Morgunblaðið - 12.10.2000, Qupperneq 54

54 FIMMTUDAGUR 12. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
REYNSLA mín af
mígreni spannar hátt í
fjörutíu ár. Þessi sjúk-
dómur, sem er bæði
margslunginn og
óáþreifanlegur, hefur
litað allt mitt líf, bama
minna og fjölskyldu
þessa fjóra áratugi.
Ósjaldan hef ég fundið
vanmátt minn þegar
ekkert sést, finnst eða
mælist eins og hægt er
með marga aðra sjúk-
dóma. Eg hef staðið
>frammi fyrir algjöru
skilningsleysi utanað-
komandi aðila og jafn-
vel verið sökuð um að
vera í veikindafríi á fölskum forsend-
um. Með allri þeirri tækni sem við
höfum yfir að ráða nú til dags eru
fleiri úrræði fyrir þennan hóp sjúkl-
inga en stóðu mér til boða norður á
Siglufirði forðum. Ég leitaði fyrst
sérfræðings 25 árum eftir að sjúk-
dómsins varð vart, þá orðin lang-
þreytt og ekki síður vonlaus um úr-
ræði. Eftir nákvæma skoðun hjá
heila- og taugasjúkdómalækni, sem
sendi mig í tölvusneiðmynd og
blóðprufur til að útiloka aðra hugs-
anlega undirliggjandi sjúkdóma, tók
>við píslarganga sem ég geng enn.
Þessi ágæti læknir
klappaði mér á öxlina
þegar ég var á leið út
frá honum, og sagði:
„Þú getur huggað þig
við það að þú deyrð
ekki úr þessu.“ En ég
bætti við í huganum
„ekki fyrr en ég stekk!“
Vonleysi fer illa með
alla og þegar slíkt er
staðreynd árum og ára-
tugum saman án þess
að eygja nokkra vonar-
glætu er erfitt að vera
alltaf sterkur. Ég hef
oft staðið mig að því að
fyllast svartsýni og
ekki getað séð ljósið
fram undan. Þetta er sennilega sá
þáttur sjúkdómsins sem fæstir tala
um og enginn vill kannast við. En líkt
og um margt annað sem talist getur
óþægilegt er vænlegra til árangurs
að tala um hlutina en þegja þá í hel.
Eftir margar tilraunir með mis-
munandi lyf, bæði í formi fyrirbyggj-
andi lyfjameðferðar og verkjastill-
andi, var næsta skref að reyna
nálarstungu. Ég var tilbúin að leggja
það á mig svo lengi sem von væri um
bata. Það þarf ekki að orðlengja að
ég hef sjaldan verið eins illa haldin af
mígreni og meðan á þeirri meðferð
Mígreni
Vonleysi fer illa með
alla, segir Filippía Þóra
Guðbrandsdóttir,
og þegar slíkt er stað-
reynd árum og ára-
tugum saman án þess
að eygja nokkra vonar-
glætu er erfítt að vera
alltaf sterkur.
stóð. Þá var ekkert annað fram und-
an en leita áfram fyrir sér. Ekki
skorti heilræðin og ábendingamar
úr öllum áttum en öll voru þau gefin
af góðum hug. Ég hef lengi sagt, að
ég mundi leggja á mig ferð inn í
myrkviði Afríku til galdralæknis ef
það gæfi einhverja von um árangur.
Um þetta leyti var kynnt á markaðn-
um nýtt byltingarkennt lyf, Imigran.
Að sjálfsögðu var ég einnig tilbúin í
þann kafla. Ég gekk nú með alvæpni
á mér, töflur, sprautur og verkjalyf.
Ég fagnaði þessari nýjung eins og ef-
laust margir í sömu spomm. En
böggull fylgdi skammrifi. Lyfið var
svo óheyrilega dýrt að það var úti-
lokað fyrir mig að standa undir slík-
um kostnaði.
