Gefn - 01.07.1872, Side 16

16
fjárnám mikit ok föður dauða.« í Örvar Oddssögu kap. 29
er skýlaust tekið fram að sögunni mismuni frá ljóðunum.
og á lángfæstum sögum sést að þær sé samdar eptir kvæðum.
Eaunar segir Snorri sjálfur, að sögurnar mundu ekki hafa
orðið ritaðar ef kvæðin hefði ekki verið; en þessu er alls
ekki trúandi orðrétt, eins og hverr maður getur séð af
heilbrigðri skynsemi; vísurnar, sem tilfærðar eru í sögunum
svo sem »sannanir«, sanna nærri því aldrei neitt, því þær
eru svo óákvarðaðar, að þær geta optast nær átt við allt.
Hverjum getur líka dottið í hug, að t. a. m. Njála sé samin
eptir kvæðum? Nei, þessar vísur í sögunum eru þvert á
móti inn settar af eiuhverjum aldarhætti, sem tíðkast helir
á meðal enna íslendsku sagnaritara; og því hagorðari sem
sagnaritarinn var, því auðugri er sagan að vísum, af því
hann orti margar þeirra sjálfur og lagði þær þeim i munn
sem hann vildi, kunnum og ókunnum. Eins og vér alltaf
fáum að heyra, að öil þjóðin hafi verið skáld og allir þannig
sameinast til þess að yrkja kvæðin, líklega sinn hvert orð
eða staf, eins þykjast sumir allstaðar finna skáldskap, hvar
sem stafir ítrekast, og þetta halda þeir að endilega hljóti
að vera höfuðstafir og stuðlar; og ef þeir finna ekki »hljóð-
stafina«, þá breyta þeir textanum af handa hófi. En allir
vita, hversu gjarnt mönnum er á í íslendsku að hafa
»hljóðstafi«, þó menn ekki hugsi um neinn skáldskap. Sem
dærni — sem eitt dæmi af ótal — má nefna þetta úr lýsíngu
Úlafs helga: »Konúngr virði mikils kyrkjur ok kennimenn
ok allan kristinn dóm; hann gaf atvinnu aumum mönnum,
klæddi hann kalna, gaf fé föðrlausum, ekkjum ok útlendum
.... hann var harðr við hermenn ok heiðíngja, stirðr við
stuldamenn ok úsvífr við alla úsiðamenn .... hanu refsaði
rán ok hegndi hart .... margir kölluðu hann ríklyndan ok
ráðgjarnan, harðráðan ok heiptúðigan, fastan ok fégjarnan,
ólman ok údælan metnaðarmann ok mikillátan« o. s. fr., og
með þessari hljóðstafasetníngu er allri lýsíngunni haldið
áfram; en hverjurn dettur í hug að hugsa hér um skáldskap?