Fréttir frá Íslandi - 01.01.1874, Blaðsíða 47

MKNNTUN.
47
stutt að fiví að vekja sjálfsraeðvitund manna og glœða pjóðlífið; einnig
höfðu fiau haft margar og merkilegar ritgjörðir um landsins gagn og nauð-
synjar, mörg ágæt kvæði eptir ýms hin helztu íslenzku skákl á þessari
öld, og annað fleira. Hið íslenzka fyóðvinafjelag tók nú aptur að gefa út
ársrit, er nefndist Andvari; hefur það að öllu leyti hina sömu stefnu og
snið sem fjolagsritin höfðu; hinn fyrsti árgangur hafði meðferðis ritgjörð
eptir Jón Sigurðsson um stjórnarskrána, ýmislegt er snertir búnaðar-
frœði, og nokkur fögur kvæði eptir skáldin Steingrím Thorsteinsson og
Mattías Jokkumsson, o. fl. Einnig gaf þjóðvinafjelagið út almanak,
með ýmsu smávegis aptan við. Af Gefn, tímariti Benedikts Gröndals,kom
eitt hepti með einni ritgjörð (uin náttúru íslands). Fyrir nokkrum árum
var gefið út tímarit, er nefndist Kristileg smárit, en |>að fjell niður aptnr.
Nú tók byskup Pjetur Pjetursson aptur að gefa út tímarit líks efnis, er
hann nefndi Ný kristileg smárit; höfðu þau meðferðis frásögur úr
kirkjusögunni og andlegar huglciðingar og sálma, er miða til að glœða
kristilegt líf og uppfrœðingu.
Ilinar helztu aðrar bœkur, er út komu næstliðið ár, voru þær er
hjersegir: 1, Hin nýju stjórnarlög íslands (stjórnarstöðulögin2.jan.
1871. stjómarskráin 5. jan. 1874, og auglýsing konungs til íslendinga 14.
febr. 1874) með eptirmála optir Gísla Brynjúlfsson. 2, Lestrarbók
handa alþýðu á Islandi eptir pórarin Böðvarsson, einhver hin þarf-
asta og nýtasta bók fyrir unglinga og alþýðu manna. Efni hennar er mjög
fjölbrcytt og fróðlegt. þar eru í stuttu ágripi hin helztu atriði úr stjömu-
frœði, jarðfrœði, náttúrusögu, eðlisfrœði, efnafrœði, landafrœði og mannkyns-
sögu, og sjerstaklega úr landaffœði og sögu íslands; enn fremur hin al-
mennustu undirstöðuatriði heilbrigðisfrœði, lögfrœði, trúarfrœði, siðafrœði
og sálarfrœði; þar er og Iærdómsrík ritgjörð um „krapt sjálfra vor“, ýms
heilræði og spakmæli, alvarlegar og gamansamar smásögur, skáldsögur,
þjóðleg og fögur kvæði o. fl. pess konar bók hafa landsmenn lengi þráð
og þurft að fá, með því að hingað til hefur verið skortur á flestum al-
þýðlegum frœðibókum á íslenzka tungu. Lestrarbók þessi, er hefur svo
fjölbreytt efni, bœtti talsvert úr þessum skorti; og þótt eigi yrði í slíkri
lestrarbók sagt nema stuttlega frá hverri frœðigrein fyrir sig, og á stöku
stöðum sje ónákvæmni, getur hún eigi að síður orðið að miklum notum,
og það því frernur sem efnið er einkar vel valið, tekið að eins hið vem-
legasta og svo skipulega fyrir komið sem þörf er á. Svo sem við mátti
búast, tóku landsmenn við þessari bók tveim höndum, og hefur hún þeg-
ar náð allmikilli útbreiðslu meðal almennings; í sumum prestaköllum hef-
ur hún komizt á hvert heimili, og má af henni vænta hinna beztu ávaxta
í tilliti til uppfrœðingar alþýðu, sem er eitt hið helzta skilyrði fyrir fram-
förum landsins. 3, Um náttúru íslands eptir Benedikt Gröndal (í
tímaritinu Gefn). Rit þetta cr stutt, en næsta efnismikið ogfróðlegt, þar
sem höfundurinn skýrir í því frá öllum kunnugum tegundum hins íslenzka
náttúrurikis, og skipar þeim í flokka á vísindalegan hátt; er rit þetta því