Hókuspókus
Filippía Þóra
Guðbrandsdóttir
Við tók ger- og sykurlaust fæði,
heilun og aftur fyrirbyggjandi lyfja-
meðferð, eilítið breytt, og svo kom
tillaga um leikfimi. Nú var ég stað-
ráðin í að laga mín mál. Full af
bjartsýni mætti ég í leikfimi en eftir
hvern tíma skreið ég heim með púls-
erandi mígrenhöfuðverk, flökurleika
og vanlíðan. Að endingu gafst ég upp
og fór til heimilslæknisins sem sendi
mig í segulómun af höfði. Sú rann-
sókn var eðlileg eins og aðrar sem ég
hafði gengist undir - mígrenið sást
hvergi. Skýringin var hins vegar, að
þegar liðið var á leikfimitímann vom
sykurbirgðir líkamans á þrotum og
afleiðingin var ekki nema ein. Þetta
hafði ég ekki haft hugmynd um en
hef gætt þessa síðan.
I dagbókina mína sl. ár merkti ég
113 daga með bókstafnum „M“, dag-
ar sem ég var með mígreni, eða rétt
tæpir 4 mánuðir samtals. Vill einhver
hafa svona fólk í vinnu? Ég hef
stundað mína vinnu af fremsta
megni og því er eina ráðið að bíta á
jaxlinn og bryðja verkjalyf. Af öllum
þessum dögum var ég sjö daga fjar-
verandi frá vinnu. Af níu mánuðum
þessa árs eru dagamir orðnir tæp-
lega 90 talsins sem hafa verið merkt-
ir bókstafnum „M“. Þetta hljómar ef-
laust eins og lygasaga en þetta er
minn veruleiki og mun trúlega verða
áfram um allmörg ókomin ár. Ég hef
óhjákvæmilega þurft að leita til
lækna í öllum þessum hremmingum
og hef ég farið misvongóð af þeirra
fundi. Eftir eina slíka heimsókn fyrir
rúmu ári lagði ég upp laupana ef svo
má að orði komast. Þá fékk ég eins
og blauta tusku í andlitið þau um-
mæli að ég væri ein af mörgum
hundleiðinlegum kerlingum sem
hefðu komið í viðtal þann daginn og
engar „hókus pókus“-lausnir væru til
fyrir mig. Það skal tekið fram að
þetta var í fyrsta skipti og einnig það
síðasta sem ég leitaði á fund viðkom-
andi. Eftir langa glímu við hvimleið-
an sjúkdóm, ómæld fjárútlát og
óteljandi stundir sem ég lá kvalin og
aum í rúminu, ófær um að sinna
vinnu, heimili eða börnum, var þetta
þá niðurstaðan? Var ég eftir allt sam-
an einungis hundleiðinleg kerling
sem hefði allt eins getað leitað til
Skara skrípó? Ég var komin aftur á
upphafsreit og gott betur. Mér
fannst engu líkara en ég væri horfin
aftur til miðalda þegar fordómar og
hindurvitni réðu ferðinni. Eftir þetta
atvik henti ég frá mér lyfjunum og
gaf upp á bátinn frekari tilraunir í
þeim efnum og hringi í minn góða
heimilislækni sem útvegar mér
verkjalyf. Það eru sömu úrræðin og
ég hafði fyrir rúmum 37 árum.
Vonandi er ég einsdæmi, slæmt
tilfelli sem svarar meðferð illa. Ég
vona í lengstu lög að lausnin sé í sjón-
máli og fagna þeirri rannsókn sem er
nú að fara af stað á vegum Islenskrar
erfðagreiningar ehf. og læknanna
Maríu G. Hrafnsdóttur, Grétars
Guðmundssonar og John Benedikz.
Höfundur er röntgentæknir.
Hvenær er
komið nóg?
NÚ ER illa komið
F'íyrir landsmönnum.
Ollum þeim sem höfðu
ráðgert að eyða
þriðjudagskvöldinu
10. október í að heim-
sækja vini eða aldraða
ættingja, fara í kvik-
myndahús, eða vinna
sér inn pening, hefur
verið gert að sitja
heima.
