Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1927, Blaðsíða 62

64
2. Brekkutúns er getið í Biskupa-annálum síra Jóns Egilssonar* 1);
lifir það nafn enn í dag.
3. Þórureitur var áður grýttur þúfnakargi í suðvesturjaðri Brekku-
túns meðfram Fjósakeldu að norðan. Nú hefur hann verið
sléttaður og er því horfinn.
4. Fagurhóll. Þetta örnefni mun vera fremur ungt.
5. Biskupatraðir (venjulega nefndar »traðir«) liggja meðfram kirkju-
garði að norðanverðu. Fram með tröðum þessum að norðan
er laut ein, og eru það hinar eiginlegu »Biskupatraðir«. Hefur
kirkjugarðurinn verið færður saman í seinni tíð, enda koma
stundum mannabein upp úr Biskupatröðum hinum yngri. —
6. Virkishóll. Svo hefur sá, er þetta ritar, leyft sér að nefna hól
þann, er enn sýnir glöggt minjar vigis þess, sem Skálhyltingar
höfðu sér til varnar árið 1548, er Jón biskup Arason veitti
þeim heimsókn á staðinn. Hóll þessi ber naumast nokkurt sér-
stakt nafn, en þó mun hann hafa verið nefndur Virkishóll,
og ætti það nafn að festast við hann, til þess að hann gleym-
ist síður.
7. Þorláksbúð er eitt þeirra örnefna, sem kennt er við Þorlák
biskup hinn helga. Mun hún stafa frá Ögmundi biskupi Páls-
syni. Á dögum hans brann Skálholtskirkja, og lét biskup þá
reisa hús þetta til bráðabirgða, til þess að guðsþjónustum
yrði haldið uppi. Tóft Þorláksbúðar, sú er nú sést, er nál. 6
faðmar á lengd og 3 faðmar á breidd.
8. Kirkjukinn heitir grasi vaxin brekka, sem nær frá kirkjugarði
og að „Staupasteini“.
9. Fjósakelda sést nú naumast. Hefur hún verið þurkuð upp með
lokræsi.
10. Staupasteinn er stór, hér um bil ferhyrndur klettur, en nú
sokkinn mjög í jörðu. Nokkuru eftir aldamót var steinn þessi
hafinn allmikið og kom þá í ljós, að hann er að neðan fleig-
myndaður. Er sagt, að við Staupastein hafi biskupar og ann-
að stórmenni drukkið hestaskál, þá er riðið var af staðnum.
— Brynjúlfi Jónssyni frá Minna-Núpi farast þannig orð um
Staupastein:
»Staupasteinn er nú hið eina, að kalla má, sem minnir á
hinn forna SkálhoItsstað«.2)
fremur, Brynjúlfur Jónsson frá Minna-Núpi: Rannsóknir i ofanverðu Árnesþingi
sumarið 1893, Árbók hins ísl. Fornleifafél. 1894, bls. 4.
1) Safn til s. ísl. I., bls. 36.
2) Árbók hins ísl. Fornleifafélags 1904, bls. 21.