Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1927, Blaðsíða 50

52
ok taki alin a. xiiij. hross. (sem rekin eru). Þeir skulu fyrstir fara yfir
a er fyrstir koma. kallnesingar skulu iafnan fara er þeir koma til.
Þriar nætr er feriu maðr skylldr at flytia a. xij. manuðum. fostu natt
í fardogum. (þá er menn fara búferlum) ok þa er til þings er riðit,
(Flóamenn margir, Holtamenn sumir og Vestur-Landeyingar hafa lík-
lega farið þessa leið — Grafningsháls — til alþingis og mesta ösin
tekið tvo sólarhringa) þria daga er hann eigi skylldr at flytia. paska
dag ok kirkiu dag ok allra heilagra messu dag. Verdr feriu maðr
obyrgr (teptur) firi utan a. svo at hann ma eigi aptr komast. þa skal
sa er at feriu byr gefa honum mat um mals sakir. (kveld og morg-
un?) en selia ef hann þarf lengr. þeir sem at feriu bua eru skyldir
at biarga skipi með ferip manni ef þarf ok fara oleigis. (án borgunar)
en ef fleiri þarf til firi utan a krefi bua þa sem næstir eru. þeir
(= þá) sem i inni husum bua. (Voru þá »búðsetumenn« eða »hjá-
leigumenn« í útihúsum við sveitabæi?) í Kalldaðarnesi. i sandvik
hinni ytri ok at forsi. skulu bjarga skipi með feriu manni oleigis. en
engir aðrir. (Einkennileg kvöð á þessum bæjum, ekki síst Selfossi,
svo langt í burtu. Hún hlýtur að stafa af einhverjum óþektum ástæð-
um — sameignarlönd?)
Engi skal feria onnur a olfus a en þessi. en þat er lofat at flytia
menn yfir a harstaði. ok meta eigi leigu. ok eigi heimta fe firi. en
launi er fluttr er nokkuru ef hann vill. en engu ef hann vill þat.
Þar með er þessum merkilega og fágæta máldaga lokið. Og sézt
það greinilega á niðurlagi hans, að með honum er einokaður á Kall-
aðarnesi allur flutningur yfir Ölfusá. Yfir hana mátti ekkert flytja á
öðrum stöðum, annað en gangandi menn og líklega lausríðandi. Og
sá sem flutti, mátti hvorki semja um þóknun né heimta ferjutoll.
Aðeins mátti hann taka við því, er ferðamaður vildi góðfúslega gefa,
Leyft var að flytja á „harstaði“. Orð þetta mun samstofna við sagn-
orðið hara,') og gilda hvern þann stað — hér í máldaganum — að
árbakkanum andspænis, þar sem greiðast gekk lendingin, með því að
láta bátinn hara hæfilega undan straumþunganum, á leiðinni yfir ána.
Mikil hlýtur flutningurinn að hafa verið yfir Ölfusá, meðan hann var
allur á einum stað. Og sjálfsagt hefur hann þá verið tekjulind talsverð, þó
mikið væri flutt án ferjutolla. Má og vel vera að hagnaðarvonin hafi ítt
nokkuð undir gjöfina. — En óvíst hvort nokkur kross var þá í Kallaðarnesi.
Önnur útgáfa er til af máldaga þessum, samhljóða í höfuðatrið-
1) Sögnin lifir enn að »láta hara«, þegar betur fer á vatni eða sjó að láta
skipið líða með straumi, vindi, eða fara ofurlítið aftur á bak (»aftrá») t. d. þeg-
ar ofmikið fer áfram á veiðarfærum. — Merking þessa vantar i »Isl. d. Ordbog«
Sigfúsar Blöndals.