Sjónvarp allra
landsmanna hefur í
auglýsingu sinni skip-
að þegnum lýðveldis-
ins Islands að sitja
heima hjá sér fyrir
framan viðtækin. Til-
tefnið? Nýr sjónvarpsþáttur sem
við, aumingjarnir, erum nú þegar
búnir að borga fyrir - án þess að
vera spurðir, að sjálfsögðu. „Þið
eruð búin að borga fyrir hann -
núna skuluð þið horfa á hann“ seg-
ir í auglýsingunni og ekki laust við
að heyra mætti fjarlægan hlátur í
bakgrunninum. Hlátur þess sem
valdið hefur. Valdið til að þvinga
alla þá sem vilja eiga sjónvarps-
tæki til að greiða fyrir sjónvarps-
stöð og dagskrárefni sem þeir vilja
ekki horfa á.
Hvenær fá landsmenn sig full-
sadda á valdníðslu og yfirgangi
ríkisvaldsins? Hvenær ætla þing-
menn að losa okkur undan viðjum
^ivingaðrar neyslu? Ríkið er að
neyða fólk sem vill horfa á frjálsar
sjónvarpsstöðvar, eða bíómyndir
að eigin vali í myndbandstækjum,
að greiða fyrir stofnun sem veitir
því algerlega óumbeðna þjónustu.
Stofnun sem veit að eina leiðin til
að fá fólk til að horfa á stöðina er
að minna á að það sé þegar búið að
borga fyrir hana.
Rökin fyrir rekstri ríkissjón-
varps þarf ekki að viðra, svo oft
hafa þau verið upp talin. Ríkið er
víst eini aðilinn sem veitir okkur
þlutlausar fréttir. Samanber
-T’rövdu Sovétríkjanna sálugu en
Pravda þýðir einmitt sannleikur-
inn og þótti mikið réttnefni á sín-
um tíma. Fréttastofur á borð við
CNN, Reuters og AP hljóta því að
vera alræmdar fyrir óáreiðanlegan
fréttaflutning og hlutdrægni til
þeirra aðila sem eiga þær eða
auglýsa hjá þeim. Ríkissjónvarpið
er eini aðilinn sem
nær til allra lands-
manna. Reyndar að-
eins 95% landsmanna
samkvæmt auglýs-
ingastjóra sjónvarps-
ins í nýlegu sjón-
varpsviðtali. Hversu
oft hefur þessi ein-
staka útbreiðsla ekki
náð að bjarga lands-
lýð frá þjóðarvá og
þar með réttlætt
skylduáskrift og allt
það afþreyingarefni
sem sjónvarpið telur
sér bera skylda til að
bera á borð?
Verndun íslenskrar
tungu, menningar, arfleifðar og
trygging fyrir gæðum íslenskrar
dagskrárgerðar eru önnur rökin.
Nú hefur reynslan af einkareknum
Ríkisfjölmiðlar
Þjóðir telja sig ekki
vera í útrýmingarhættu,
segir Hákon Sveinsson,
þótt þær njóti ekki
ríkisfjölmiðla.
sjónvarpsstöðvum sýnt að áhyggj-
ur af útrýmingu íslenskunnar og
þjóðararfsins eru ástæðulausar.
Auk þess sem gæði innlendrar
dagskrárgerðar, eða aðkeyptra
þátta, hafa ekkert með það að gera
hvort ríkisrekin sjónvarpsstöð á
rétt á sér eða ekki. Spurningin er
hvort skylda eigi fólk til að greiða
fyrir þjónustu sem það vill ekki.
Hvenær megum við kaupa sjón-
varpstæki án þess að vera þvinguð
til að borga fyrir lögregluhundinn
Rex, Strandverði eða hina al-
ræmdu útvarpsþætti í sjónvarps-
gervi Maður er nefndur?
Upphæð afnotagjalda er að
sama skapi óviðkomandi þessari
umræðu. Hér er tekist á um
grundvallaratriði sem ekki snúast
um krónutölu, heldur um hvort
þvinga eigi fólk til að greiða fyrir
óumbeðna þjónustu sem það hefur
ekki óskað og vill ekki fá.
