Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1970, Page 99

SUMARDAGURINN FYRSTI
103
stafnahvasst, því þá mátti búast við stormasamri tíð. En þessi maður
kannast líka við hina almennu skýringu og trú og telur þó, að
einkum hafi ungir menn tekið mark á því, hvernig stúlkan svaraði
þeim, sú sem þeir felldu hug til.
SUMARGJAFIR
Það virðist öðru fremur hafa farið eftir efnahag hvers heimilis,
hvort sumargjafir tíðkuðust í nokkrum mæli. Frá flestum svæðum
á landinu ber mönnum nefnilega ekki saman. Á sumum bæjum sýn-
ast sumargjafir nánast hafa verið regla, en á öðrum hafa menn
aldrei heyrt á þetta minnzt. Á þetta einkum við um suður- og vestur-
hluta landsins austur til Skagafjarðar. Sízt kannast menn við þenn-
an sið í Vestur-Barðastrandar- og Vestur-lsafjarðarsýslu, en við fsa-
fjarðardjúp og norðar er þetta allvel þekkt, svo og í austursveitum
Austur-Barðastrandarsýslu. Þá eru gjafirnar lítt þekktar í Dölum
og Borgarfirði, en virðast algengar um allt Snæfellsnes. Mjög skiptir
í tvö horn um svör manna frá Suðurlandsundirlendi öllu, en yfirleitt
sýnast gjafir heldur sjaldgæfar. Svipað er að segja um Stranda-
sýslu og Húnaþing. Þegar svo kemur til Skagafjarðar, gerist gjafa-
siðurinn mjög almennur og þó enn meir í Eyjafirði. Þar hafa menn
sums staðar farið í kaupstað til að kaupa sumargjafir, en utan þess-
ara tveggja svæða neita allir svarendur því, að sérstakar kaupstaðar-
ferðir hafi verið farnar fyrir sumardaginn fyrsta. Eiga því ummæli
Jónasar Jónassonar hér að framan líklega aðeins við Eyjafjörð.
Annars er reglan sú, að gjafirnar séu heimaunnar: vandaðir vettling-
ar, rósaleppar, bryddir skór, vaðmálsúlpur, treflar, litaðir sokkar,
brjóstdúkar, smokkar, stúkur, axlabönd, sokkabönd og söðulgjarðir
eða einhverjir smíðisgripir eins og áletraðir matarspænir, gulla-
stokkar, púlt og koffort fyrir börn, kistlar, útskornir saumakassar,
brauðbretti, þvottabalar og grautarausur fyrir konur og gjafvaxta
stúlkur.
Þótt ekki væru farnar sérstakar kaupstaðarferðir í þessu skyni,
var oft laumazt til að nota síðustu ferðina til að kaupa eitthvað
gjafakyns, svo sem vasahníf fyrir drengi og bollapar eða lérefts-
pjötlu fyrir telpur, svuntuefni, peysufataefni, kjólefni, sjöl, silki-
klúta, slifsi, skotthúfur, skúfhólka, eyrnalokka, brjóstnælur, nisti,
úr eða „danska skó“ fyrir konur, peysur, silkihálsklúta og brenni-
vín fyrir karlmenn, Bækur, leikföng og sælgæti komu síðar.