Morgunblaðið - 26.10.2000, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 26. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
f
FRETTIR
Islenskir matreiðslumeistarar að störfum á ólympíumdtinu í Þýskalandi.
Góð frammistaða íslenskra
matreiðslumeistara
LANDSLIÐ íslenskra matreiðslu-
meistara náði mjög góðum árangri
á ólympíumóti matreiðslumeistara í
Erfurt í Þýskalandi en það fékk silf-
urverðlaun fyrir matreiðslu á heit-
um mat og bronsverðlaun fyrir
kalda matinn. Keppni lauk í gær en í
dag fer fram formleg verðlaunaaf-
hending og stigagjöf. 115 lið frá 40
löndum, víðs vegar að úr heiminum,
tóku þátt í mótinu.
Að sögn Gissurar Sigurðssonar,
forseta Klúbbs matreiðslumeistara,
sem staddur er í Þýskalandi, er hóp-
urinn mjög ánægður með árang-
urinii. „Þetta er búin að vera mikil
vinna síðastliðna viku og hér hefur
ekki verið mikið sofið," sagði haiin
síðdegisígær.
Matreiðslumeistararnir lögðu
mikið upp úr því að nota íslenskt
hráefni og eru íslenskt lambakjöt og
íslenskur fiskur í hávegum höfð.
Einnig skipar fslenskt grænmeti
veglegan sess. Að sögn Gissurar
flutti liðið eitt tonn af íslensku hrá-
efni með sér út til Þýskalands.
Keppnin í matreiðslu heita matar-
ins fór fram sl. sunnudag. Keppnin
fór fram með því sniði að kokka-
landsliðið skilaði af sér hádegis-
verði fyrir 110 manns og var allur
maturinn seldur til gesta. „Það seld-
ist upp i' í'slenska matinn á 15 mi'ntít-
um," sagði Gissur. Einungis örfáir
diskar af þessum 110 fara til dómar-
anna en enginn veit hvaða diskar
það eru. Allir diskarnir urðu því að
h'ta eins út.
Máltíðin var þríréttuð að sögn
Gissurar. I forrétt var kaldreyktur
lax og þorskur með ætiþistlum og
lakkrísrótarstísu. f aðalrétt var
steikt framhryggjarsneið, fyllt með
lambahæklum, með jarðsveppakar-
töfium og fimmkryddasósu en fs-
lenskir shiitake-sveppir voru notað-
ir. í eftirrétt var síðan súkkulaði-
strýta með marineruðum mangtí og
kanilolíu.
Landsliðið skipuðu: Friðrik Sig-
urðsson, Tveimur fiskum, fyrirliði;
Ulfar Finnbjörnsson, Gestgjafanum,
þjálfari; Alfreð Ómar Alfreðsson,
Sommelier; Bjarni Gunnar Kristins-
son, Grillinu; Einar Geirsson, Lækj-
arbrekku; Ragnar Ómarsson, Htítel
Holti; Karl Viggtí Vigfússon, Köku-
gallerýi; og Gunnlaugur Örn Vals-
son, Mosfellsbakaru.
Ráðherrar um Happdrætti HI
Tilbúnir að ræða
niðurfellingu
einkaley fagj alds
BJÖRN Bjarnason menntamála-
ráðherra og Sólveig Pétursdóttir
dómsmálaráðherra eru fyrir sitt leyti
tilbúin til_ viðræðna við forráðamenn
Háskóla íslands og Happdrættis Há-
skólans um að fella niður einkaleyfa-
gjald sem happdrættið hefur þurft að
greiða, um 70-80 milljónir á ári, eitt
happdrætta hér á landi. Ef af niður-
fellingu verður þarf að breyta lögum
frá Alþingi um starfsemi happdrætta
hér á landi.
Eins og kom fram nýlega í Morg-
unblaðinu hafa forráðamenn Háskól-
ans óskað eftir því að fella þetta gjald
niður svo framlög happdrættisins til
framkvæmda á vegum skólans auk-
ist, ekki síst vegna Náttúrufræða-
hússins.
„Mér finnst vel koma til greina að
afnema einkaleyfisgjald Happdrætt-
is Háskóla íslands. Til að það sé hægt
verður að leggja frumvarp fyrir Al-
þingi sem fæli í sér slíkar breytingar.
Það er þó rétt að skoða málið í sam-
hengi við þær reglur sem gilda um
happdrættismarkaðinn almennt,"
sagði Sólveig í samtali við Morgun-
blaðið.
Til að fjármagna það sem eftir er af
Náttúrufræðahúsinu, um 900 milljón-
ir króna, hefur Páll Skúlason, rektor
Háskólans, sett fram þá hugmynd að
auk niðurfellingar einkaleyfagjalds
og framlags Happdrættisins kómi
420 milljónir króna frá ríkinu til
Náttúrufræðahússins á næstu þrem-
ur árum, þar af um 120 milljónir inn-
an ramma menntamálaráðuneytisins.
