Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1927, Blaðsíða 15

17
íslendingabók; að Úlfhjeðinn Gunnarsson lögsögumaður segði sjer, að
þegar landinu var skift í fjórðunga, hafi Norðlendingar ekki unað öðru,
en að fjögur skyldu fjórðungsþing vera í Norðlendingafjórðungi, af
því að »þeir, es fyr norðan váru Eyjafjörð, vildu eigi þangat sækja
þingit, ok eigi í Skagafjörð, þeir es þar váru fyr vestan«.
Mjer þykir sennilegt, að Úlfhjeðinn hafi sagt Ara ýmislegt fleira
en þetta, enda getur Ari hans tvisvar í íslendingabók.
Þorkell Þorkelsson hefur bent á það, í ritgerð sinni um Stjörnu-
Odda (Skírnir C. ár bls. 58—59), að Gunnar spaki, faðir Úlfhjeðins,
muni hafa átt heima norðanlands, því að afkomendur hans áttu óðul
í Reykjadal í Þingeyjarsýslu. Það er ýmislegt, sem styður þá tilgátu,
og mjer finst hún sennileg. Úlfhjeðinn var lögsögumaður frá árinu
1108 til ársins 1116 eða til æviloka.
Hafi hann átt heima nyrðra, sem mjer þykir líklegt (sbr. áður
nefnda ritgerð), þá liggur beint við að ætla, að Ari hafi haft eitthvað
frá honum um landnám norðanlands, einkum í Þingeyjarþingi.
Úlfhjeðinn hefur verið spakur maður og fróður, eins og aðrir
frændur hans og faðir. Hefur hann sjálfsagt kunnað góð skil á ýmsum
sögnum og sagnafróðleik, sem þá hefur sagður verið um fyrstu land-
námsmenn og næstu niðja þeirra.
Hallbera, kona Markúsar Þórðarsonar á Melum (í Melasveit), var
í 5 lið frá Úlfhjeðni. Er það eftirtektarvert, að Melabók, eitt af
þremur höfuðhandritum þeirrar Landnámu, sem nú er til, skuli vera
rituð (eða endurrituð) af ættingja Úlfhjeðins. Virðist því, að höfundi
Melabókar komi landnámsfróðleikur og fræðihneigð úr þeirri ættinni.
— Enginn þeirra þriggja höfunda, sem aðalhandrit Landnámu eru
kend við, hafa dvalið í Skagafirði langvistum, að því er jeg fæ bezt
sjeð. Þeir hafa því ekki getað leiðrjett það, sem mishermt kunni að
vera um landnám þar, hvorki munnlegar eða skriflegar heimildir.
Sá kafli Landnámu, sem skýrir frá landnámum um Hegranesþing,
bendir í heild sinni, eins og aðrir kaflar bókarinnar, á samvizkusama
viðleitni höfundarins til að segja eins rjett og nákvæmlega frá
og unt er.
En þegar frásagnir flytjazt á margra hendur, úr einu hjeraði
í annað, hlýtur ónákvæmni og jafnvel beinar skekkjur að slæð-
ast með1).
Langar mig nú til að íhuga nokkur atriði í sambandi við Land-
1) Dr. Guðbr. Vigfússon leiðir rök að því, að tímatalsskekkjur sjeu í þeim
hluta Landnámu, sem ræðir um skagfirzka landnámsmenn. (Sbr. Safn til sögu ísi.
II. B bls. 386-388).
2