Morgunblaðið - 07.12.2000, Síða 42

42 FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 2000
MORGUNB LAÐIÐ
LISTIR
LJOSMYJVÐIR
Ljósmjndasafn
Reykjavfkur
Grófarsal Grófarhóss
/ Tryggvagiitu 1 5
MÓÐIRIN í ISLENZKUM
LJÓSMYNDUM
Opið mánudaga- föstudaga
frá 14-18, laugardaga og sunnu-
daga 13-17. Til 10. desember.
Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ telst snjöll hugmynd hjá
Ljósmyndasafni Islands, að standa
fyrir sýningu með móðurina í íslenzk-
um ljósmyndum sem viðfang. Var
líka með tilhlökkun og eftirvæntingu
að rýnirinn nálgaðist framkvæmdina
í hinum vistlegu húsakynnum safns-
ins. Undarlegt að hugsa til þess hve
móðurímyndin hefur gegnt takmörk-
uðu hlutverki í íslenzkri myndlist frá
fyrstu tíð, jafn sígilt myndefni og hún
hefur verið í heimslistinni frá upphafi
vega. Man Ijóslega eftir því, að móð-
urímyndin taldist margtuggið, væm-
ið og úrelt myndefni á námsárum
mínum, en það var löngu áður en ég
uppgötvaði að ekkert viðfangsefni
undir sólinni getur úrelst, einungis
viðhorf (alltof) dauðlegra og fall-
valtra manna til þess. Samt voru frá-
bær dæmi þess að svo væri ekki allt
um kring, en einnig lágkúrugildi
stundlegra viðhorfa sem jafnan er
haldið að ungum, sem skilaboðum um
hið nýjasta handan við hornið eða
neðar á götunni. Þá hefur ekki mikið
borið á því að viðfanginu hafi verið
gerð verðug skil á sýningavettvangi
ljósmynda til þessa og því tími kom-
inn til að snúa við blaðinu. Þetta er þó
eitt algengasta viðfangsefni þeirra
sem á annað borð eiga myndavélar,
því hvað er forvitnilegra, nærtækara
og yndislegra en móðir og bam, og
hvað skyldi væmið og margtuggið við
það? í raun ekkert, frekar en að sól-
arupprásin og gróðursprotar vorsins
séu úrelt fyrirbæri.
Ætli að ekki séu tiltæk nokkur
hundruð þúsunda mynda í fjölskyldu-
albúmum og skúffum í landinu öllu
sem skara viðfangið auk þeirra sem
fagljósmyndarar hafa tekið á stofum
sínum og heimilum fólks. Kannski
nær talan miljón eða miljónum, en af
því ber ekki að hafa hinar minnstu
áhyggjur. Hins vegar er úr vöndu að
ráða þegar velja skal á eina sýningu
stikkprufu af öllu kraðakinu sem fyr-
ir hendi er, þótt eðlilega séu það í
þessu tilviki einungis myndir í eigu
Ljósmyndasafns Reykjavíkur og
Þjóðminjasafns Islands. En hvernig
sem á málið er litið er viðfangið heill-
andi, jafnframt yfírmáta vandasamt
og um margar leiðir á hæðina að
velja.
Menn geta svo sem verið sammála
þeirri leið sem valin var, þó einungis
Haraldur Blöndai, Þjóðminjasafn Islands.
Nína B. Hlöðversdóttir (í eigu höfundar).

Mæður og afkvæmi
út frá því sjónarmiði að okkur beri
sérstök skylda til að horfa á hlutina í
gegnum gleraugu annarra og þá
helst þeirra er byggja útlandið. Er-
um þá í eins konar þjónustu og klón-
unarhlutverki við ímyndaðar nýjung-
ar að utan. Uppstokkun heimilda úr
hvunndeginum, svo nefnd, Dokum-
entation, er eitt algengasta fyrirbær-
ið sem menn sjá á sýningum núlista
eriendis nú um stundir og ber ekki á
nokkurn hátt að amast við þeirri hlið
tjámynstursins. Sú spuming leitar þó
á, hvort þetta hafi verið heppilegasta
lausnin í þessu sérstaka tilviki. Hvort
heldur skyldi viðra sig upp við núið að
utan eða viðfangið í eðli sínu. Einnig
hvort sýningarstjórinn sé hið stóra
atriði en ljósmyndimar einungis efni-
viður í höndum hans til sjálfhygli.
Hlutverk og framgangur sýningar-
stjóra er nú mjög til umræðu erlendis
og þeir undir smásjá eins og rýnirinn
hefur áður vikið að í skrifum sínum,
einkum vegna þess hve mjög þeim
eru mislagðar hendur. Sýningar
ófárra þeirra helst með óþreyjufullt
aðdráttarafl fyrir veggina á staðnum
eina sér og andrúmið í salarkynnun-
um, öllu síður mennskar verar.
Sýningarstjórinn Osk Vilhjálms-
dóttir hefur valið þá leið að túka við-
horf sín til núlista, eins og við þekkj-
um af einkaframníngum hennar á
öðram vettvangi, Ijósmyndimar og
viðfangið í aukahlutverki til hliðar.
Heill veggur hefur verið lagður undir
aragrúa mynda sem verða einn sam-
þjappaður og heill flötur, þar sem
hvergi er svigrúm fyrir þagnir né að
þær nái að draga andann. Ein og ein
stækkuð Ijósmynd prýða aðra veggi
en sumir era fullkomlega auðir. Þrjár
stækkaðar myndir af óléttum konum
í skoti við útgang listrænasta
innleggið á allri framkvæmdinni.
