Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1927, Blaðsíða 12

14
eins og víða annarstaðar. Vatnið minkar jafnt og stöðugt með gróðrin-
um, og hverfur loks alveg með honum.
Nú er Vallartanginn — og nálega öll þessi leið milli Rangánna
— sandur einn og grjót og öræfi.
Að norðanverðu við síðast nefnt »Holtsvað« voru á dögum Njáls-
sögu krossgötur í allar höfuðáttir, frá Eyjafjöllum til alþingis og frá
Eyrarbakka austur i Skaftárþing, aðal Fjallabaksvegurinn.
Neðar við Rangá, varð Ingjaldur á Keldum meira en lítið var við
brennumenn, er þeir voru á leið upp með ánni að austanverðu,
morguninn eftir Njálsbrennu. Héldu þeir stefnu á Holtsvað, og sýndust
því ætla að flýja austur Fjallabaksveginn. Var þá og vel til valið,
fyrir óvini þeirra og eftirleitarmenn, að koma saman á næstu kross-
götum, og skipa þaðan á fleiri leiðir til vara, einmitt út frá Fjalla-
baksveginum á báðar hliðar.
En að þeir Kári og Ingjaldur (báðir særðir) skyldu eyða tíma
frá eftirreiðinni til þess að ríða — um V2 dagleið — upp í Þjórsárdal
til liðsbónar við Hjalta, það sýnir bezt, hvílíkt traust þeir höfðu á
honum, og hve miklum liðstyrk hann hefur ráðið yfir á nálægari
slóðum, austan Þjórsár. Af þessum ástæðum, hlaut eftirreiðin að tefjast
meira en dægur, þrátt fyrir iljótustu ferð og beinustu leiðir. Ótrúlegt
að þeir Kári færu þá óþarfa króka: út að Holtavaði eða suður að
Þverá. Á meðan beit Flosi á jaxlinn og brosti í kamp, er hann sá
ofan af Þrihyrningi, »manna reiðina um héraðið«. Og flokkarnir við
Holtsvað á Rangá, voru í hæfilegri fjærlægð til þess, að af fjallinu
mætti sjá allar aðfarir og eltingaleik þeirra. En þó ekki svo nærri,
að þeim fjallabúum væri ekki auðvelt að láta lítið á sér bera.
Ef flokkar hefðu komið saman við »Holtsvað« á Fiská, fast undir
Þrihyrningi, þá hefðu Flosamenn ekki séð hvað þar gerðist, eða
þorað að læðast fram á brúnir og niður í brekkur, því þá áttu þeir
á hættu, að höfuð þeirra bæru við himin, og ekki þyrfti að leita
þeirra svo langt yfir skamt, sem raun gaf vitni.
Af því sem að framan er sagt, vildi eg helst mega fullyrða:
1. Að vöðin umtöluðu hafi verið tvö.
2. Að þau séu bæði eyðilögð, eða yfirferð þar hætt fyrir langa löngu,
og því hafi gleymst hvar þau voru.
3. Að Holtavað hafi verið á Þjórsá, ofan til við, eða efst um Árnesið,
sem þá var nær þvi eða alveg landfast að norðanverðu.
4. Að Holtsvad hafi verið á Rangá eystri, neðan við Árholtið, í
Keldnalandi og Reynifells.
Vigfús Guömundsson.