Ný félagsrit - 01.01.1863, Qupperneq 81
UM RETT ISLKNZKRIR TUNGU*
81
Nú á seinustu árum hefir komizt nokkur lagfæríng
á þetta. Konúngsúrskurbur 8. April 1844 segir svo fyrir,
ab enginn danskur mabur skuli geta fengib embætti á
Islandi, nema hann sanni meb áreibanlegu skýrteini, ab
liann sé fær til hlítar í íslenzkri túngu. En nú reyndist
þab, ab stjúrnin túk gilt sérhvert skýrteini, sem hlutab-
eigendur gátu útvegab sér, og veitti þeim embætti upp
á þab. Um þessar mundir var líka Gullbríngu sýsla veitt
dönskum manni, sem ekkert próf hafbi í Islenzku, þvert
ofaní konúngsúrskurbinn. Reyndar upplýsti hinn konúng-
kjörni varaþíngmabur alþíng 1855 um, ab stiptamtmanni
hefbi verib sent veitíngarbréfib, til ab afhenda þab sýslu-
manninum, þegar hann hefbi útvegab hib lögbobna skýr-
teini um kunnáttu í Islenzku, og mætti því skoba svo, sem
þessi mabur væri settur. þessi varakjörni konúngkjörni
þíngmabur gjörbi þessu næst þá uppgötvun, ab ekkert
stæbi í konúngsúrskurbinum frá 1844, sem gætiverib móti
því, ab setja danska menn í embætti án íslenzka prófsins;
þessi uppgötvun átti núvreyndar ekki vib þetta mál, því
manni þeim, sem hér ræbir um, var veitt sýslan, og er
ómögulegt ab skoba þab svo, sem hann hafi verib settur
þó veitíngarbréfib væri sent stiptamtmanni; þetta tók líka
þíngmabur Skaptfellínga greinilega fram. Uppgötvun þessi
gat nú verib mikib gób, þó hún ætti ekki vib þab mál;
hún gat verib bendíng fyrir stjórnina, hvernig hún ætti
ab fara í kríngum konúngsurskurbinn, án þess beinlínis ab
brjóta móti honum. En nú kemur þab bezta: þab er nefni-
lega altalab, ab sýslumaburinn danski tæki aldrei próf í Is-
lenzku og útvegabi aldrei neitt skýrteini um kunnáttu í
henni; hélt hann þó sýslunni eins lengi og hann vildi,
og þab þó hann, auk þess sem hann kunni ekki Islenzku,
vantabi abra hæfilegleika til ab gegna embætti sínu. Stjórn-
6