Morgunblaðið - 30.11.2000, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Skipan barnaverndarmála hér á landi fyrirmynd Raníu Jórdamudrottningar
F.v.: Ranía Jórdaníudrottning, Bragi Guðbrandsson og Stefanía
Reinhardsdóttir Khalifeh, ræðismaður Islands í Jórdaníu.
Brautryðj-
andastarf
undir íslenskri
handleiðslu
Bragi Guðbrandsson, forstjóri Barnaverndarstofu,
er nýkominn heim frá Amman í Jórdaníu eftir
tíu daga dvöl. Þar veitti hann ráðgjöf um
uppbyggingu á skipan barnaverndarmála að
sérstakri ósk Raníu, drottningar Jórdaníu.
KONUNGSH JÓN Jórdaníu komu til íslands í
maí sl. í opinbera heimsókn í boði forseta Is-
lands. Við það tækifæri áttu Ranía drottning
og Bragi Guðbrandsson, forstjóri Bama-
vemdarstofu, fund um bamaverndarmálefni
og starfsemi Barnahúss. Tilefni fundarins var
hinn mikli áhugi Raníu á bamavernd en hún
er t.d. frumkvöðull að því að opna umræðu um
kynferðisofbeldi gegn bömum í arabaríkjun-
um. Þess má geta að orðið bamavernd var
ekki til í arabískri tungu þar til nýlega.
I kjölfar fundarins lét drottningin í ljós
áhuga á því að forstjóri Barnaverndarstofu
veitti Jórdönum ráðgjöf í þessum efnum. Fyr-
ir milligöngu Stefaníu Reinhardsdóttur Khal-
ifeh, ræðismanns íslands í Jórdaníu, barst síð-
an beiðni frá skrifstofu drottningar um að
Bragi kæmi til Jórdaníu í þessum erinda-
gjörðum.
Bragi segir konungshjónin vera að reyna að
hafa áhrif á líf þjóðar sinnar og breyta þessu
hefðbundna samfélagi yfir í nútímalegt þjóð-
félag með nýjum hugsunarhætti og gildismati
jafnframt því að virða gömul og hefðbundin
gildi, sem era svo ríkur þáttur í aldalangri
menningarsögu þjóðarinnar. Ranía drottning
sótti menntun sína til Vesturlanda og var við
nám bæði í Bretlandi og í Bandaríkjunum.
Þessi unga kona hefur í opinbera starfi sínu
lagt fyrir sig velferðarmál fjölskyldunnar og
þá sérstaklega barna. Að framkvæði hennar
er nú verið að huga að skipan bamaverndar-
mála en það er málaflokkur sem að sögn
Braga hefur ekki verið viðurkenndur í neinu
arabaríkjanna hingað til, svo að um mikið og
öflugt brautryðjandastarf er að ræða.
„Ranía hefur mikinn áhuga á Barnahúsinu
okkar hérna á íslandi þar sem J>verfaglegt
teymi sérfræðinga vinnur saman og ólíkar
stofnanir vinna undir sama þaki svo að barnið
sem verið er að aðstoða þurfi ekki að fara í
gegnum mörg rannsóknarviðtöl á mörgum
stofnunum heldur er alla þjónustu að finna á
einum stað. Drottningin vildi því eftir íslands-
heimsóknina láta athuga sérstaklega með
hvaða hætti landar hennar gætu tekið upp
svipað fyrirkomulag."
Bragi segir að þegar út var komið hafi vinn-
an fyrst í stað falist í því að kynnast gangi og
stöðu bamaverndarmála í Jórdaníu og safna
gögnum frá þeim aðilum sem að þessum mál-
um koma, þ.e. lögreglu, saksóknara, dómur-
um, læknum og hjúkrunarfólki. Stórt ráð full-
trúa úr þessum starfsgreinum var sett á
laggimar að framkvæði drottningar og starf-
ar ráðið náið með trúmálaráðuneyti, upplýs-
ingaráðuneyti og félagsmálastofnunum. Fyrir
komu Braga hafði Raína látið ljósrita og
dreifa til allra í ráðinu öllum gögnum um
Barnahús sem hún hafði fengið á Islandi svo
nefndarmenn vora vel undirbúnir fyrir komu
íslendingsins. Bragi vann ötullega með þessu
ráði og fundaði reglulega með forsvarsmönn-
um þess meðan á dvölinni stóð og segir sam-
vinnuna hafa gengið vel og að gott hafi verið
að eiga skoðanaskipti við Jórdanina, sem tóku
vel tillögum, ráðgjöf og athugasemdum um
það sem betur mætti fara. Auk þessa heim-
sótti Bragi margar þær stofnanir sem mál-
efninu tengjast eins og unglingaheimili og
sjúkrahús. „Meðal annars heimsótti ég mun-
aðarleysingjahæli sem er til húsa í einni af
höllum Husseins konungs, sem lést í fyrra.
