Fréttir frá Íslandi - 01.01.1874, Blaðsíða 32

32
I-ANDSTJÓBN.
pannig 8kipt niður fyrst um sinn, að Gullbringu- og Kjósar-sýsla, Árnes-,
Rangárvalla-, Skaptafells-, Isafjarðar- ásamt Isafjarðarkaupstað, Ilúnavatns-,
Skagafjarðar-, Eyjafjarðar- ásamt Akureyrarkaupstað, pingeyjar- og Norð-
urmiila- og Suðurmúla-sýslnr skulu kjósa 2 alþingismenn hver, en hinar
aðrar sýslur og Reykjavík 1 þingmann hver. — Hin eldri kosningarlög
gihla fyrst um sinn; ný Jnngsköp skulu ákveðin með lagaboöi, en konung-
ur ákveður j»au til bráðabirgðar.
pá er konungur hafði gefið út stjórnarskrána, gaf hann einnig út
konunglega auglýsingu til íslendinga, dagsetta 14. febrúar. í aug-
lýsingu pessari boöaöi konungur, að nú hefði hann orðið við frelsisbœn-
um jslendinga með því að gefa þeim frjálslega stjórnnarskrá, er að mestu
leyti væri byggð á frumvarpi því til stjórnarskipunarlaga, sem lagt hefði
verið fyrir alþingi 1871, en jafnframt hefði J)ó verið tekið sjerstaklogt til-
lit til þeirra atriða, er bœnarskrá alþingis 1873 hefði lagt mesta áherzlu
á, og yfir höfuð til allra Jieirra óska, er komið hefðu frá íslands hálfu að
svo miklu leyti sem ]>ær hefðu getað samrýmzt við aUsherjar stjómarskip-
un ríkÍBÍns. Jafnframt ljet hann í ljós ánœgju sína yfir pví, að stjórnar-
skipunarverk Jjetta, er svo lengi hefði verið starfað að, væri nú til lykta
leitt, og þakkaði fyrir traust það, er þingmenn hefðu sýnt sjer, með því
að fela það fyrirhyggju sinni að gjöra út um málið. Enn fremur kvaðst
hann vona, að stjórnarskrá þessi mætti verða landi og Iýð til heillaríkra
framfara, ef stjórn og lýöur legðist á eitt með að vinna að framförum
landsins í eindrœgni, og frelsið væri notað hyggilega.
Stjórnarskráin og þessi auglýsing konungs komu til íslands í marz-
mánuði með hinni fyrstu vor-póstskipsferð. Hvorttveggja var þegar prentað
i öllum blöðum og kunngjört víðs vegar um land; þótti öllum þetta mikil
tíðindi, og mörgum góð. Reykvíkingar sömdu þegar þakkarávarp til kon-
ungs og sendu honum, og slíkt hið sarna gjörðu íbúar suðurhluta Gull-
bringusýslu. Eigi gjörðu menn það í fleiri hjeruðum, enda þótt þeii' ljetu
sjer vel líka, þar sem nú var komið. Hins vegar fór það mjög að líkind-
um, að eigi þóttust allir himin höndum tekið hafa, og mjögurðu misjafnir
dómar manna um stjómarskrána, þótt eigi bæri mikið á, og blöðin hefðu
hljótt um sig. Eigi urðu menn á eitt sáttir um það, hvernig stjómar-
skráin væri undir komin; kölluðu sumir, að hún væri valdboðin, en aðrir
kváðu hana vera náðargjöf konungs. pað er auðsætt, að það er engan
veginn þýðingarlaust, hvemig lög eru til orðin, en hitt skiptir þó meiru,
hvemig þau em sjálf, eins og þau liggja fyrir. Um það atriði höfðu menn
einnig nokkuð misjafnar skoðanir, að því er stjórnarskrána snerti; sumir
lofuðu hana mjög, en aptur aðrir fundu á henni ýmsa annmarka. pað
þótti flestum eða öllum hennar bezti kostur, að hún veitti alþingi íslend-
inga löggjafarvald og fjárforræði, en hitt þótti mörgum að, hversu bæði
löggjafarvaldið og fjárforræðið væri takmarkað, löggjafarvaldið með því, að
hinir konnngkjörnu Jnngmenn gætu ónýtt hvert mál meö því að ganga af
þyigi, or til atkvæöagrciðslu kœmi, og íjárforræðið með því, að gjöldin til