Morgunblaðið - 07.12.2000, Qupperneq 14

14 FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tryggingafélög hækka iðg;jöld brunatrygginga húseigna
Opinber gjöld eru
stærsti hluti hækkana
IÐGJÖLD tryggingafélaganna
vegna brunatryggingar fasteigna
hækkuðu vegna nýtrygginga um
síðustu mánaðamót og hækka vegna
endumýjunar 1. janúar nk. Lang-
stærstur hluti hækkananna er
vegna hækkunar á opinberum gjöld-
um, að sögn tryggingafélaganna.
Vátryggingafélag íslands setur
inn svokallað grunngjald, sem er
970 kr. á hverja tryggingu. Þá
hækkar félagið brúttótaxta um 2%.
Þá verður enn meiri hækkun á
grunntaxta iðgjalda fasteigna í
Reykjanesbæ og sumarbústaða, eða
um 50% í Reykjanesbæ og 30% á
sumarbústöðum, og endurspeglar
sú hækkun tjónareynslu félagsins á
þessum svæðum.
Samkvæmt upplýsingum frá VÍS
er stærstur hluti iðgjaldsins í formi
opinberra gjalda til ríkisins, þ.e. við-
lagatrygging, ofanflóðasjóðsgjald,
brunavarnargjald og umsýslugjald
til Fasteignamats ríkisins. Iðgjöldin
vega aðeins 25-30%, annað eru op-
inberar álögur.
Umsýslugjaldið, sem tryggingafé-
lögunum ber samkvæmt lögum að
innheimta, hækkar úr 0,025 prómill-
um af brunabótamati húseignar í 0,1
prómill. Umsýslugjaldinu er ætlað
að standa straum af kostnaði Fast-
eignamats ríkisins við að uppfæra
og halda Landsskrá fasteigna, sem
er gagnagrunnur með öllum upp-
lýsingum um fasteignir í landinu.
Umsýslugjaldið af húseign með
brunabótamat upp á 15 milljónir kr.
var fyrir hækkun þess 375 kr. en
verður 1.500 kr. eftir hækkun.
Hjá Sjóvá-Almennum hækkar
grunniðgjaldið, sem nemur um 400
kr. á ári af húseign, sem er 10 millj-
ónir kr. í brunabótamati. Auk þess
hækka opinberu gjöldin líkt og rak-
ið hefur verið hér að ofan. Iðgjaldið
af húseign á höfuðborgarsvæðinu,
Iðgjöld brunatrygginga hækka, þrjú dæmi
Hús í Reykjavík: Brunabótamat kr. 15.000.000 Samsetning Fyrir Eftir iðgjaids breytingu Breytingu Mism. kr. Mism. %
Iðgjald tryggingarfélags kr. 1.890 kr. 2.898 1.008 53,3
Viðlagatrygging 3.750 3.750 0 0,0
Ofanflóðasjóður 4.500 4.500 0 0,0
Brunavarnargjald 675 675 0 0,0
Umsýslugjald 375 1.500 1.125 300,0
Samtals 11.190 13.323 2.133 19,1
Þar af skattar 9.300 10.425 1.125 12,1
Hús í Reykjanesbæ: Brunabótamat kr. 15.000.000
Iðgjald tryggingarfélags kr. 1.890 kr. 3.708 1.818 96,2
Viðlagatrygging 3.750 3.750 0 0,0
Ofanflóðasjóður 4.500 4.500 0 0,0
Brunavarnargjald 675 675 0 0,0
Umsýslugjald 375 1.500 1.125 300,0
Samtals 11.190 14.133 2.943 26,3
Þar af skattar 9.300 10.425 1.125 12,1
Sumarbústaður í Biskupstungum: Brunabótamat kr. 5.000.000
Iðgjald tryggingarfélags kr. 850 kr. 2.070 1.220 143,5
Viðlagatrygging 1.250 1.250 0 0,0
Ofanflóðasjóður 1.500 1.500 0 0,0
Brunavarnargjald 225 225 0 0,0
Umsýslugjaíd 125 500 375 300,0
Samtals 3.950 5.545 1.595 40,4
Þar af skattar 3.100 3.475 375 12,1
l J
sem er með brunabótamat upp á 10
milljónir kr., hækkar úr 7.459 kr. í
8.570 kr. Hlutur tryggingafélagsins
í iðgjaldinu er 1.620 kr., allt annað
eru opinber gjöld.