Innsetningu í rými mætti nefna
þetta, en satt að segja era 99% al-
mennra sýningargesta komin til að
sjá allt annað, þ.e. viðfangið sjálft
sem er vel að merkja: Móðirin í ís-
lenzkum ljósmyndum. Væri 100% í
lagi ef sýningin væri einkasýning
sýningarstjórans með móðurina sem
þema, en svo er barasta ekki og því
skal hvorki þjónað né drottnað, ein-
ungis miðlað.
Fyrir gamalgróinn borgarbúa er
afar fróðlegt að rýna í kraðaðkið, og
fyrir unga er sýningin hafsjór fróð-
leiks um horfinn tíma, en óþarflega
erfitt að einbeita sér að einstaka
myndum með ásókn og áreiti annarra
allt um kring, ekki síst vegna þess að
sumar era í lit. Hér fóru miklir mögu-
leikar um skilvirka og eftii-minnlega
sýningu að stóram hluta forgörðum
og ekki bætti úr skák að gestirnir
fengu ekkert á milli handanna, sýn-
ingarskrá engin en þó vísbending um
bók á leiðinni. Bókin komin, en virðist
þó engan vegin hugsuð sem sýning-
arskrá fyrir þennan sértæka fram-
níng, því þar er öllu skipulegar geng-
ið til verks og allar myndimar í
svart-hvítu. Ávinningurinn greinileg-
astur varðandi myndina á boðskorti
og veggspjaldi, því svart-hvíta útgáf-
an í bókinni er stóram sannari og
hrifmeiri. Bókin þannig allt annar og
öfundverðari vettvangur að rýna í.
Hvað sem öðra líður skal fólk hvatt
til að skoða sýninguna og umfram allt
ætla sér góðan tíma til þess. Summan
af þrem heimsóknum er að biðja um
betra skipulag og umfram allt eitt-
hvað í hendumar til að styðjast við,
hér gilda sömu reglur og í kennslu, að
ef upphafið tekst vel er maður kom-
inn langleiðina að markinu, ef ekki
fer öll önnin í að bjarga málum. Vakni
svo ekki forvitni sýningargesta í upp-
hafi má síður gera ráð fyrir að þeir
rati á staðinn aftur.
Bragi Ásgeirsson
Verslum þar sem stemmningin er.
Fréttagetraun á Netinu ^mbl.is
ALLTAf= eiTTHVAO HÝTI
Skart
LIST OG
HÖJYNIM
Gul Ismiðja
H a n s í n 11 J e n s
Laugavegi 20b
HÁLSMEN OG ARMBÖND
RAGNHILDUR SIP
REYNISDÓTTIR
Opin á verslunartíma.
Til 9. desember.
Aðgangur ókeypis.
INN af gullsmiðju Hansínu
Jensdóttur er lítið aflangt skot þar
sem af og til hafa verið settar upp
litlar en vandaðar sýningar ein-
staklinga í faginu. Undanfarið hef-
ur ungur gullsmíðameistari, Ragn-
hildur Sif Ragnarsdóttir, verið þar
með kynningu á smíðisgripum sín-
um, hálsmenum, armböndum og
einni silfurkeðju. Ragnhildur er í
þriðja ættlið gullsmiða, bæði faðir
hennar og afi eru gullsmiðir, svo
kannski má segja að hún hafi
Morgunblaðið/Bragi Ásgeirsson
Silfurhálsmen m/agati (4).
fæðst með silfurskeið í munninum
í mjög nærtækri en þó ekki endi-
lega bókstaflegri merkingu.
Það má vera alveg rétt að ís-
lenzk hönnun sækir stíft fram á
flestum sviðum, þar sem hún á
annað borð hefur vaxtarskilyrði og
nær að þróast, og hér er öll upp-
örvun af hinu góða, ef ekki algjör
forsenda metnaðarfullrar döngun-
ar. Olíkt mörgum gullsmiðum er
það hvorki flókið víravirki né nú-
tímalegt sprell sem vakir aðallega
fyrir gerandanum heldur hið klára
og einfalda. Helst er sótt til frum-
formanna, hringsins og fernings-
ins, ásamt því að inngreyptir stein-
arnir í hálsmenunum og
armböndunum era ljósir og gagn-
sæir, engar litfagrar áherslur hér.
Naumhyggju á fullu mætti nefna
vinnuferlið og er ein sígildasta og
erfiðasta þraut gullsmíðinnar, út-
koman um leið einhver hin feg-
ursta er vel tekst til. Og vissulega
er hér vel og fagmannlega að verki
staðið, nefni helst sem dæmi Silf-
urhálsmen m/ agat (4) og Silfur-
hálsmen m/ carneol ásamt arm-
bandi (10). En það sem mest
virðist hafa verið lagt í og skilar
úrskerandi árangri er þó Silfur-
keðja (8), lætur lítið yfir sér í
fyrstu líkt þokkafullri róðu, sem
verður æ fegurri eftir því sem
maður kynnist henni nánar.
Mér skilst að þetta sé frumraun
Ragnhildar Sifjar á sýningarvett-
vangi og ekki fæ ég annað séð en
að framtíðin blasi við henni, þó er
alltaf hollt að minnast orða Karls
Valentin: Listin er falleg en út-
heimtir mikla vinnu...
Bragi Ásgeirsson