Morgunblaðið - 26.10.2000, Qupperneq 54

54 FIMMTUDAGUR 26. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Tæknilegt dömufrí
Vélindabakflæði -
í HINU nýja hag-
kerfi eru upplýsinga-
tækni og þekkingar-
iðnaður þær greinar
atvinnulífsins sem
hraðast vaxa. Upplýs-
ingasamfélagið er í
örri mótun og fram-
vindan ræðst ekki að-
eins af lagasetningu og
ákvörðunum stjórn-
valda heldur ráða þar
miklu hinir ýmsu
hönnuðir, forritarar og
stjórnendur í þekking-
ariðnaði. Þessum störf-
um sinna, í langflestum
tilvikum, karlmenn.
Mikið fjármagn streymir inn í þess-
ar nýju greinar atvinnulífsins og
laun í þessum geira eru með því
hæsta sem þekkist hér á landi. Sú
þróun að hálaunastörf séu að skap-
ast er mikið fagnaðarefni. Það sem
veldur áhyggjum er sú staðreynd að
hlutfall kvenna í þessum störfum er
í besta falli 20%. Óg því miður er fátt
sem bendir til þess að það sé að
breytast. Það sem er ekki síður al-
varlegt er að konur eru ekki að taka
virkan þátt í að móta þær afurðir og
það umhverfi sem þessar atvinnu-
greinar skapa. Karllæg viðhorf eru
þannig ríkjandi í þessum greinum.
Rannsóknir sýna að kynin búa við
iafnan aðgang að tölvum en þau
lota þessa nýju tækni með ólíkum
hætti. Þannig sýna rannsóknir dr.
Sólveigar Jakobsdóttur að á meðan
stúikur nota tölvur helst til rit- og
gagnavinnslu þá vinna piltar með
tölvugrafík, vefnað, forritun o.þ.h. í
dag, fimmtudag, verður kynnt nýtt
átaksverkefni á vegum Háskóla ís-
lands og Jafnréttisstofu. Verkefnið
hefur það m.a. að markmiði að fjölga
konum í raunvísindum á borð við
verk- og töivunarfræði. Þetta verk-
efni er afskaplega þarft og miklar
vonir bundnar við það. Það er þó
bara eitt skref í þá átt að jafna kyn-
bundinn mun í upplýsingatækni.
Leita verður allra leiða til að koma í
veg fyrir „tæknilegt dömufrí". Mis-
munandi kynni og við-
horf stúlkna og pilta til
upplýsingatækni fær-
ist síðar ósjálfrátt yfir
á náms- og starfsval.
Undirrituð er eindreg-
ið þeirrar skoðunar að
stjómvöldum beri að
grípa til aðgerða sem
miði að því að hvetja
ungar stúlkur sérstak-
lega til að nýta alla
möguleika upplýsinga-
tækninnar. Mikilvæg-
ast er að bregðast við
sem fyrst á mótunar-
skeiði hvers einstakl-
ings. Tölvur og Netið
fela í sér ákveðinn lífsstíl og hugs-
anahátt. Tölvukunnátta opnar fólki
möguleika til að nýta sér tækifæri
framtíðarinnar í hinu nýja hagkerfi.
I hinu nýja hagkerfi er gott tölvu-
læsi algjört grundvallaratriði til að
einstaklingarnir séu gjaldgengir á
vinnumarkaði. Ef stór hópur kvenna
nær ekki tökum á tölvutækninni
Upplýsingatækni
Stjórnvöldum ber að
grípa til aðgerða, segir
Hólmfríður Sveinsdótt-
ir, til að hvetja ungar
stúlkur til að nýta upp-
lýsingatæknina.
skapar það nýjan og aukinn ójöfnuð
kynjanna á vinnumarkaði. Þessi
þekking á erindi við bæði kynin og
alla aldurshópa - enda er markmið
tölvunnar og Netsins að gera líf okk-
ar þægilegra. Því er mikilvægt að
berjast gegn því að viðhorf og gildi
annars kynsins ráði rflgum í þróun
og uppbyggingu nýja hagkerfisins.
Höfundur er starfandi formaður
Kvenréttindafélags Islands.
Hólmfríður
Sveinsdóttir
algengur sjúkdómur
BRJÓSTSVIÐI er
algeng kvörtun hjá
fólki sem leitar til síns
heimilislæknis. Er þá
átt við sviða- eða
brunatilfinningu undir
bringubeini. Brjóst-
sviði er eitt öruggasta
einkennið um bakflæð-
issjúkdóm í vélinda.
Vélindabakflæði er
það ástand þegar súr
magavökvi flæðir frá
maga upp í vélinda.
Brjóstsviðinn eykst
gjama eftir máltíðir
og á kvöldin þegar
lagst er til svefns.
Fleiri einkenni geta fylgt, t.d. ná-
bítur, það er þegar sýrubragð
finnst í koki. Einnig geta einkenni
eins og þrálátur hósti, hæsi og and-
þyngsli stafað af bakflæði.
