Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1970, Page 121

125
náttúruskoðara. Og nú er saga hennar öll. Hún varð nær 79 ára,
fædd 12. apríl 1892.
Það var árið 1959, að þjóðminjavörður skrifaði frú Ásu fyrst,
eftir bendingu kunningja hennar, og spurðist fyrir um hvort eitt-
hvað væri hæft í því að hún ætti margt góðra gripa, sem hún hefði
hug á að láta Island njóta á einhvern hátt eftir sinn dag. Ef rétt
væri hermt, spurði þjóðminjavörður, hvort Þjóðminjasafn Islands
gæti þá komið til greina sem viðtakandi slíkrar gjafar fyrir lands-
ins hönd. Þarf ekki hér að orðlengja, að upp úr þessu spunnust mikil
bréfaskipti, sem til þess leiddu að Ása fór að senda safninu góðar
gjafir. Einu sinni á ári, stundum tvisvar, komu sendingar frá henni,
og varð þetta að lokum mikið safn, sem í eru margir merkisgripir,
sem nú eru og verða munu eign íslenzku þjóðarinnar. Þarf með
tímanum að gera góða skrá um það allt saman.
En Ása lét ekki hér við sitja. Snernma fór hún að hafa orð á að
hún vildi einnig gefa til einhvers góðs málefnis eitthvað af þeim
peningum, sem hún kynni að eiga, sem þó mátti skilja að ekki væru
nein ósköp. En þegar hún seldi búgarðinn, fékk hún allt í einu
handa í milli töluverða fjárfúlgu og varð nú enn áhugasamari um
að gefa eitthvað í góðar þarfir hér heima. Kom þar að hún stofnaði
myndarlegan sjóð, sem ber nafnið Minningarsjóður Ásu Guðmunds-
dóttur Wright og er í vörzlu Þjóðminjasafnsins og á að vera til
að gera því kleift að bjóða hingað erlendum fræðimönnum til fyrir-
lestrahalds og efla þannig tengsl safnsins og íslenzkra fræðimanna
við erlenda stéttarbræður sína. Þannig gerði frú Ása að veruleika
í einu vetfangi draum, sem lengi hafði verið dreymt í Þjóðminjasafn-
inu. Nú er þessi starfsemi þegar byrjuð, og var það mikið gleðiefni
að geta sýnt frú Ásu fyrsta árangurinn af veglyndi hennar í safns-
ins garð. Og lengi mun safnið búa að þessu handarviki hinnar
íslenzku konu, sem lengstan aldur sinn ól í fjarlægum og fram-
andi löndum. 1 kjölfar þessarar gjafar kom svo Verðlaunasjóður-
inn, sem Ása gaf Vísindafélagi Islendinga.
Sá er siður efnaðra manna víða í löndum, að þeir gefa fé til menn-
ingarstofnana, oft þá í einhverju sérstöku skyni. Slíkir menn eru
kallaðir mesenar. 1 bókinni Hundrað ár í Þjóðminjasafni skrifaði
ég þessi orð 1962: „Þjóðminjasafnið hefur ekki enn eignazt þá hauka
í horni, sem á voru máli nefnast mæringar. Ef til vill er þess enn
von, að slíkir kunni að uppvekjast“. Vonin rættist með Ásu Wright,
enda mun minning hennar lengi lifa í Þjóðminjasafni voru. Hún