Morgunblaðið - 26.10.2000, Qupperneq 20
20 FIMMTUDAGUR 26. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LANDIÐ
Sýslumaður hefur setið í Stykkishdlmi í eina og hálfa öld
Sýslumennirnir
fjórtán á öldinni
Lögreglumenn á Snæfellsnesi með Ólafí K. Ólafssyni sýslumanni. Lög-
reglumenn á þéttbýlisstöðunum eru farnir að vinna náið saman í þeim
tilgangi að bæta Iöggæsluna í umdæminu.
Sýslumaður hefur setið í
Stykkishólmi í 150 ár. í
tilefni af vígslu nýs húss
fyrir embættið rifjar
Gunnlaugur Arnason
upp söguna.
HEITI Snæfellsnessýslu kemur
fyrst fyrir í skjali árið 1546 og heiti
Hnappadalssýslu árið 1615. Það
sama ár var Hnappadalssýsla skilin
frá Snæfellsnessýslu og gerð að sér-
stöku sýslumannsumdæmi. Hélst sú
skipan til 1786 er Hnappadalssýsla
var sameinuð Mýrasýslu.
Kemur þetta fram í bæklingi sem
Ólafur K. Ólafsson sýslumaður hef-
ur tekið saman og gefinn var út þeg-
ar ný sýsluskrifstofa var vígð 20.
október síðastliðinn. Frá árinu 1871
hafa Snæfellsnessýsla og Hnappa-
dalssýsla verið undir einum sýslu-
manni. A fyrri öldum var Arnarstapi
höfuðból umdæmisins og á 17. öld
var það orðin meginregla að sýslu-
menn Snæfellsnessýslu fengju sam-
an sýsluvöld og Arnarstapaumboð.
Sýslumaður við
sýsluveginn
Upphaf þess að aðsetur sýslu-
manns flyst til Stykkishólms má
miða við Pál Melsteð sem var sýslu-
maður frá 1849-1854. Hann var
fyrsti sýslumaðurinn er bjó hluta af
sínum embættistíma í Stykkishólmi
og sýslumenn á eftir honum hafa all-
ir búið þar.
Frá upphafi embætta sýslumanna
og fram á 20. öldina voru heimili
sýslumanna jafnframt skrifstofur
embætta þeirra og oft voru þeir á
hrakhólum í húsnæðismálum. En
það breyttist svo árið 1885 að Sig-
urður Jónsson sýslumaður byggði
sér reisulegt sýslumannssetur við
sýsluveginn út úr bænum.
Það hús stóð þar sem gamli
barnaskólinn er nú. Árið 1910 selur
Guðmundur Eggerts sýslumaður
húsið undir barnaskóla. Árin eftir
búa sýslumenn á ýmsum stöðum í
bænum eins og í Egilsenhúsi,
Kúldshúsi og Möllersapóteki.
Árið 1935 kaupir embættið húsið
við Aðalgötu 7 fyrir sýslumann og
skrifstofu. Það hús var byggt um
aldamótin sem læknisbústaður. Þar
bjuggu héraðslæknarnir í Stykkis-.
hólmi þar til 1935 að tekinn er í
notkun nýr læknisbústaður við Að-
algötu, þar sem nú er hótel. Sýslu-
mannshúsið gekk undir nöfnunum
Læknishúsið, Breiðablik og Sigur-
hæðir. Þarna hefur aðstaða sýslu-
manns verið í 65 ár eða þar til að nú
flutt er í nýju bygginguna, sem ætl-
að er að hýsa embættið í framtíð-
inni.
Fyrstur til að búa í sýslumanns-
húsinu við Aðalgötu var Jón Stein-
grímsson sem flutti þar inn árið
1935. Húsið var íbúð sýslumanns
ásamt skrifstofu embættisins til árs-
ins 1978. Á tímabilinu var byggt við
húsið eftir því sem umfang embætt-
isins jókst. Árið 1978 var þörfin fyr-
ir stærri skrifstofu orðin það mikil
að íbúðin varð að víkja. Keypt var
hús íyrir heimili sýslumanns að Að-
algötu 13 og er það enn notað sem
embættisbústaður. Andrés Valdi-
marsson var síðasti sýslumaðurin
sem bjó í gamla sýslumannshúsinu.