Konungurinn, sem var mikið góðmenni, hafði
kynnst starfseminni og þeim slaka aðbúnaði
sem munaðarleysingjarnir bjuggu við, sá
aumur á börnunum og gaf hælinu þessa höll
sína, sem stendur í fagurri hlíð með dásam-
legu útsýni yfir Jerúsalem."
Bragi segir það merkilega reynslu að hafa
fengið að kynnast því hvernig málum er farið í
málefnum barna í Jórdaníu.
„Það er við gömul gildi að glíma, t.d. segja
landslög að ekki megi tilkynna barnavemdar-
mál, s.s. gran um ofbeldi gegn barni, til yfir-
valda nema með leyfi föður barnsins, enda er
meginreglan sú að það sem gerist á heimili
manns sé hans einkamál og fer ekkert út fyrir
veggi heimilisins. Þess vegna er breytingin á
ríkjandi hugsunarhætti mjög róttæk, þ.e. að
hið opinbera - ríkið - eigi að grípa inn í einka-
líf fjölskyldunnar, sem fram að þessu hefur
verið sem heilög vé. Það segir sig sjálft að ef
faðirinn er valdur að ofbeldi era allar bjargir
bannaðar og málið kemur aldrei upp á yfir-
borðið.“ Áhrifa þessara laga gætir að sögn
Braga í opinberam tölum sem snúa að barna-
vernd, sem sýna að 95% þeirra bama sem
sæta ofbeldi verða fyrir ódæðinu utan heimil-
isins. „Þetta er algerlega öfugt við það sem er
hjá vestrænum þjóðum þar sem það er fjöl-
skyldan sjálf sem bregst uppeldishlutverki
sínu og börnin sæta vanrækslu eða ofbeldi
heima fyrir. Af þessu má ekki draga þá álykt-
un að heimilisofbeldi sé ekki fyrir hendi í
Jórdaníu - það er bara falið. Ranía drottning
er því nú að berjast fyrir því að fá þjóð sína til
að horfast í augu við það að böm alls staðar í
heiminum verða fyrir misrétti, ofbeldi eða
vanrækslu sem samfélaginu ber að grípa inn í
og vemda rétt barnanna. í Jórdaníu era ekki
sérstök barnavemdaryfirvöld og tilkynningar
í bamavemdarmálum berast einfaldlega til
lögregiu. Þeii- hafa reyndar komið upp sér-
stakri lögreglustöð í Amman sem tekur á móti
öllum tilkynningum sem snerta fjölskyldumál,
þar á meðal tilkynningum um ofbeldisverk
gegn konum eða bömum. Jafnframt er að
finna sérstakt öryggisathvarf fyrir börn sem
sætt hafa ofbeldi, svonefnt „Children’s safety
house“, þar sem börn fá meðferð og þjónustu
til að yfirvinna þau áföll sem þau hafa orðið
fyrir. Það er því nú þegar kominn vísir að því
sem stefnt er að - grannur til að byggja á.
Þegar ég hafði kynnt mér þennan grann var
það mitt hlutverk að leggja fram tillögur að
framtíðarskipan í þessum efnum sem ég og
gerði síðari hluta dvalarinnar.“
Gengi verkefnisins hefur
áhrif víðar en í Jórdaníu
Á lokadegi ferðarinnar var Bragi svo boðað-
ur á fund drottningar í konungshöllinni þar
sem hann kynnti niðurstöður og benti á hug-
myndir sem unnið verður með áfram og verða
þróaðar í því samfélagsumhverfi sem ríkir í
Jórdaníu.
„Þetta er þróunarríki og nýtur ekki auðs
náttúruauðlinda eins og olíu líkt og ríkari
nágrannaþjóðir þeirra. Fátækt frnnst víða og
velferðarkerfi er á öðra stigi en við Vestur-
landabúar eigum að venjast þannig að það er
mjög athyglisvert hvernig viðleitni drottning-
arinnar í þessum efnum er að bera ávöxt.
