Gefn - 01.07.1872, Side 8

8
sjáum í andanum þessa arisku frumþjóð á meðan hún var
enn óskipt: þar voru nefnd orðin faðir, móðir, dóttir, bróðir,
konúngur, kýr, tölumar frá einum og til tíu: allt þetta er
svo líkt í enum arisku málum að vér getum verið vissir um
að það var til áður en frumþjóðin greindist í sundur; og vér
sjáum á þessu og fleiru, að það var sveitaþjóð sem stundaði
akuryrkju og var bundin lögum og trú.
Max Miiller segir í annarí bók: Með því að færa rann-
sóknir vorar aptur á bak frá enum vngstu tímum til enna
elstu, höfum vér komist eptir enum sönnu frumefnum og
rótum manulegrar túngu, og þar með eptir enum fyrstu
hræríngum mannlegs anda. það sem er á undan upphafi
túngunnar getur verið merkilegt rannsóknarefni fyrir náttúru-
fræðínga, en það heyrir ekki til sögu mannsins, þegar vér
tökum orðið »maður« í sannri og upprunalegri merkíngu.
»Maður« merkir þann sem hugsar; og en fyrsta frummynd
hugsunarinnar er málið. (J>essi orð Max Mullers eru raunar
ónóg, því en elstu manna-merki, svo sem frá steinöldinni,
hljóta þó að reiknast til sögu mannsins; þau eru eldri en
merkin til túngnanna; en að nokkurntíma hafi verið mállausar
þjóðir, er óhugsandi).
En þótt hinn samanhángandi vöxtur og straumur túng-
unnar sé furðulegur, þá er samt vöxtur og myndan trúarinnar
enn furðulegri. J>að má segja hið sama um trúna sem um
túngurnar: þar er allt fornt nýtt, og allt nýtt fornt; engin
gjörsamlega ný trú hetír komið fram síðan heimurinn varð
til. Pramefni og frækorn trúarinnar voru til svo snemma
sem vér getum grillt í morgunbjarma mannlegrar sögu, og
saga trúarinnar sýnir oss, öldúngis eins og saga túngnanna,
margar nýjar samsetníngar og hlutföll, en allt saman sprottið
af enum sömu grundvallarhugmyndum. Andleg sjón á guði,
tilfinníng á mannlegum óstyrk og breiskleika, trú á guðlega
stjórn heimsins, greinarmunur á góðu og illu, von um annað
betra líf eptir dauðaun: þetta eru grundvallarhugmyndir
allrar trúar, hvar og hvernig sem hún er. J>ó þær á stundum