Eimreiðin - 01.01.1906, Blaðsíða 68

68
Eá ætti jarðeigandi bóndi heldur ekki að hafa nein útgjöld til
vinnumanns síns, ef hann borgaði honum kaup sitt með eftirgjaldi
af jarðeign, sem hann ætti. Allir munu sjá, hvílík firra sú kenn-
ing er. Útgjöldin eru hin sömu, hvort sem tekjum af eign eða
tekjum af atvinnu er varið til að standast þau.
þegar prófessorinn með öðrum eins athugasemdum og þess-
um þykist vera búinn að sanna, að embættisgjöldin séu miklu
minni en ég hafi talið þau, finnur hann loks að því, að ég skuli
hafa borið þau saman við tekjur landssjóðs, en ekki saman við
útgjöld hans, sem nemi meiru. Alt er nú á sömu bókina lært!
Pað hefði verið verið vit í því eða hitt þó heldur að miða em-
bættiskostnaðinn við útgjöldin, sem hjá bruðlunarsamri stjórn geta
vaxið fram úr öllu hófi með aukinni skuldasúpu. Hinn eini rétti
mælikvarði, sem miðað verður við, eru náttúrlega tekjurnar, en
ekki hve útgjöldin geta orðið mikil, þegar menn fara fram úr
tekjunum og hleypa sér í skuldir.
En þó að athugasemdir prófessorsins séu ærið bágbornar um
embættisgjöldin íslenzku, kastar þó fyrst tólfunum, þegar hann
fer að skýra frá embættiskostnaði Dana og bera hann saman við
embættiskostnað vorn.
Eg hafði í ritgerð minni sagt, »að í Danmörku, þar sem árs-
tekjur ríkissjóðsins væru 70 miljónir, gengju ekki nema tæplega
8°/o af öllum árstekjum landsins til embættislauna (borgaralegir
embættismenn), og þó kostnaður við her og flota væri dreginn frá,
næmu þó embættislaun Dana ekki nema tæplega io°/o af öllum
öðrum útgjöldum þjóðfélagsins«.
Prófessorinn gerir nú ráð fyrir, að ég hafi reiknað þetta út
eftir fjárlögum Dana. Og svo tekur hann þessi fjárlög fyrir
(reyndar fjárlög, sem eru einu ári yngri en þau, sem miðað er
við í grein minni, og þar sem tekjurnar því eru 6 milj. hærri), og
fer að reikna út eftir þeim embættisgjöldin. Og niðurstaðan, sem
hann kemst að, verður þá sú, að embættiskostnaður Dana sé
tæplega 38°/o í samanburði við árstekjur þeirra, eða nærri því 5
sinnum hærri en ég hefi sagt hann.
Eg ætla nú alveg að leiða hest minn frá að benda á allar
þær firrur og ýkjur, sem koma fram í þessum reikningi, þó
margar þeirra liggi í augum uppi. Hins nægir að geta, að pró-
fessorinn er enginn maður til að reikna út embættiskostnað Dana
á þennan hátt. Til þess þarf bæði margfalt meiri þekkingu og