Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1970, Síða 71

SIGURÐUR MAGNÚSSON, VESTMANNAEYJUM
BEINAFUNDUR Á ÞÓRARINSSTÖÐUM
I SEYÐISFIRÐI
í bréfasöfnum Þjóðminjasáfnsins geymast frásagnir af ýmsu merkilegu um
muni og minjar, sem aldrei hefur verið birt. Til dæmis er víða sagt frá að
gröftur hafi komið upp heima við bæi, og er slíkt í flestum tilvikum merki
þess, að bænhús eða einhvers konar guðshús hafi verið þar fyrrum, þótt nú sé
oft í fyrnsku fallið. Við eftirgrennslan kemur oftast í ljós, að heimildir eru
til um guðshús á viðkomandi stað, en þó finnast stundum merki til kirkjugarða
á bæjum, sem hvergi eru nefndir sem kirkju- eða bænhússtaðir í heimildum.
Skýrsla sú, sem hér er birt, er bréf til þjóðminjavarðar dags. 24. sept. 1954.
Hún er svo óvenjulega skýr og skilmerkileg, að hún stendur undir sér sem
sjálfstæð grein, en auk þess er hún gott fordæmi öllum, sem rekast á manna-
bein heima við bæi, að þeir gefi þeim sem beztan gaum og skýri Þjóðminja-
safninu frá því sem finnst. Slíkir fundir hafa sína sögulegu þýðingu. — Séra
Sveinn Víkingur, sem viðað hefur að sér miklu efni í guðshúsatal, hefur skýrt
frá, að engar beinar heimildir séu um guðshús á Þórarinsstöðum, en hann
telur mjög líklegt af almennum ástæðum, að þar hafi bænhús verið, enda
jörðin kristfjárjörð (sbr. Gíslamáldaga) og á slíkum jörðum hafi einmitt oft
verið bænhús. Beinafundurinn virðist taka af tvímæli um að bænhús hafi verið
á Þórarinsstöðum. — Ritstj.
Prófessor Matthías Þórðarson gat þess í bréfi til mín fyrir all-
löngu síðan, að ég greindi frá beinafundi austur á Seyðisfirði haust-
ið 1938.
Gömul sögn hermir, að í brekku nokkurri skammt fyrir austan
íbúðarhúsið á Þórarinsstöðum í Seyðisfirði liafi verið bænahús til
forna. Fáir lögðu þó trúnað á sögnina og þótti hún heldur ósenni-
leg sökum landshátta. Þó var ekki ólíkt því sem þarna vottaði fyrir
mannvirkjum nokkrum.
Sumarið 1938 var mjög votviðrasamt þar eystra, einkum seinni
hluti þess. Varð víða hey úti þetta haust. Vegna þessara atburða
var ákveðið að byggja votheysgryfju á Þórarinsstöðum. Brekka sú,
sem áður er getið, varð fyrir valinu, og einmitt sá staðurinn, sem
sögnin gamla hermdi að bænahúsið hefði staðið á. Ég átti að sjá