Björn Bjarnason sagðist í samtali við
Morgunblaðið vita af þessum hug-
myndum rektors, þetta væri óskalisti
skólans, sem ætti eftir að fjalla nánar
um innan ríkisstjórnarinnar.
Norðurlandaráðsþing
á Islandi í nóvember
52. ÞING Norðurlandaráðs verður
haldið dagana 6.-8. nóvember í
Reykjavík með þátttöku um 700 full-
trúa frá Danmörku, Færeyjum,
Grænlandi, Noregi, Finnlandi, Alan-
dseyjum og Svíþjóð auk annarra
gesta. Fimm ár eru liðin frá því að
Norðurlandaráðsþing var síðast
haldið hér á landi og líkt og þá mun
þinghaldið verða í Háskólabíói.
Þau mál sem hæst munu bera á
þinginu eru m.a. skýrsla aldamótan-
efndar um framtíð norrænnar sam-
vinnu. Þá munu umræðurnar á þing-
inu snúast um samstarf
Norðurlandaráðs við grannsvæðin
og útvíkkun norræns samstarfs.
Sigríður Anna Þórðardóttir al-
þingismaður er núverandi forseti
Norðurlandaráðs og aðrir í íslan-
dsdeild Norðurlandaráðs eru ísólfur
Gylfi Pálmason formaður, Sigríður
Jóhannesdóttir varaformaður, Sig-
hvatur Björgvinsson, Arnbjörg
Sveinsdóttir, Hjálmar Jónsson og
Steingrímur J. Sigfússon.
Vinnuverndarvikan 2000, Bakverkinn burt, á vegum Vinnueftirlits ríkisins
ÖLL finnum við fyrir óþægindum í stoðkerfinu
einhvern tímann á ævinni, það er einfaldlega
eðli stoðkerfisins enda er það undir stöðugu
álagi ævina á enda," eru upphafsorð Kristins.
Það er því ljóst að vinnuverndarvikuátakinu Ba-
kverkinn burt er ekki ætlað að þurrka út vanda-
málið, heldur fræða og upplýsa fólk á vinnumar-
kaði um leiðir til að minnka atvinnutengd
álagseinkenni í stoðkerfinu og fyrirbyggja lang-
tímafjarvistir frá vinnu þegar til framtíðarinnar
er litið.
Rannsóknir hafa sýnt að 85% fólks finna fyrir
bakverk einhvern tímann á ævinni en Kristinn
segist þá velta fyrir sér „hvað sé eiginlega að
hinum 15 prósentunum? Það er næstum sama
hvað fólk gerir, það er oftar en ekki mikið álag á
bakið, og þegar fólk verður þreytt eftir langar
stöður eru allar líkur á verkjum í stoðkerfinu."
Kristinn segir því varasamt að einblina á tölur
og líta verði á hvenær verkur hættir að vera til
vægra óþæginda og fer að hamla eða trufla dag-
legt líf og lífsgæði einstaklingsins.
„Það búa í rauninni allir starfshópar við mis-
munandi áhættu á að fá stoðkerfissjúkdóma og
því verður að dreifa upplýsingum til sem flestra
einstaklinga og vinnustaða. Eftir því sem ein-
hæfni er meiri, menn eru fastari í sinm' vinnust-
ellingu eða lyfta þyngri hlutum margfaldast lík-
urnar á álagssjúkdómum."
Niðurstöður rannsókna notaðar
til að finna leiðir til úrbóta
Með Vinnuverndarvikunni 2000 er sjónum
fólks beint að mikilvægi þess að gera vinnu-
staðinn heilsusamlegri og öruggari. Nú er verið
að leggja lokahönd á könnun á vinnuaðstöðu,
heilsufari og líðan starfsfólks á leikskólum og
senn hefst athugun á vinnuaðstæðum fólks á
öldrunar- og umönnunarstofnunum.
Starfsfólk Leikskóla Reykjavíkur tók þátt í
samstarfsverkefninu sem ætlað var að „auka og
bæta" líðan starfsmanna. Nokkrár frumniður-
stöður athugunarinnar sýna að 44% allra starfs-
manna hafa leitað læknis vegna vöðvabólgu,
33% vegna bakveiki og 65% höfðu fundið fyrir
óþægindum frá stoðkerfi, stórum sem smáum,
einhvern tímann á þeim sjö dögum sem spurt
varum.
Athugunin leiddi einnig í ljós þær sláandi nið-
Markvissar for-
varnaaðgerðir
Vinnueftirlit ríkisins sér um framkvæmd vinnuvernd-
arvikunnar, upplýsingaátaks um atvinnutengd álags-
einkenni í vöðvum og liðum. Jóhanna K. Jóhannesdótt-
ir ræddi við Kristin Tómasson, yfírlækni atvinnu-
sjúkdómadeildar Vinnueftirlitsins, um verkefnið,
_____________rannsóknir og forvarnir._____________
urstöður að fjórðungur þess
starfsfólks, sem hafði fengið stoð-
kerfiseinkenni, gat ekki stundað
dagleg störf á síðastliðnu ári, þ.e.
var til lengri eða skemmri tíma
fjarverandi frá vinnustað vegna
stoðkerfisvandamála. Kristinn
segir að vissulega sé starf leik-
skólakennarans líkamlegt starf en
ekkert bendi til að ástandið sé
skárra annars staðar í þjóðfélag-
inu.