Hjá Tryggingamiðstöðinni verða
þær breytingar 1. janúar nk. að al-
gengt iðgjald brunatryggingar fer
úr 9.000 kr. í 11.200 kr. Iðgjald
Tryggingamiðstöðvarinnar er um
22% af heildariðgjaldi brunatrygg-
ingar húseigna. Algeng breyting á
iðgjaldi TM er hækkun úr 1.960 kr. í
2.744 kr. en algeng breyting lögboð-
ins umsýslugjalds leiðir til hækkun-
ar úr 350 kr. í 1.400 kr.
Morgunblaðið/Kristinn
Minnispeningurinn sem Seðlabanki íslands og Bandaríska myntsláttan
hafa gefið út í tilefni þess að þúsund ár eru liðin frá fundi Leifs Eiríks-
sonar á Norður-Ameríku.
Góð sala á landa-
fundapeningi
MINNISPENINGUR sem Seðla-
banki Islands gefur út í tilefni
þess að þúsund ár eru liðin frá
fundi Leifs Eiríkssonar á Norður-
Ameríku hefur selst í rúmlega 95
þúsund eintökum í Banda-
ríkjunum frá því sala hófst í lok
júní. Bandariska myntsláttan gaf
samhliða út silfurpening af sama
tilefni og hafa 160 þúsund eintök
af honum verið seld.
Hagnaður rennur
í námssjóð
íslenska minnispeninginn teikn-
aði Þröstur Magnússon, teiknari
FIT, og er sala á peningnum
nýhafin hér á landi. Myntsala ís-
Iandspósts annast söluna.
Á annarri hlið peningsins er
mynd af styttu Leifs Eiríkssonar á
Skólavörðuhæð, sem bandariska
þingið gaf islensku þjóðinni í til-
efni 1.000 ára afmælis Alþingis
1930, og á hinni stílfærð mynd af
landvættunum eins og þær birtast
á gildandi mynt.
Hagnaður af sölu beggja pen-
inganna rennur í sérstakan sjóð
sem kenndur er við Leif Eiríks-
son. Sjóðurinn mun styrkja ís-
lenska námsmenn til náms í
Bandaríkjunum og bandaríska til
náms á Islandi. Að sögn Ingvars
A. Sigfússonar, rekstrarstjóra
Seðlabankans, hafa um tvær og
liálf milljón Bandaríkjadala þegar
safnast í sjóðinn og á hann því eft-
ir að geta orðið mjög voldugur og
starfsemi öflug.
Stjórn sjóðsins skipa fimm full-
trúar, tveir frá livoru landi og
einn oddamaður sem verður skip-
aður til tveggja ára í senn og
verður til skiptis frá Islandi og
Bandaríkjunum.
Fyrir Islands hönd sitja nú í
stjórn sjóðsins Steingrímur Her-
mannsson og Sigríður Dúna Krist-
mundsdóttir. Formaður sjóðsins
er Robert Kellogg prófessor, mik-
ill Islandsvinur sem sjálfur hefur
m.a. lagt stund á nám við Háskóla
Islands.
Rannsóknir og þróun á bóluefni til varnar leghálskrabbameini
Mögulegt að
lækka nýgengi
með bólusetningu
Morgunblaðið/Ásdís
Eliav Barr, forstöðumaður lyfjarannsókna hjá Merck (t.h.), og Kristján
Sigurðsson, yfirlæknir og sviðsstjóri leitarsviðs Krabbameinsfélagsins.