Lögreglustöðin flutt
í Grundarfjörð
Fangahús var reist í Stykkishólmi
árið 1875. Það stóð við sýsluveginn
um Þinghúshöfða og síðar var
Sýslumannshúsið reist við hliðina á
fangahúsinu. Fangahúsið stóð til
1945, en árið 1942 hætti embætti
sýslumanns að nota það. Árið 1960
var byggt hús fyrir lögregluvarð-
stofu að Skúlagötu 10 og hafði lög-
reglan þar aðsetur allt til ársins
1990. Var það þá löngu orðið of lítið
fyrir starfsemi lögreglunnar og
óhentugt. Urðu umræður um hús-
næðið í fjölmiðlum og gert góðlát-
legt grín að aðstöðunni. Þá var
keypt nýtt timburhús fyrir lögreglu-
varðstofu.
Með tilkomu nýju lögreglustöðv-
arinnar í Stykkishólmi verður húsið
sem lögreglan flytur úr flutt til
Grundarfjarðar og fær þar sama
hlutverk.
Páll Vídalín lengst
Á þessari öld hafa 14 menn gegnt
embæti sýslumanns Snæfellinga.
Lengstan starfsaldur á Páll Vídalín
Bjamason, sem var sýslumaður frá
árinu 1912 til 1930 er hann dó á svip-
legan hátt.
Umdæmi sýlumanns hefur verið
að mestu óbreytt. Árið 1998 færðist
Skógarstrandarhreppur undir emb-
ætti sýslumannsins í Búðardal þeg-
ar hreppurinn var sameinaður Dala-
byggð. Nú falla til stjórnsýslu-
umdæmis sýslumanns Snæfellinga;
Kolbeinsstaðahreppur, Eyja- og
Miklaholtshreppur, Snæfellsbær,
Eyrarsveit (Grundarfjörður),
Helgafellssveit og Stykkishólmur.
Sýslumaður Snæfellinga er Ólaf-
ur K. Ólafsson og hefur hann gegnt
embættinu frá 1992.
Morgunblaðið/Gunnlaugur Arnason
Nýja sýsluskrifstofan setur svip á bæinn. Á efri hæð hússins er skrif-
stofa sýslumannsembættisins og á neðri hæðinni er lögreglustöð.
Gamla sýslumannshúsið þjónaði sýslumannsembættinu í Stykkishólmi
frá árinu 1935. Á myndinni eru Ámi Helgason sem vann í húsinu frá
1942 og á meðan hann gegndi starfi sýsluskrifara, Andrés Valdimars-
son sem síðastur sýslumanna bjó þar og Guðni Friðriksson sem á einna
lengstan starfsaldur hjá embættinu, en hann var þar við störf 1966-
1999. AHir segjast þeir eiga ljúfar minningar úr húsinu.
Gamla tugthúsið gegndi hlutverki lögreglustöðvar í Stykkishólmi um
þrjátíu ára skeið, til 1990. Aðgengi var ekki þægilegt, upp bratta
brekku að fara og siðan þröngar tröppur. Lögreglumennirnir, Þor-
steinn Jónasson, Olafur A. Ólafsson og Lárus Einarsson, Ientu oft í
vandræðum með að koma föngunum í klefa.
Rannsókn sýnir að fjöldi ferðamanna sem koma til dvalar á Fljótsdalshéraði fer vaxandi
Aukningin nemur 10
til 15% milli ára
Egilsstöðum - Nú að afloknum ferðamanna-
timanum þykir sýnt að 10-15% aukning hafi
orðið á komu ferðamanna til Egilsstaða frá
því á fyrra ári. Er þar tekið mið af komu
gesta í Upplýsingamiðstöð ferðamála á Egils-
stöðum.