Fróðlegt er líka að sjá hvernig
Hákon
Sveinsson
Internetið hefur haft áhrif á hina
einstöku stöðu ríkisfjölmiðla. Nú
hefur ísland nýlega tekið fram úr
Finnum sem það land sem býr við
mesta aðgengi að Netinu í heimin-
um. Ríkissjónvarp og -útvarp
halda úti fréttavef á kostnað okkar
landsmanna. Með hvaða rökum?
Er útbreiðsla ríkisfjölmiðlavefjar-
ins meiri en annarra vefsvæða?
Stendur ruv.is uppi óhaggað, dæl-
andi út áreiðanlegum fréttum þeg-
ar Netið hrynur? Kannski er ríkis-
fjölmiðlavefurinn ónæmur fyrir
rafmagnstruflunum. Kannski eru
engin takmörk fyrir því hvað fólk
lætur bjóða sér.
Við erum búin að borga fyrir
þennan ríkisvef, því er eins gott
fyrir okkur að nota hann. Nú er
lag fyrir ríkissjónvarpið að heimta
afnotagjöld fyrir Internetið á
þeirri forsendu að þeir eru að
bjóða þar fyrsta flokks efni sem
ekki er fáanlegt annars staðar og
eðlilegt er að álykta að allir þeir
sem noti Netið nýti sér, rétt eins
og með sjónvarpstækin okkar.
Nú er því þannig háttað víða í
heiminum að þjóðir telja sig ekki
vera í útrýmingarhættu þótt þær
njóti ekki ríkisfjölmiðla. Ég hygg
að margar stofnanir á almennum
markaði myndu pakka saman af
skömm og vangetu og snúa sér að
einhverjum öðrum rekstri ef þær
stæðu sig að álíka frammistöðu og
ríkismiðlarnir gerðu í fyrri jarð-
skjálftanum sem reið yfir í sumar
eða þegar óánægður neytandi
vippaði sér inn í útvarpshúsið í sól-
inni og sumarylnum og kippti raf-
magninu af öryggistæki þjóðarinn-
ar.
Auglýsingar ríkisfjölmiðla verða
sífellt örvæntingarfyllri. í ár höf-
um við fengið að sjá auglýsingu
um greiðslu afnotagjalda þar sem
dregin er upp mynd af geðveikum
einstaklingi á sorglegan og lág-
kúrulegan hátt sem hefur þá sér-
kennilegu þráhyggju að vilja vita
hvað hrýtur af vörum fréttamanna
ríkissjónvarpsins og er að lokum
dreginn á brott af lögreglumönn-
um, bugaður á líkama og sál, sturl-
aður af löngun sinni til að fylgjast
með ríkissjónvarpinu - svo sannar-
lega algeng sjón í okkar samfélagi.
Vei hinum fávísu er ekki vilja
greiða fyrir dagskrá sem þeir
kæra sig ekki um. Vei hinum fá-
vísu er vilja ráða hvað þeir horfa á
í sjónvarpinu. Vei okkur aumingj-
unum sem látum bjóða okkur
þessa framkomu. Góða skemmtun
á þriðjudagskvöldum.
Höfundur er háskólanemi og
kennari í Verzlunarskóla fslands.
(F)rétt skal
ÞAÐ hlýtur að hafa
verið spennandi verk-
efni fyrir Sigmar Guð-
mundsson, fréttamann
á Stöð 2, að fá að fjalla
um mig og Eimskipafé-
lagið á föstudaginn var.
Það var aldeilis saga til
næsta bæjar að stjórn-
armaður í Eimskipafé-
laginu væri að fjalla
með gagnrýnum hætti
um félagið á opinberum
vettvangi. Þetta var
líka sagan sem hann
sagði áhorfendum
Stöðvar 2 í fyrstu frétt
klukkan hálfátta föstu-
daginn 6. október. Eini
gallinn við fréttina var að hún var
röng. Og það sem verra var: Sigmar
vissi það þegar hann flutti söguna.