Niðurstöður þessara rann-
sókna verða notaðar til að gera til-
lögur að úrbótum og leggja grunn
að heilsuvernd á vinnustað. Krist-
innsegirþettavinnusemunniðer Kristinn
mjög markvisst að og ætti að
meta árangur vinnuverndarstarfsins með
reglubundnu millibili, t.d. eftir eitt til þrjú ár.
Einnig mun félagsmálaráðherra leggja starfinu
lið með frumvarpi að breytingum á vinnulög-
gjöfinni frá 1980.
Þegar litið er yfir vinnustaði virðist að sögn
Kristins tilhneigingin vera sú að eldra fólkið
virki hraustara. „Það stafar ekM
síst af því að ef eitthvað veldur
erfiðleikum á vinnustaðnum fælist
fólk frá og fer í ónnur störf þar
sem álagið er ekM eins mikið,
þetta sjáum við í öllum starfstétt-
um - þeir hraustustu verða eftir
en hinir leita í vinnu sem þeir geta
sinnt án óþæginda. Þetta er enn
eitt atriði sem verður að huga að.
Það er því áhyggjuefni hvernig
gæta skal þess að fólk fælist ekki
frá vinnunni vegna þessara þátta.
Þegar slíkt gerist er mjög mikil-
vægt að félagslega þjónustukerfið
okkar geti sinnt því, og eins að
vinnustaðurinn aðlagi sig starfs-
manninum. Til dæmis má nefna að
bakveikur starfsmaður fái skrifborð sem hægt
er að hækka eða lækka eftir þórfum eða bak-
veikur verkamaður þurfi ekki að stafla þyngstu
kössunum heldur sé hann færður til í starfi og
fái verkefni sem hentar honum og getu hans."
Kristinn segir rannsóknir hafa sýnt að ef
vinnustaðurinn aðlagar sig þörfum
Tómasson
starfsmannsins, hvort heldur til skemmri eða
lengri tíma er litið, skili slík stefna fyrirtækinu
mun færri veikindadögum vegna stoðkerfis-
sjúkdóma á hvern starfsmann. „Það er einmitt
þetta sem þarf að hvetja til, því stoðkerfis-
vandamál eru algeng og vinnumarkaðurinn
þarf að taka tillit til þess svo að draga megi úr
veikindafjarvistum. Þetta hefur, að sögn Krist-
ins, gefist vel hér á landi sem annars staðar og
eru þess dæmi, t.d. í fiskvinnslu, að starfsmað-
ur, sem hefur fengið bakmeiðsl, sinni tímabund-
ið öðrum störfum.
„Einstaklingsþarfirnar eru mismunandi og
fyrirmyndarvinnustaður tekur mið af því. Hafa
ber í huga að ef einstaklingurinn verður fyrir
tjóni þá verður fyrirtækið fyrir tjóni, góðir
starfsmenn eru verðmætasti hluti fyrirtækis,
starfsmaður í veikindafríi er enginn starfsmað-
ur og fyrirtæki án starfsmanna getur ekki starf-
að. Vinnuverndarmál eru engin byrði á atvinnu-
veitanda því það er í þágu fyrirtækisins að hafa
hrausta og trausta starfsmenn. Þegar þessi at-
riði eru ekki í lagi tapar vinnuveitandinn - það
græðir enginn á manni sem er í veikindaleyfi."
Kristinn segir að innleiða þurfi þennan hugs-
unarhátt í atvinnulífið og vonast til að það gerist
að einhverju leyti í framhaldi af útgáfu bækl-
ingsins „Heilsuvernd á vinnustað" sem kom
formlega út í gær. Bæklingurinn er samstarf-
sverkefni Vinnueftirlitsins, ASÍ, BSRB og Sam-
taka atvinnulífsins. Markmið heilsuverndar á
vinnustað eru að fyrirbyggja óþægindi, sjúk-
dóma og slys sem rekja má til atvinnu fólks,
draga úr fjarvistum vegna veikinda og slysa
með því að auka öryggi, viðhalda heösu starfs-
manna og laga störfin að starfsmönnum sem og
að auka þekMngu atvinnurekenda og launafólks
á áhættuþáttum í starfsumhverfi. Þessum
markmiðum er hægt að ná með greiningu og
mati á vinnuumhverfi, með fræðslu og ráðgjöf
og heilsufarsskoðunum.
„Heilsuvernd og vinnuvernd eru grundvall-
arþættir til þess að fá betri vinnustað og aukinn
ágóða fyrir vinnuveitendur og starfsmenn. Það
er viss þörf á vitundarvakningu en starfinu
verður seint lokið til fullnustu.
Við þurfum að vinna markvisst að úrbótum
og aukinni velferð starfsfólks í öllum geirum at-
vinnulífsins."