Leiðir til úrbóta
Oft gerir fólk sér ekki grein fyrir
því hvað amar að þegar það fær
brjóstsviða eða nábít. Margir eru
orðnir vanir þessum einkennum og
telja jafnvel að lítið sé hægt að gera
til úrbóta og leita því seint til lækn-
is, eftir að hafa gengið með sjúk-
dóminn mánuðum eða jafnvel áram
saman. Staðreyndin er hins vegar
sú að hægt er í flestum tilvikum að
bæta mikið líðan fólks með þennan
sjúkdóm og halda einkennum niðri
og í sumum tilvikum að lækna sjúk-
dóminn endanlega. Hægt er að
kaupa í apótekum í lausasölu lyf
sem hemja sýmmyndun í maga. Ef
einkenni era tíð og trafla lífsgæði
þarf oft langvinna meðferð með öfl-
ugri lyfjum sem aðeins fást af-
greidd gegn lyfseðli. Einnig er
beitt skurðaðgerð í völdum tilvikum
sem þá er oftast gerð í gegnum
kviðsjá.
Lífsstfll skiptir verulegu máli
þegar bakflæði er til
staðar. Þó að allir geti
fengið bakfiæði stuðla
atriði eins og reyking-
ar og áfengi að bak-
flæði á þann hátt að
slaka um of á vélinda-
hringvöðva (sem er
neðst í vélindanu).
Þannig opnast leið fyr-
ir magainnihald upp í
vélindað. Ymsar fæðu-
tegundir geta einnig
stuðlað að þessu, svo
sem feitmeti, súkkul-
aði, tómatsósa, pipar-
mynta, kryddaður og
brasaður matur. Fólk
sem er með sýrabakflæði ætti því
að varast slíka fæðu. Einnig er
óæskilegt að borða síðustu tvær
klukkustundirnar fyrir svefn. Forð-
ast skal mjög stórar máltíðir, því þá
eykst þrýstingur á efra magaopið.
Yfirþyngd stuðlar einnig að bak-
flæði. Aukinn þrýstingur myndast í
kviðarholinu og magainnihald
þrýstist frekar upp í vélindað.
Megran dregur því úr einkennum
bakflæðis. Þungaðar konur fá mjög
oft brjóstsviða af sömu ástæðum og
einkenni lagast þá oftast eftir fæð-
inguna.
Greining sjúkdómsins
í sumum tilvikum er fólk með
brjóstsviða einnig með þindarslit,
þ.e. hluti magans liggur ofan við
þindina. Þetta ástand stuðlar að
bakflæði en þó era margir með
þindarslit án þess að hafa einkenni
um bakflæðissjúkdóm.
Oft er hægt að greina bakflæðis-
sjúkdóminn af einkennum sjúklings
en ef einkennin hafa staðið lengi
eða koma oft er rétt að gera maga-
speglun til nánari greiningar. Oft
sjást bólgur í vélinda við þessa
rannsókn en þó ekki nærri alltaf,
Bakflæði
Ef vélindabakflæði
stendur mjög lengi, seg-
ir Björn Blöndal, geta
komið fram alvarlegri
einkenni.
þó að um sýrubakflæði sé að ræða.
Ef einkennin era óljós og koma
fram sem t.d. hósti eða brjóstverk-
ur þurfa fleiri rannsóknir að koma
til, en slík óþægindi valda oft ótta
hjá sjúklingum við alvarlegri sjúk-
dóma og er því mikilvægt að fá ná-
kvæma greiningu. Þegar um
brjóstverki er að ræða er nauðsyn-
legt að útiloka hjartasjúkdóm og
útskýra málið vel fyrir sjúklingn-
um. Maga- og skeifugarnarsár geta
lýst sér á svipaðan hátt og bakflæð-
issjúkdómur, en þá eru oft fleiri
einkenni svo sem verkir ofarlega í
kvið sem stundum leiða aftur í bak.
Mikilvægt að leita úrbóta
Ef vélindabakflæði stendur mjög
lengi geta komið fram alvarlegri
einkenni svo sem kyngingarerfið-
leikar, blóðug uppköst eða dökkar
hægðir og þarf þá alltaf að rann-
saka málið betur. Þrengsli geta
myndast í vélinda, sár og jafnvel
krabbamein. Því er mikilvægt að
greina bakflæði, meta alvarleika
þess og leggja á ráðin um meðferð í
tíma. Sjálfsagt er að fólk sem fær
brjóstsviða sem stendur lengi, kem-
ur oft eða veldur almennt óþægind-
um, leiti til síns heimilislæknis til
að fá úrlausn á þessu vandamáli.
Höfundur er heilsugæslulæknir.
Björn Blöndal
C&LYFJA
LJ Fyrir útlitið
Róðgjafi fró Estée Lauder í dag,
Lyfju, Laugavegi, og ó morgun
Lyfju, Lógmúla.
í¥3
Nýi ilmurinn frá Estée Lauder
NTUÍTÍON
ESTEE LAUDER
Lyfja Laugavegi, sími 552 4045, Lyfja Lágmúla, sími 533 2308,
Lyfja Hamraborg, sími 554 0102, Lyfja Setbergi, sími 555 2306.
Til leigu!__________________
Verslunar/Skrifstofuhúsnæði
Góð staðsetning/Glæsilegt húsnæði
Til leigu eru tvær jarðhæðir
(2x435m2) við efri og neðri götu
að Stórhöfða 25, leigist allt saman
eða hvor hæð fyrir sig.
Næg bílastæði, góð sameign með
lyftu. Tilbúið um n.k. áramót.
Upplýsingar hjá:
Verkefni ehf. S. 863 1911

V,
athuga jólagjafir!!!
www.postlistinn.is
Islenski Postlistinn
sími 557 1960