarverandi í
dag er Konráð verður kvaddur
hinstu kveðju, en hugur okkar með
innilegri samúð verður hjá ykkur
elsku Gulla, Sverrir, Marta og fjöl-
skylda. Blessuð og varðveitt sé .
minning Konráðs Bjarnasonar.
Valgerður Sigurðardóttir.
um svo dauðþreyttir heim til þín, þá
var mamma þín búin að baka alveg
æðislega möndluköku, mér fannst
hún svo góð að ég hljóp heim og
bað mömmu mína að baka alveg
eins köku og mamma þín gerði. Öll
rifrildin okkar um fótbolta, þú
stóðst alltaf fast á því að Leeds
væri besta liðið en ég Chelsea og
um þetta gátum við rifist tímunum
saman.
Ég mun alltaf muna eftir þér,
elsku Villi minn, þú varst alltaf til-
búinn að hjálpa, ef eitthvað amaði. _
að varst þú alltaf fyrstur til að rétta *
hjálparhönd.
Ég mun aldrei gleyma þegar ég
heyrði síðast í þér, þú hringdir í
mig og við töluðum saman í hálf-
tíma um gömlu góðu dagana og
lauk því símtali með þeirri ákvörð-
un að við myndum hittast seinna og
fara saman á kaffihús og rifja upp
gamlar minningar.
En því miður, elsku besti vinur,
fengum við ekki tækifæri til þess,
þar sem þú varst kallaður í burtu
og ég vona í hjarta mínu að þér líði
vel þarna hinum megin, elsku VilWP
minn.
Ég votta foreldrum, systkinum
og öðrum aðstandendum Villa mína
dýpstu samúð og megi guð hjálpa
þeim að yfirbuga þessa miklu sorg.
Bless, elsku Villi minn, ég mun
sakna þín sárt.
Þinn vinur,
Hjörtur Fjeldsted.
VILHJÁLMUR
VILHJÁLMSSON
+ Vilhjálmur Vil-
hjálmsson fædd-
ist í Reykjavfk 2.
ágúst 1980. Hann
lést í Leiru 15. ágúst
siðastliðinn og fdr
útför hans fram frá
Keflavíkurkirkju 22.
ágúst.
Elsku Villi minn.
Mér finnst ég sem
eitt ótal margra
blóma, sem vaxið hafa
við bros þín, hlátur,
umhyggjusemi og
væntumþykju. Þú
varst sannur frændi.
Þú lést þig
votan vanga en bros á
vör, því ég veit að þú
ert í góðum höndum
þarna uppi og lifir
meðal ástvina þinna í
ljúfum minningum.
Elsku Villi, Sigrún,
Gæi, Kristín, Maddi,
Svanur, Vala Rún,
Gummi og afirir að-
standendur. Ég votta
ykkur mína dýpstu
samúð og bið góðan
guð um að veita ykkur
styrk á þessum erfiðu
tímum.
Þín frænka,
Bryndís Jóna.