Morgunblaðið - 25.11.2000, Side 69

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 2000 6Sr-
Voru útboðsreglurnar
aldrei í gildi?
Vandræði við,
Vatnsenda
Fimmtudaginn
23. nóvember sl.
kvað Hæstiréttur
Islands upp dóm
sem virðist marka
ein mestu tímamót
í sögu hins unga ís-
lenska verðbréfa-
markaðar.
Málavextir
Málið varðar
kaup einstaklings á
hlutabréfum í fyrir-
tæki. Skemmst er
frá því að segja að
á hluthafafundi árið
eftir að kaupin áttu
sér stað var sam-
þykkt að færa hlutaféð niður um
80% og bréf þau sem keypt voru
urðu nánast verðlaus. Kaupandinn
varð við þetta verulega ósáttur og
taldi sig ekki hafa fengið nægjan-
legar upplýsingar um félagið þegar
kaupin áttu sér stað. Hann vildi því
rifta kaupunum með vísan til laga
um lausafjárkaup, en jafnframt var
vísað til 20. gr. laga um verðbréfa-
viðskipti. Þar er kveðið á um að ef
fyrirtæki aflar nýs hlutafjár með
opinberri auglýsingu, eða kynningu
með öðrum hætti sem jafna má til
auglýsingar, skuli gerð útboðslýsing
fyrir væntanlega kaupendur.
Akvæði laganna er sett til vemdar
almenningi, enda er fjárfesting í
verðbréfum áhættusöm og ætlað að
veita væntanlegum kaupendum ít-
arlegar upplýsingar um rekstur og
stöðu fyrirtækisins þannig að kaup-
endur geti lagt upplýst mat á verð-
mæti verðbréfanna. Slík útboðslýs-
ing lá ekki fyrir og af þeirri ástæðu
krafðist kaupandinn skaðabóta.
Niðurstaða Hæstaréttar
í stuttu máli er það niðurstaða
Hæstaréttar að hlutabréfunum hafi
ekki verið það áfátt að rifta skuli
kaupunum á grundvelli laga um
lausafjárkaup. Ekki skal lagt mat á
það hér, enda skipta þau lög litlu
máli út frá ágreiningsefninu, þar
sem lög um verðbréfaviðskipti eru
sérlög og eiga að ganga framar al-
mennum lögum um lausafjárkaup.
Þegar kemur hins vegar að túlkun
laga um verðbréfaviðskipti, kemst
Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu að
vegna ósamrýmanleika skilgrein-
ingar gildandi laga á almennu út-
boði annar vegar og reglugerðar
sem sett er til nánari útlistunar á
reglum um almennt útboð hins veg-
ar, þá hafi reglugerðin ekki gildi.
Réttarvernd laganna nái því ekki til
kaupandans og var seljandi bréf-
anna sýknaður. Það skal tekið fram
að útgefandi hlutabréfanna, sem
sjálfur seldi hlutabréfín, var verð-
bréfafyrirtæki og hafði starfsleyfi
sem slíkt, á grundvelli umræddra
laga um verðbréfaviðskipti.
Hvað er almenningur?
f umræddri reglugerð kemur
fram veigamikil undanþága frá skil-
greiningu á almennu útboði, þ.e. í
hvaða tilvikum er heimilt að selja
verðbréf án þess að útbúa þurfi út-
boðslýsingu sérstaklega. Þar er
m.a. kveðið á um að ef verðbréfin
eru seld afmörkuðum hópi manna,
þ.e. ekki fleiri en 25 aðilum, þá þurfi
ekki að útbúa útboðslýsingu og er
þá gjarnan talað um svokölluð „lok-
uð útboð“. Frá þessari
undanþágu hefur þannig
verið gagnályktað og sú
venja myndast á markaði
að ef verðbréf eru boðin
fleiri en 25 aðilum sé þar
með um að ræða almenn-
ing og boð um kaup verð-
bréfanna þannig felld
undir reglur um almenn
útboð, án tillits til þess
hvernig boðið um kaup á
bréfunum er sett fram.
Gaman er að geta þess
hér að talan í Bandaríkj-
unum telur ekki fleiri sálir
en 30, þannig að ef 31
bandarískum aðila eru
boðin verðbréf til sölu, t.d.
með hlutafjárhækkun, þá er sá hóp-
ur þar með orðinn almenningur og
gríðarlega sterkar reglur neytenda-
vernd verða virkar. I því máli sem
dómurinn fjallar um voru kaupend-
ur 34, en líklegt að hópurinn sem
Verðbréf
Niðurstaðan, segir
Helga Hlín
Hákonardóttir, hefur
vægast sagt ófyrirséð
áhrif hér á landi.
fékk boð um kaup í verðbréfunum
hafi verið mun stærri, enda ekki um
mjög áhættusöm hlutabréf að ræða.
