Skírnir - 01.01.1891, Blaðsíða 21

BRETAVELDI 1790—1890.
21
Árið 1790 var Bretaveldi að jafna sig. Limur hafði verið högginn af
þvi. Þegar Frakkland missti Canada, varð það ekki aptur nýlenduriki að
ráði. Spánn lagðist í dauða og dá, er hann missti Ameríku. Enginn spáði
að nýlendur þær, sem England átti eptir, mundu vaxa og verða hið vold-
ugusta ríki, sem verið hefur til í heiminum. Þær voru : franskar smá-
byggðir kringum Quehee og fáeinar konunghollar hræður frá Bandaríkjun-
um, sem bðlsettu sig i Nýja Skotlandi eða meðal Indiana við Ontariovatn-
ið. Nærri ðbyggðar eyjar, Newfoundland, Bermudas, Bahamaeyjarnar, ófrjóv-
ar, Jamaica og Barbados bygðar svertingjum mestmegnis. Á Indlandi var
Cornwallis lávarður, er gafst upp fyrir Ameríkumönnum í Yorktown, skipað-
ur landstjðri yfir. Hollendingar áttu enn Ceylon og Góðrarvonar-Höfða og
Englendingar áttu að eins stöðvar á hinni mýrlendu vesturströnd Afríku.
Þetta var allt, sem Englendingar áttu fyrir utan Evrópu 1790.
En tveir atburðir höfðu nýlega orðið, sem leiddu til þess, að Breta-
veldi jukust lönd, stærri en þau, sem Clive eða Woife höfðu unnið á Ind-
landi og í Canada, jafnauðug og hinar 13 nýlendur i Ameríku, sem höfðu
brotizt undan Englandi. Franska stjórnarbyltingin var byrjuð, og út af
henni reis langvinn styrjöld, sem lagði upp í heudurnar á Englandi Trini-
dad, Ceylon, Möltu og Mauritius. England náði suðurhorni Suður-Afríku
og n(i lýtur hið mikla meginland norður að Nílvötnum mestallt Breta-
drottningu. Hinn atburðurinn hafði jafnmiklar afleiðingar, þó hann væri
lítilfjörlegur. Árið áður en stjórnarbyltingin byrjaði, lenti heill skipsfarm-
ur af enskum sakamönnum i Botany Bay á Ástraliulandi. Það var visir-
inn til Ástralíu-Bandaríkja.
Dilke segir: „Bretaveldi er nú meir en 9 miljónir ferhyrningsmílna
að stærð eða þrefalt á við Evrópu, árstekjur þess eru um 210 miljónir
punda (3780 miljónir króna) og helmingur allrar sjóverzlunar í heimi er
eign þess. Það liggur á öllum stigum suðlægrar og norðlægrar breiddar
og framleiðir allar nauðsynjar lífsins og verzlunarinnar. Rúmar 100 milj-
ónir tala ensku sem aðalmál sitt og langtum fieiri sem annað af tvcim
málum. Og 400 miljónir manna ern beinlinis eða óbeiulínis háðir ensku
valdi“. Hann heldur, að þetta heljarríki muni sundrast eða komast í
kröggur áður en nítjánda öld líður.
Það er tvennt, sem ber til þess, að íslendinga varðar miklu afstaða
og ástand hinna brezku landa fyrir utan Evrópu. Eúmur áttundi hluti
íslendinga eru brezkir þegnar og íslendingar eru að berjast fyrir að kom-
ast í líkt samband við Danastjórn og þessi lönd eru í við Bretastjórn.