TALIÐ er mögulegt að með bólu-
setningu megi draga úr nýgengi leg-
hálskrabbameins en rannsóknir og
þróun bóluefnis eru nú í gangi víða
erlendis og er áhugi á að taka þátt í
þróun þess hér á landi. Bandaríski
læknirinn, Eliav Barr, sem stjórnar
slíkum rannsóknum hjá lyfjaíyrir-
tækinu Merck, var nýverið staddur
hérlendis til að ræða við heilbrigðis-
yfirvöld, bæði kynna sér leit og rann-
sóknir henni tengdar og greina frá
stöðu rannsókna um mögulegar
bólusetningar.
„Leghálskrabbamein er alvarleg-
ur sjúkdómur og þar sem veira veld-
ur sjúkdómnum hafa augu manna æ
meira beinst að möguleikum bólu-
setningar til að draga úr nýgengi
hans,“ segir Eliav Barr, sem eftir
nám við Johns Hopkins, háskólann í
Bandaríkjunum, hefur helgað sig
rannsóknum. Barr segir að um 470
þúsund konur fái árlega legháls-
krabbamein og 250 þúsund deyi ár-
lega af völdum sjúkdómsins.
Meirihluti þeirra sem látast búa í
suðausturhluta Asíu, Afríkulöndum
og Suður-Ameríku. A fslandi hafa að
meðaltali síðustu árin greinst 15
konur á ári með leghálskrabbamein
og eru flestar með sjúkdóminn á
byrjunarstigi.
Veiran sem veldur leghálskrabba-
meini er. nefndiiuxnan papilloma vir-
us, HPV, en undirtegundir hennar
eru yfir 80. Talið er að tíðni HPV
smits sé hátt í 40% meðal kvenna á
aldrinum 20-25 ára en sé komin nið-
ur í 5-7% eftir 45 ára aldurinn. Eliav
Barr segir að sumar þeirra valdi
hvimleiðum vörtum og forstigs-
breytingum á kynfærum karla og
kvenna og þær síðarnefndu geta í
vissum tilvikum leitt til krabba-
meinsvaxtar.
,JÁuk rannsókna með sjálft bólu-
efnið erum við því að kanna nánar
faraldsfræði veirunnar sem betur
geti skýrt tengsl hennar við forstigs-
breytingar og krabbamein. í því
skyni er mikilvægt að við kynnum
okkur þekkingu sem safnast hefur á
stöðum eins og íslandi þar sem leit-
arstarf er háþróað og árangur góður,
einn sá besti í heiminum, og þannig
aukum við smám saman á vitneskju
um áhrif HPV veirunnar á fólk.“
Lyfjafyrirtækið Merck hefur í 25 ár
unnið mikið að rannsókn og þróun á
bóluefnum og nefnir Barr sem dæmi
framleiðslu þess á bóluefni gegn
inflúensu, heilahimnubólgu og fleiru
og eitt nýjasta bóluefnið er gegn
hepaatitis B sem veldur krabba-
meini í lifur. „Lifrarkrabbamein er
algeng dánarorsök víða í Asíu og
hófst fjöldabólusetning í nokkrum
Asíulöndum gegn hepatitis B veir-
unni fyrir nokkrum árum. Er árang-
ur hennar að koma í ljós núna og
greinilegt að tekist hefur með bólu-
setningu að draga úr nýgengi þessa
sjúkdóms," segir Barr og bendir á að
þróunartími bóluefna sé mjög lang-
ur.
