Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 1895, Page 54

B4
ín á heimsbrunanum, sem er ekki annað enn trú og
lifandi lísing á íslensku eldgosi, tvö orð (laukr og
þollr) höfð i sjerstakri, íslenskri þíðingu, og jeg skal
nú leifa mjer að bæta við þriðja orðinu, sem líkt
stendur á. Allir vita hvað orðin bœr og tún þiða
nú í íslensku máli, og þau hafa bæði haft þessa hina
sömu þíðingu hjer á landi, svo langt sem auga vort
getur eigt aftur í tímann, eins og orðabækurnar
sfna. I Noregi hafa menn nú á dögum hausavíxl á
þíðinguro þessara tveggja orða, þannig, að be þíðir
sama eða hjer um bil sama, sem vjer köllum tún,
enn tun sama eða hjer um bil sama, sem vjer köll-
um bæ, það er að segja ,bæjarhúsin með húsagarð-
inum, sem þau likja um“. Og ef vjer nú lítum i
fornrit Norðmanna, þá sjáum vjer, að orðin (bœr og
tún) hafa þessar hinar sömu þíðingar í Noregi, svo
langt sem vjer getum filgt þeim aftur i tímann, þó
svo, að bœr einstöku sinnum virðist líka haft um
bæjarhúsin með landinu i kring* 1 2. Það er auðsætt af
þessu, að þessar hinar sjerstöku þiðingar orðanna í
norskum ritum eru eldgamlar, og að þær sjeu eldri
og upphaflegri enn hinar islensku þíðingar, sjest á
Þórir snepill haíi búib að Lundi og blótað lundinn, sem bær-
inn var heitinn eftir, eflaust af því að hann hefur haldið, að
eilthvert goð ætti þar bústað. Það er því, hvernig sem á er
litið, rammíslenskt að hugsa sjer hið eldlega goð Loka bund-
inn í *h.vera-lundi*, líkt og Jónas Hallgrímsson hugsar
sjer hann bundinn undir «bjargstuddum jökulrótum* Heklu.
1) Sjá orðabók Ásen’s undir orðunum 1)0 og tun og orða-
bók Guðbrands Vigfússonar undir tun.
2) Sjá orðabækurnar. Þess skal getið, að jeg heí ekki
enn þá sjeð það hefti af 2. útg. Fritzners orðabókar, sem tún
er í. Dæmin, sem orðabækurnar tilfæra, eru úr lögbókum
Norðmanna og Dipl. Norveg. og Karlamagnússögu og Kon-
ungsskuggsjá og fleiri ritum.