Barnaverndarmál eru vandmeðfarin og úr-
bætur þarf að gera af varfæmi en ákveðni
samt sem áður, því það era ákveðin grandvall-
aratriði sem þurfa að vera á hreinu. Hefð-
bundin viðhorf gamla samfélagsins era gríðar-
lega lífseig og það þarf að gæta þess að fara
ekki offari. Ef menn setja sér raunhæf
markmið og vinna kerfisbundið ná þeir ár-
angri og mér sýnist drottningin hafa alla
burði til að fylgja því eftir. Verkefnið sem nú
er hafið er gríðarstórt og afar metnaðarfullt
og það verður gaman að fylgjast með því sem
gerist í Jórdaníu, því það á ugglaust eftir að
vísa veginn fyrir hin arabaríkin. í þvi sam-
hengi er afar ánægjulegt fyrir okkur íslend-
inga að það skuli vera leitað til okkar til að
veita jórdönsku þjóðinni liðsinni í að byggja
þetta verk upp og leiðbeina um tilhögun þess
svo sem bestur árangur náist. Miklir hags-
munir fjölda barna era í húfi.“
Starfs-
mennta-
verðlaun
afhent
Morgunblaðið/Kristinn
ISAL, Rafiðnaðarskólinn og Guðrún J. Halldórsdóttir, hjá Námsflokkum Reykjavfkur, hlutu starfsmenntaverðlaun. Frá vinstri: Sigurður Geirsson,
skólastjóri Rafiðnaðarskólans, Ólafur Ragnar Gnmsson, forseti íslands, Jón Árni Rúnarsson, sem einnig er skólastjóri Rafiðnaðarskólans, Guðrún J.
Halldórsdóttir, hjá Námsflokkum Reylqavíkur, og Einar Guðmundsson, aðstoðarforstjóri ÍSAL.
STARFSMENNTARÁÐ félags-
málaráðuneytisins og MENNT -
samstarfsvettvangur atvinnulífs og
skóla afhentu nýlega Islenska álfé-
laginu, Rafniðnaðarskólanum og
Guðrúnu J. Halidórsdóttur, sem
frá árinu 1972 hefur stýrt Náms-
flokkum Reykjavíkur, sérstök
st arfsmenntaverðlaun. Það var
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti
Islands, sem afhenti verðlaunin, en
markmið þeirra er að styðja við
nýsköpun og framþróun starfs-
mcnntunar á íslandi ásamt því að
vekja athygli á málefninu. Starfs-
menntaverðlaunin eru veitt í þrem-
ur flokkum, þ.e. fiokki fyrirtækja,
flokki fræðsluaðila og opnum
flokki sem tekur til rannsóknarað-
ila, meistara, einstaklinga og ann-
arra sem vinna framúrskarandi
störf á sviði starfsmenntamála.
ÍSAL og Rafiðnaðarskólinn
í flokki fyrirtælq'a hlaut ÍSAL
verðlaun fyrir að hafa lagt ríka
áherslu á starfs- og súnenntun, en
á síðasta ári voru kennslu- og nám-
skeiðsstundir starfsmanna ÍSAL
um 19 þúsund. í fræðslustarfi ÍSAL
ber Stóriðjuskólann hæst, en í hon-
um er boðið upp á sérhæft starfs-
nám í áliðnaði fyrir ófaglært
verkafólk. Markmið skólans er að
efla fagþekkingu hjá ófaglærðu
starfsfólki ÍSAL og auka mögu-
leika þess til að vinna sig upp inn-
an fyrirtækisins og efla samkeppn-
ishæfni þess.
í flokki fræðsluaðila hlaut
Rafiðnaðarskólinn verðlaun, en
rafiðnaðarmenn hafa markvisst,
frá árinu 1975, byggt upp og rekið
umfangsmikið starfsmenntakerfi.
Samkvæmt áliti dómnefndar eru
rafiðnaðarmenn frumkvöðlar að
því starfsmenntakerfi sem sífellt
fleiri tileinka sér í dag, en það felst
í samstarfi atvinnurekenda og
launþega.
Guðrún J. Halldórsdóttir
hlaut verðlaun
Guðrún J. Halldórsdóttir, sem
frá árinu 1972 hefur stýrt Náms-
flokkum Reykjavíkur, hlaut verð-
laun í opnum flokki, en á þeim ár-
um þegar hún var að byrja voru
Námsflokkarnir ein af fáum
kennslustofnunum fyrir fólk sem
vildi auka við menntun sína og
stunda kvöldnám. Samkvæmt áliti
dómnefndar hefur hún í starfi sínu
hjá Námsflokkunum unnið mikið
frumkvöðla- og nýsköpunarstarf á
sviði menntunar, bæði innan og ut-
an hins formlega skólakerfis.