Dagblaðið Vísir - DV - 17.01.1984, Blaðsíða 18

DV. ÞRIÐJUDAGUR17. JANUAR1984. •
Starfsfólkið i skrifstofu fólagsins i Reykjavlk 1938. Óttarr Möller er 3. frá hægri i miðröðinni
f&lll j Xt*, 'ií'a. B? *\ * %
r Wmjm * & n a® **■ - HH& *
kWæmmk V m 1 g

• ^ * *ymké SBk ^ nHK
Emil niielsen, fyrsti framkvæmda-
stjóri fólagsins.
Hús Eimskipafélagsins i Reykjavik
sem brann iapríl 1915.
Frá aðalfundi Eimskipafélagsins 21.
mars 1983.
I dag eru liðin sjötíu ár frá því að
Eimskipafélag Islands var stofnaö,
þannl7. janúarl914.
I 25. afmælisriti Eimskipafélagsins
segir m.a. um stofnun þess í kjölfar
iönbyltingar á Islandi þegar togarar
höfðu leyst þilskipin af hólmi og
milljónum hafði verið hleypt í umferð
þar sem tugþúsundir voru áöur, þegar
skólar risu og Islendingar fengu smám
saman sjálfsforræði sitt aftur hafi
stofnun Eimskipafélagsins verið eðli-
legur þáttur í rás atburðanna.
Guðni Jónsson, sem skráði söguna
þá, segir m.a. aö eðliiegt sé að einmitt á
þessu tímabili skyldi rætast draumur
allra góðra Islendinga um það aö þjóð-
in eignaðist sín eigin skip og þyrfti ekki
að vera upp á aðra komin um alla
flutninga tU landsins og fró því og
Eimskipaf élag íslands
„Hlutafé skyldi vera
lágir að hver maður
meira að segja hafna á milli í landinu
sjálfu. Næstsegir Guðni: „Einsogþað
er vafalaust aö rýmkun frelsis og sjálf-
stæöist undirbjó jarðveginnfyrirEim-
skipafélagið, svo er þaö nokkura veg-
inn víst að án Eimskipafélagsins hefði
fullveldið orðið torsótt í hendur Dönum
árið 1918. Hvernig hefði skipalaus þjóð
ó fjarlægu eylandi, sem varð að eiga
alla flutninga til landsins og frá þvi
undir náð annarra, getað krafist þess
að verða frjálst og fullvalda ríki?
Þeirri spurningu þarf nú eigi að svara
því að hér er allur likindareikningur
óþarfur. Það er mönnum enn í fersku
minni hver bjargvættur Eimskipa-
félag Islands reyndist þjóðinni á
heimsstyr jaldarárunum. ’ ’
Enn fremur skrifar Guðni i umrætt
afmælisrit að forgöngumenn Eim-
skipafélagsins hafi borið gæfu til aö
hrinda þjóðnytjamáli í framkvæmd af
þvi að þjóðin þekkti vitjunartíma sinn
og stóð sem einn maöur aö verki. Segir
hann að aldrei fyrr hafi fyrirtæki verið
stofnaö hér á landi með jafnalmennri
frjálsri þátttöku um fjárframlög sem
Eimskipafélag Islands. Segir hann að
félagið hafi frá upphafi verið þjóðar-
fyrirtæki og eitt áþreifanlegasta merki
islensks sjálfstæöis inn á viö og út á
við, eitt besta traust í friöi og traust-
asta vöm í ófriði.
Guðni Jónsson lýsir því hvernig
fyrir stofnun Eimskipafélags Islands
hafi aðgerðir Alþingis og samningar
viö erlend skipafélög leitt til versnandi
ástands í siglingamálum þjóöarinnar
og árið 1912 hafi hugmyndin um stofn-
un íslensks eimskipafélags fengið byr
undir báöa vængi. I september órið
1912 hafi Sveinn Bjömsson, siöar for-
seti lýðveldsins en þó yfirdómslögmað-
ur í Reykjavík, siglt tU Hamborgar.
Faðir hans, Bjöm Jónsson ráðherra,
hafði komist á þá skoðun að Islendmg-
um væri það hin mesta nauösyn aö
eignast skip sjálfir, enda þótt honum
auðnaöist ekki að taka þar um foryst-
una. Sveinn hafði haft sjálfur hiö besta
tækifæri til þess að fylgjast með þess-
um málum og honum var það hið
mesta áhugamál eins og fleiri góðum
Islendingum að eitthvað væri aöhafst
til þess aö landsmenn þyrftu eigi að
vera upp á aöra komnir um alla flutn-
inga til landsins og frá því.
• Sveinn vissi sem fleiri að mikil
vandkvæði voru á stofnun slíks félags
þar sem samkeppnin viö hið öfluga
um upphaf og aðdraganda
Sameinaða gufuskipafélag myndi
verða erfið. Sveinn sigldi á Sterling til
Hamborgar en það skip var í eign
Thorefélagsins sem hafði gert tilboö til
alþingis sumarið óður um leigu á
tveimur skipum. Þegar svo Thore-
félagið vildi selja skipin talaði milli-
göngumaður þess, skipstjórinn Emil
Nielsen, m.a. viðSvein Björnsson.
Eftir heimkomuna ræddi Sveinn
Björnsson við ýmsa aðila um stofnun
íslensks eimskipafélags, m.a. þá
Bjöm Kristjónsson, bankastjóra
Landsbankans, Ludvig Kaaber stór-
kaupmann, Garðar Gislason stórkaup-
mann og Thor Jensen.
Um svipað leyti var boðað til fundar
hjá Stúdentafélagi Reykjavfloir til að
ræða samgöngumálin. Málshefjandi á
þeim fundi var Benedikt Sveinsson rit-