Eftir margs konar frumrannsókn-
ir þurfi að gera tilraunir með tilliti til
öryggis og virkni bóluefnisins, fyrst
á dýrum og síðan fólki. Þannig er
rækilega kannað á litlum hópum og
síðan stærri hver áhrif bóluefnis eru
og hvemig það getur dregið úr við-
komandi sjúkdómi. Þennan feril seg-
ir hann taka meira en áratug. Bólu-
efnið gegn leghálskrabbameini hefur
verið í rannsókn í um 10 ár og segir
Barr að enn muni líða nokkur ár áð-
ur en efnið er tilbúið til almennrar
notkunar og þá verði hægt að sækja
um heimild lyfjayfirvalda til
markaðssetningar.
Eliav Barr segir að jafnvel þótt
krabbameinsleit sé góð og að hún
leiði til minnkandi nýgengis sé bólu-
setning betri kostur og ódýrari. Kon-
ur séu kallaðar til leitar á tveggja ára
fresti og hún valdi þeim oft hugar-
angi-i. Sé hægt að sýna fram á að
bólusetning dragi úr nýgengi megi
draga úr leit og spara fé.
Möguleiki bólusetningar
hérlendis
Eliav Barr og samstarfsmenn
hans hjá Merck, þau Annemarie R.
Thomton og Kjartan Bjerre Christi-
ansen, ræddu við sóttvarnalækni,
landlækni, heilbrigðisráðherra og
fulltrúa frá Krabbameinsfélagi ís-
lands í heimsókn sinni hér.
Kristján Sigurðsson, yfirlæknii- og
sviðsstjóri leitarsviðs Krabbameins-
félagsins, tjáði Morgunblaðinu að
áhugi væri fyrir því hérlendis að
fylgjast með og taka þátt í þróun
bóluefnis gegn þessum sjúkdómi. Ef
til almennrar bólusetningar kemur
mun hún beinast að konum og körl-
um fyrir kynþroskaaldur. Hann seg-
ir slíka bólusetningu þó ekki hafa
áhrif fyrr en 15 til 20 árum eftir að
hún hefst og ekki ná fullum áhrifum
fyrr en eftir mannsaldur.
Miskabætur
vegna
handtöku
HÆSTIRÉTTUR hefur dæmt
manni 30 þúsund krónur í miskabæt-
ur vegna handtöku. Honum var hald-
ið í tæpan sólarhring, gmnaður um
kynferðisbrot gegn þroskaheftri
konu, og Hæstiréttur sagði hann
sviptan frelsi lengur en efni stóðu til.
Þroskaheft kona kom á lögreglu-
stöðina í Reykjavík í ágúst 1998 og
bar að sér hefði verið nauðgað tví-
vegis af manni kvöldið áður, fyrst í
námunda við Hlemmtorg og síðar við
Vesturgötu. Hún taldi sig hafa borið
kennsl á nauðgarann þar sem hann
sat á bekk við Hlemm. Að ábendingu
þroskaþjálfa, sem hafði verið í fylgd
með konunni fyrr um daginn, hand-
tók lögreglan manninn á Hlemmi.
Læknir tók lífsýni af honum, en
rannsókn á þeim leiddi síðar í ljós að
ekkert væri þar að finna sem tengt
gæti manninn við árás á konuna.
Hæstiréttur byggir ákvörðun sína
um bætur til handa manninum á því,
að lögreglan hafi látið hjá líða að leita
samdægurs staðfestingar konunnar
á því að sá handtekni væri maðurinn
sem hún teldi sig hafa borið kennsl á
við Hlemmtorg fyrr um daginn.
Þá sagði maðurinn fljótlega eftif
handtöku að tvö vitni gætu borið um
ferðir hans þegar brotið var gegn
konunni og Hæstiréttur átelur lög-
regluna fyrir að hafa ekki hafist þeg-
ar handa morguninn eftir við að taka
skýrslu af manninum og leggja drög
að kvaðningu vitnanna. Þess í stað
hafi yfirheyrsla yfir manninum ekki
hafist fyrr en rúmlega 16 klukku-
stundum eftir handtökuna og vitnin
komið fyrst fyrir lögreglu þremur og
hálfri stundu síðar--—-