Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1970, Page 39

KIRKJA FRÁ SlÐMIÐÖLDUM AÐ VARMÁ
43
ekkert eiginlegt lag var á að finna, höfðu þó sumar naglagöt eða
hnoðnagla. Gjarðarhringjubrot (164) er myndarlegt og þungt og
fannst í sambandi við kirkjutóftina. Má e. t. v. ætla af því með öðru
að kirkjan hafi endað lífdaga sína sem skemma. tlr kirkjutóftinni
er annars merkast eirbrota, eirþynnur tvær, sem haldið er saman af
þremur nöglum úr sama efni og hafa þeir gengið í gegnum tré á
milli þynnanna (246), og eirhanki (249) sennilega eyra af potti.
Járnbrot fundust mörg að Varmá, flest var það sennilega nagla-
leifar. Erfitt er að sjá lag á sumum ryðkekkjunum, þó má sjá að
einn þeirra hefur verið lítil hringja (187), hann lá í smiðjutóft.
Merkast úr kirkjutóft er brot af eggjárni (282a), ljá eða sigð.12
Allt gler, sem fannst að Varmá, að einu bláu perlubroti (282) und-
anteknu, er úr smiðjutóft og þaðan af yngra. Segir lega þess í jörðu
til um það. Mikill hluti glerbrotanna er bersýnilega rúðugler. Ekki
verða gluggar húsa staðsettir eftir dreifingu þeirra. Rúðugler þetta
(64, 68, 73, 75, 82, 83, 112, 119, 192, 195, 209, 217, 218, 220, 223, 224,
228, 237, 240, 243) er óvönduð framleiðsla um 1-2 mm þykk (nokkuð
misjafnt eftir brotum). Virðist af ávölum jaðri á einu brotanna (83)
sem framleiðslan hafi verið með þeim hætti að bráðið gler hafi verið
pressað eða fergt og kanturinn á broti þessu sloppið undan farginu
og því þrútinn og ávalur. Gler þetta er að sjálfsögðu innflutt erlendis
frá. Hér heima hafa menn svo sniðið það í heppilega stærð. Má sjá
á nokkrum brotanna þess merki (83, 112, 192, 243), hefur verið
kvarnað úr köntunum (retouscherað) svo rúðurnar næðu réttri stærð
og lögun. Mjög er ósennilegt að þetta sé frá miðöldum. Ofan við
og í hinni skýru gólfskán smiðjutóftarinnar voru greinileg brot úr
flöskum. Annars vegar voru brot úr tveimur áttstrendum flöskum
(gagnsætt 92; græn 72, 74, 96, 190, 226, 229, 239), ekki hafa þær
verið ólíkar í laginu þýzkum brennivínsflöskum frá 18. öld.13 Þær
munu vera frá 18. eða jafnvel 19. öld. Hinsvegar fundust í og á gólf-
skáninni stútar af tveimur smáflöskum (102, 109) ásamt brotum
úr þeim, næfurþunnum. Ógerningur er að koma brotunum saman
svo þunnt og óverulegt sem glerið er. Önnur þeirra virðist þó hafa
verið nokkuð hnöttótt (102) og var korktappi í stútnum, hin e. t. v.
fremur með sívalningslagi. Eru þær og hinar unglegustu.
Af steinhlutum má helzt telja snældusnúð úr klébergi (171), sem
12 Nokkur kornrækt hefur verið í Mosfellssveit fram um siðaskipti, sjá Sigurdur
Thorarinsson (1944) bls. 138. Þar með er þó ekki fullyrt að brotið sé úr korn-
sigð.
13 Elisabet Fex (1953) bls. 170—172.