Um lagastoð
reglugerðarinnar
Reglugerðin sem Hæstiréttur
virðist dæma ógilda, var sett á
grundvelli laga frá 1993 og eru
ákvæði hennar orðrétt tekin upp úr
tilskipun EBE/89/298. Reglugerðin
inniheldur m.a. skilgreiningu á al-
mennu útboði og var skilgreiningin
lögfest, með smávægilegum breyt-
ingum, með lögum um verðbréfavið-
skipti frá 1996, sem giltu þegar
kaupin fóru fram. Breytingarnar
varða að engu leyti efnisatriði um-
rædds máls og lúta m.a. að þýðing-
arvillu sem leiðrétt var með lögum
um verðbréfaviðskipti 1996. Eðlileg
lögskýring hefði því verið sú að þar
sem reglugerðin viki frá lögunum
myndi skilgreining laganna á al-
mennu útboði gilda, en önnur
ákvæði reglugerðarinnar um undan-
tekningar héldu gildi sínu, og sam-
rýmast þau ákvæði reglugerðarinn-
ar og skilgreiningar laganna í alla
staði. Ef við við sættum okkur engu
að síður við að reglugerðina skorti
lagastoð, þá nemur Hæstiréttur
einnig úr gildi þá áralöngu venju að
skilgreina almennt útboð sem boð
Bjóðum upp á 3 tegundir:
2 biilj., 4 billj. og 8 billj.
APÓTEKIN
FRÍHÖFNIN
Uppl. í síma 567 3534
Helga Hlín
Hákonarddttir
um kaup á verðbréfum sem beint er
til fleiri en 25 aðila. Eitt og sér er
að fella úr gildi undanþáguna um
lokuð útboð (25 aðilar), sem var að
finna í reglugerðinni, en að fella
jafnframt úr gildi venju um túlkun
almenns útboðs sem framkvæmd
hefur verið þorrann úr síðasta ára-
tug, er torskilið. Hæstiréttúr gerir
hins vegar enga tilraun til að varpa
ljósi á það hvað telst til almennings
í skilningi laganna, né heldur rök-
styður dómurinn af hverju ofan-
greind sala til 34 aðila telst ekki til
almenns útboðs. Tilraun dómsins til
að vísa til þess að kaupendurnir hafi
samanstaðið af hluthöfum og öðrum
aðilum sem stjórnin leitaði til skipt-
ir engu í þessu máli, þar sem jafn-
vel hlutafjárhækkun í félagi sem
telur fleiri en 25 aðila, getur ekki
farið fram nema gefin sé út út-
boðslýsing fyrir hluthafana eina
saman. Þessi niðurstaða fæst hér á
landi með gagnályktun frá 1. tl. 2.
gr. hinnar margumræddu reglu-
gerðar, og gildh- hin sama regla í
öðrum þeim löndum sem ber að
taka upp ákvæði tilskipunarinnar í
rétti sínum.
Er reglugerðin í gildi?
Niðurstaðan hefur vægast sagt
ófyrirséð áhrif hér á landi. Er
reglugerð 505/1993 úr gildi fallin?
Hefur hún ekki verið í gildi frá ár-
inu 1996, þegar lögum um verð-
bréfaviðskipti var breytt? Eru og
hafa undanþágur reglugerðarinnar
ekki verið til vísbendingar um hvað
telst til almenns útboðs? Er og hef-
ur verið heimilt að hækka hlutafé í
félagi svo lengi sem haft er per-
sónulegt samband við væntanlega
kaupendur? Þótt hluthafarnir telji
þúsundir? Er heimilt að afla þeirra
með útsendingu bréfs? En útsend-
ing tölvupósts? Ef svo er hlýtur
maður að spyrja af hverju við höf-
um sett svo ítarlegar reglur hér á
landi um neytendavemd á verð-
bréfamarkaði, þar á meðal út-
boðslýsingar, ef sú framkvæmd sem
viðhöfð var í málinu telst ásættan-
leg? Undirrituð telur að margir út-
gefendur sem hafa lagt í kostnað
vegna almennra útboða, við starfs-
menn verðbréfafyrirtækja sem höf-
um lagt vinnu í gerð útboðslýsinga
og áreiðanleikakannana, laga- og
reglugerðasmiðir og fleiri, hljótum
að hugsa hvað við höfum eiginlega
verið að gera síðastliðin fjögur árin.
Höfundur er lögfræðingur hjá ís-
landsbanka-FBA hf.