Á tjaldsvæðið á Egilsstöðum komu 7.529
gestir frájúníbyrjun til septemberloka og _
gistinætur voru alls 8.638 á sama tímabili. ís-
Iendingar voru þar af4.436 talsins með 5.221
gistinótt. Af erlendum ferðamönnum voru
Þjóðverjar, Frakkar, Hollendingar og Sviss-
lendingar mest áberandi, nokkuð var einnig
af ítölskum og skandínavískum ferðalöngum
og á jaðartímum, svo sem í september og
október, bar töluvert á bandarískum, jap-
önskum og ísraelskum ferðamönnum. Gesta-
komur í Hallormsstað og á Borgarfirði eystra
munu einnig með betra móti þetta sumarið.
Erfitt er að segja til um hversu margir ferða-
menn heimsóttu Fljótsdalshérað sl. sumar, en
vísbendingar eru þó um að fjöldi þeirra geti
verið um 15 þúsund.
Hvað afþreyingu varðar, virðast ferða-
menn sem staðnæmast á svæðinu einkum
nýta sér merktar gönguslóðir, skoðun á
helstu náttúruperlum, dagsferðir inn á há-
lendi, skemmtisiglingu á Lagarfljóti og flúða-
siglingar á ám. Það síðastnefnda gekk þó
brösuglega í sumar vegna óveiyumikilla
þurrka og ár því vatnslitlar.
í hugum ferðafólks hefur svæðið ótvíræða
kosti vegna fjölbreytni í landslagi og ósnort-
innar náttúru. Víknaslóðir, svæðið milli Borg-
arfjarðar og Loðmundarfjarðar, hafa mjög
vaxandi aðdráttarafl fyrir göngufólk og hef-
ur verið gefið út gott gönguleiðakort fyrir
það svæði, ásamt og mestum hluta Austur-
lands. íslendingar sækja sérstaklega í stærsta
skóg landsins, Hallormsstað og einnig minn-
ast menn á veðurblíðu. Helst er sett út á tor-
velt aðgengi að náttúruperlum og takmarkað
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Jóhanna Gisladóttir framkvæmdastjóri
Markaðsstofu Austurlands
framboð á skipulögðum ferðum um svæðið,
ekki síst á jaðartímum og að vetrarlagi.
Mönnum þykir vont að aldrei er í veður-
fréttum minnst á skýjafar fyrir svæðið, þ.e.
hvort sólin skín eða skýjað er, hcldur er að-
eins gefinn upp hiti og vindstyrkur. Hefur
þetta gengið svona til í þrjú undanfarin ár og
þykir undrum sæta að ekki skuli hægt að
kippa jafneinföldu, en bráðmikilvægu máli í
liðinn.
Ferðaþjónustuaðilar hér láta bærilega af
sér eftir sumarið, en þó mun afkoman vart
viðunandi og í það minnsta einn aðili ætlar að
hætta rekstri. Mönnum ber saman um að
þrátt fyrir fjölgun ferðamanna, Iengist ferða-
mannatíminn lflið og erfitt sé að halda úti
þjónustu fyrir örfáa ferðamenn á jaðartímum
án fjárhagslegra þrenginga.
Markaðssotfa Austurlands vinnur að ýms-
um framfaramálum tengdum ferðaþjónustu
fjórðungsins og ætlar svo dæmi sé tekið að
hleypa af stokkunum viðamiklu rannsóknar-
og greiningarvekefni til að kanna núverandi
stöðu og framtíarmöguleika greinarinnar á
Austurlandi.
Jóhanna Gísladóttir, framkvæmdasfjóri
Markaðsstofunnar, segir brýnt að fara í
stefhumótunarvinnu og þurfi hún að byggjast
á marktækum upplýsingum úr vönduðum
undirstöðurannsóknum. Einnig er á dagskrá
að gefa út svokallað afþreyingarkort fyrir
Austurland, unnið er að fjármögnum og und-
irbúningi hreindýrasýningar og Markaðsstof-
an tekur þátt í vinnu við ímyndarsköpun fyrir
Fjjótsdalshérað, en þar gegnir ormurinn í
Lagarfljóti auðvitað meginhlutverki.