Gefn - 01.07.1872, Síða 74

74
Á Ijórðu öld var ríkinu skipt í Yesturríki eða vesturlönd
(Ítalíu. Gallíu, Bretland, Spán og Afríku) og Austurríki eða
austurlönd (þau lönd sem nú heita Tyrkland, litlu Asíu,
Persíu o. s. fr.); seinastur keisari í Yesturríkinu hét Rómúlus
Augustulus — eins og bent væri á fallvaltleika mannlegs
hlutfalls — hann var af settur af Oddgeiri Herúlakonúngi
árið 476 e. Kr. Austurríkið stóð lengur, þar var höfuðborgin
Byzantium og kölluð h'onstantinopolis eptir Konstantínusi
enum mikla, sem hóf staðinn og settist þar að. far kölluðu
Norðmenn Miklagarð; þar sátu kristnir keisarar í meir enn
þúsund ár. þó Grikkir um stund tæki öllum þjóðum fram
í vísindum og menntan, þá er samt öll seinni saga Norðurálfu-
ríkjanna út gengin frá Rómaveldi.
Hundrað árum áður en Vesturríkið liði undir lok tóku
ýmsar framandi þjóðir, sem enginn vissi deili á, að brjótast
inn í Rómaveldi, með því líka það var þá komið að fótum
fram og gat ekki reist rönd við neinum ofraunum. Jætta
kalla menn »þjóðafiakkið mikla« og er áður getið um upptök
þess. J>á stofnuðu Gotar mikið ríki suður í Evrópu, brutu
Rómaborg og lögðu undir sig Spán og Ítalíu; þeir voru ger-
manskir að ætt. Aðrir germanskir þjóðflokkar, er nefndust
Saxar, brutu undir sig England og nefndust af því Engil-
saxar (um miðbik 5tu aldar); og þá var »Frakkland« eða
»Frankland« fyrst stofnað af Hlöðvi Frakkakonúngi, en ríki
þetta var ekki »frakkneskt«, heldur miklu fremur þjóðverskt
og meginhluti þess voru þjóðversk lönd. Mestur höfðíngi
þar var Karlamagnús, hann hóf ríkið til keisaratignar og
lét kalla það »Rómaríki«, og lét vígjast undir keisarakrúnu
800 árum eptir Krists burð; hélst sú keisaratign við hér-
umbil í þúsund ár, þángað til Frankiskus annar lagði hana
niður 1806.
Á sjöttu öld eptir Krist hófst Mahómets trú og veldi
í Arabíu; Mahómet kallaði sig spámann guðs og lét
trúa á guð og sig og dó árið 632; höfðíngjar þeir
sem tóku vald eptir hann kölluðust Kalífar (sem merkir