Nú verður mönnum stundum eitt-
hvað á og geta þá einfaldlega sagt að
þeim hafi orðið á í messunni. Sigmar
kýs hins vegar að halda áfram á sinni
Stöð 2
Eini gallinn við fréttina
var, segir Benedikt
Jóhannesson, að hún
var röng.
óheillabraut með skrifum í Morgun-
blaðinu 11. október og vill að rangt
verði rétt, hvað sem það kostar. í
stuttri grein tekst honum að halda
áfram að raða saman rangfærslum
og hálfsannleik svo að hlýtur að fylla
þá ugg sem eiga eftir að verða sögu-
efni hans á Stöð 2.
Þar viðurkennir hann að ég hafi
sagt sér skoðun mína á þeim kafla
sem hann las fyrir mig. Hvers vegna
vildi Sigmar samt spyrða mig saman
við skrif sem hann vissi að ég var
ósammála? í Morgunblaðinu gengur
hann skrefi lengra með því að saka
mig um að vilja „þegja eigin blaða-
skrif í hel“ með því að neita Stöð 2
um viðtal. Þarna talar Sigmar enn
gegn betri vitund. I samtalinu sem
við áttum bað hann mig aldrei um
viðtal, þannig að því gat ég ekki neit-
að. I öðru lagi benti ég honum á að
tala við höfund greinarinnar, Eyþór
ívar Jónsson ritstjóra Vísbendingar,
en það gerði Sigmar ekki enda þjón-
aði það alls ekki þeirri sögu sem
hann vildi segja. Sig-
mar segist hafa sagt fé-
lögum sínum á Stöð 2
frá efni samtalsins við
mig. Þar fannst mönn-
um „fyndið" að eigandi
hefði ekki lesið og rit-
skoðað umfjöllun í eigin
fjölmiðli „enda dragi
það varla úr ábyrgð og
áhrifúm" mínum á Vís-
bendingu. Hvaða sögu
segir þetta okkur um
hvað menn telja eðli-
legt á fréttastofu
Stöðvar 2? Og hvers
vegna fékk þjóðin ekki
að taka þátt í gríninu?
Vegna þess að þá var
engin frétt eftir.
Efnisatriði málsins eru einföld:
Sigmar Guðmundsson hringdi í mig
á föstudaginn var út af grein í VÍS;
bendingu-íslensku atvinnulífi. í
samtali okkar kom fram að ég hefði
ekki skrifað umrædda grein og ekki
einu sinni lesið hana. Hann las fyrir
mig stuttan kafla úr greininni og
honum var ljóst að ég var ekki sam-
mála efni þess kafla. Ég vísa honum
á höfund greinarinnar, en Sigmar
talar ekki við hann. Sigmar segir yf-
irmönnum sínum frá hinu sanna en
þeim finnst sannleikurinn fyndinn,
en hann eigi ekki erindi í söguna sem
segja eigi. Sigmar flytur „stutta“
frétt þar sem vísað er til mín fjórum
sinnum í upphafi og birtar af mér
myndir, jafnvel þótt honum væri
ljóst að þar átti ég engan hlut að
máli. Hann segir ósatt í lokin um
samtalsittviðmig.
Sigmar getur haldið áfram til ei-
lífðamóns að skýra hvers vegna
hann lét ekki hið sanna koma fram.
Honum finnst það „ofsafengin við-
brögð“ að gera kröfu um að hann
segi satt og rétt frá skoðunum mín-
um ef hann vill fjalla um þær á annað
borð. Hann getur haldið áfram að
hengja sig í það að hann hafi í frétt-
inni aldrei sagt það berum orðum að
ég hafi skrifað greinina. Aðferða-
fræðinni er lýst í eftirfarandi stöku:
Ef ætlarðu að svívirða saklausan
mann þá segð’ ekki beinar skammir
um hann.
En láttu það svona í veðrinu vaka
þú vitir hann hafi unnið til saka.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Talnakönnunar hf. og stjórnarmað-
ur í Eimskipafélaginu.
vera (f)rétt
Benedikt
Jóhannesson