FYRIR nokkrum
dögum barst mér í
hendur 4. tbl. ársins
2000 af blaðinu
VOGAR sem gefið er
út í Kópavogi. I blað-
inu er heilsíðuviðtal
við formann bæjarráðs
Kópavogs, Gunnar
Inga Birgisson þar
sem hann talar um
Vatnsenda. Eitt atriði
í viðtalinu myndi vera
ábyrgðarhluti af mér
að láta fram hjá mér
fara án þess að láta
það ótalið. I viðtalinu
segir á einum stað:
„Sjálfstæðismenn
komust til valda í Kópavogi 1990 og
á þeim tíma vildum við helst ekki
veita fólki ársbústaðaleyi fyrr en
Umhverfi
Dagskrárliðurinn er
að mestu leyti listi yfír
40 fasteignir, segir
Hallddr Halldórsson,
sem bæjarráð samþykk-
ir sem ársbústaði.
búið væri að skipuleggja svæðið,
vegna þess að ársbústaðaleyfi hefur
í för með sér að veita þarf íbúunum
ákveðna þjónustu. Við vorum þó
liprir og gáfum út leyfi, jafnframt
því að leyfa fólki að stækka hús sín,
bílskúra o.fl.“
Það er þetta atriði með „árs-
bústaðaleyfin.“ Enginn má halda að
fundurinn sem haldinn var 14. sept.
sl. sé fyrsti fundurinn sem haldinn
hefur verið um Vatnsenda.
Þann 27. nóv. 1986 var fundur í
Fannborg 2 með þáverandi íbúum
Vatnsenda og eigendum fasteigna
þar og var hann auglýstur í Mbl.
deginum áður. Á fundinum spurði
ég samkvæmt hvaða lagaheimild
Kópavogur gæfi út „leyfi til árs-
bústaða" eins og þeir hefðu gert í
nokkur ár. Það tautaði einn ráða-
maðurinn að það væri í lögum og
reglugerðum um byggingamál og
skipulagsmál. Ég fór strax daginn
eftir niður í félagsmálaráðuneyti og
var vísað á einn lögfræðinganna
þar. í framhaldi af því var sent er-
indi til Kópavogsbæjar þar sem
spurt var um lögmæti
ársbústaðaleyfanna.
Svar kom sem hægt
var að afgreiða með
einu orði: útúrsnún-
ingur. Þinglýsti ég 12.
des. 1986 á fasteign
mína, Vatnsendablett
45, yfirlýsingu um að.
ég tæki ekkert mark á
„leyfum til ársbú-
staða“ sem m.a. hafi
verið dreift á fundin-
um. Getur hver og
einn farið á skrifstofu
sýslumannsins í Kópa-
vogi og fengið afrit af
henni. Það var svo
1994 sem ég flutti lög-
heimili mitt að Vatnsendabletti 45
og gerði ég það á Hagstofunni í
Reykjavík.
Síðan gerist það sl. sumar að ég
rakst á ljósrit hjá einum nágranna
minna á lögfræðiúttekt á ýmsum
málum sem einn íbúi í Vatnsenda-
hverfi hafði látið gera á húsi sínu .
þar. í því stóð m.a.: „Ekki er vitað
nákvæmlega hvenær heilsársleyfið
var fengið en engin gögn fínnast um
það hjá Kópavogsbæ".
Ef bókhaldsóreiðan er ekki því
meiri hjá Kópavogsbæ þá ætti að
finnast fundargerð fyrir bæjar-
stjórnarfund nr. 484 frá 24. febr.
1987. Þar er tekin fyrir og sam-
þykkt fundargerð bæjarráðs frá 19.
febr.
Eitt atriði á dagskránni er um
„ársbústaði í Vatnsenda" og var
hann samþykktur samhljóða eftir
litlar umræður. Liðurinn er að
mestu leyti listi yfir alls 40 fast-
eignir sem bæjarráð er að sam-
þykkja sem ársbústaði.
Ef fundargerðin finnst ekki á
bæjarskrifstofum Kópavogs er nú-
verandi ráðamönnum hjartanlega
velkomið að hafa samband við mig
og mun ég leysa úr vandræðum
þeirra eftir bestu getu. Að sjálf-
sögðu er hætta á að ég muni aftur
spyrja um lögmæti ársleyfanna og
ef einhver svör koma reikna ég með
að þau verði mér og öðrum eftir-
minnileg.
Höfundurinn er útvegsfræðingur.
NEÐGÖNCUFATNAÐUR
Jólasendingin komin.
Þumalína, Pósthússtræti 13.
Halldór
Halldórsson
3óMortasoía

Sala Blindrafélagsins á jólahorhim er nú í fullum gangi og söluTólh ohhar
veröur i hringlunni um helgina.
r
3ár eru tvasr gerðir. annars vegar jólahort með ieihningum Bjarna Jónssonar
af íslenshu jólasveinunum og með jólasveinavísum eftir Jóhannes úr Kötlum.
Ijins vegar eru jólahort með myndum frá Vihtoríutímanum.
að er von ohhar og vissa hjá
Blindrafélaginu að þú sjáir þér
fasrt að leggja góðu máiefni lið og
styðja viö bahið á biindum.
BLINDRAFÉLA6IÐ
Somt&k blindro og s|ón*k«rtro 6 ísiondi
Hamrahlið 17, 105 Reykjovík,
S. 52S-0000