Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1985, Blaðsíða 14

14
DV. MÁNUDAGUR 30. SEPTEMBER1985.
Menning Menning Menning Menning

AÐSKILNAÐAR-
STEFNA í USTUM
Magnús Tómasson myndlistarmaður ræðir um f ramlag sitt til Listahátíðar kvenna
og önnur aðsteð jandi verkef ni
Magnús Tómasson — Pússaði upp gamla „smámuni" og sýnir þá konunni til dýrðar i Galleri Grjóti.
DV-mynd KAE.
„Eg má ekki láta mitt eftir liggja í
kvennafárinu,” segir Magnús Tómas-
son myndlistarmaður sem um helgina
opnaði sýningu sem hann nefnir Konan
til gagns og gamans. „Satt best að segja
eru komin öfug formerki á jafnréttis-
baráttuna,” heldur Magnús áfram.
„Ég hef auðvitað ekkert út á sýningar
kvennanna að setja en mér finnst
undarlegt þetta apartheit í listunum.”
Framlag í dós
Það er Listahátíð kveiuia sem
Magnús er að vísa til. Á sýningunni í
Gallerí Grjóti hefur hann safnað
saman ýmiss konar „smámunum”,
sem hann kallar svo, frá árunum 1968
til 1972. Á þeim árum voru konur
Magnúsi einkar hugleiknar. „Já, þetta
var svolítið sérstakt tímabil hjá mér.
Eg var m.a. í því að setja ýmislegt í
dósir,” segir Magnús og dregur fram
dós með kynfærum konu, alsettum
stálþráðum — og syngur í.
Magnús hefur undanfarin ár staðið
að rekstri Gallerí Grjóts ásamt fimm
öðrum. Þau eru, auk hans, öm Þor-
steinsson, Jónína Guðnadóttir, Ofeigur
Bjömsson, Ragnheiður Jónsdóttir og
Hjördís Gissurardóttir.
„Gallerí Grjót barst bréf þess efnis
að þar yrði eitthvað gert í tilefni af
lokum kvennaáratugarins,” segir
Magnús um tildrög þess að hann efndi
til sýningarinnar. „Konurnar í hópn-
um vildu ekkert gera í því máli svo ég
ákvaö pússa upp þessi gömlu verk og
sýna þau konunni til dýrðar,” segir
Magnús og er alvaran uppmáluö. „Ef
til vill var þó ekki ætlast tU þessa,”
bætir hann við og ræður ekki lengur við
hláturinn.
Frjálst land —
eða hvað
„Reyndar held ég að konum hafi ver-
ið gert hátt undir höfði í íslenskri list
eftir aö þær voru komnar út í listsköp-
um,” segir Magnús og er nú tekinn að
ræða alvörumáUn á ný. „Ýmsar
félagslegar ástæður kunna þó að hafa
valdiö því aö þær lögðu síður en karl-
menn út á þá braut. Ég held aö þetta
kvennastand hafi verið flutt hingaö
sem tíska, en þetta er frjálst land. Þó
mundi eitthvað heyrast ef karlmenn
héldu sýningar og óskuðu eingöngu eft-
ir karlmönnum og héldu þær eingöngu
vegna þess að þeir væru karlmenn. En
þetta líður sjálfsagt hjá,” segir
Magnús í svolitlum mæðutón.
En nóg um kvennafáriö. Magnús hef-
ur fleira fyrir stafni en að pússa upp
gamla hluti tU að glettast við stallsyst-
ur sínar. Nýverið lauk hann við að gera
skúlptúr fyrir fyrirtækið Smith og Nor-
land. Skúlptúrnum hefur veriö komið
fyrir hjá húsi fyrirtækisins í Nóatún-
inu. Þá á Magnús hlut að samnorrænni
tillögusýningu um húsakost og um-
hverfi í einu af úthverfum Stokkhólms.
OgMagnúshefurfleiraá prjónunum.
Verkefni dagsins
„Eg er að vinna að skreytingu,
væntanlega skúlptúr, fyrir skóla sem
enn er óbyggður. Skreytingin verður
bæði innan húss og utan.
Þá tók ég að mér verk vegna afmælis
Reykjavíkurborgar. Eg hef undanfar-
ið verið að safna myndum sem á að
nota á þróunarsýningu Reykjavíkur-
borgar á næsta ári Hlutverk mitt er að
velja og hafna myndefni eftir mínum
smekk. Síðan tekur viö uppsetning
myndanna og allur ytri búnaður sýn-
ingarinnar. Ég hef einnig orðið aö vera
við gagnasöfnun þó ég hafi því miöur
ekki næga sagnfræðilega þekkingu en
ég held að ég viti hvað ég vil fá. Ég hef
alltaf haft mikinn áhuga á Reykjavík
og þessu umhverfi sem við lifum í. Því
miður er ekki hægt að ferðast aftur í
tímann og taka myndir. En þaö er
margt til sem hægt er að moða úr. Við
notum, auk mynda, kort og uppdrætti,
ferðabækur, gömul skjöl og svo mætti
lengi telja.”
Gamli Ford í bakhúsi
Og áhugi Magnúsar á gömlu Reykja-
vík lýsir sér ekki eingöngu í álitlegum
stæðum af gömlum myndum á stofu-
gólfinu. Stofan var eitt sinn gömul
hlaöa vestast í vesturbænum. Magnús
leitar þó ekki eingöngu á vit fortíöar-
innar þessa dagana. Fyrir dyrum
standa sýningar í Noregi og Svíþjóð
þótt óvíst sé enn hvenær þær veröa
haldnar. Hér heima er sýning einnig á
dagskrá. „En ég er orðinn fráhverfur
stórum sýningum,” segir Magnús.
„Það er miklu nær að halda litlar
sýningar. Hitt er annað mál að sýn-
ingarnar vilja oft vaxa mönnum yfir
höfuð.”
Er möguleiki aö komast yfir þetta
allt?
„Jú, en þaö er ansi mikið aö gera og
fer vaxandi. Ég þyrfti að hafa miklu
fleiri tíma í sólarhringnum.” Eitt af
því sem þó verður ógert fyrst um sinn
hjá Magnúsi er að koma saman gamla
Fordinum sem lagt hefur umdir sig af-
hýsi sem eitt sinn var vinnustofa.
„Þetta er T-módelið frá 1931,” segir
Magnús hróöugur, ,,en mig vantar
tíma til að koma honum á götuna.”
IMafli alheimsins
„Fyrstu árin eftir aö ég kom aö utan
frá námi voru erfið,” segir Magnús og
er aftur farinn að ræða lífsbaráttuna.
„Mig vantaði húsnæði af því að ég átti
ekki peninga og peninga fékk ég ekki
af því að mig vantaöi húsnæði. En þaö
hefur ræst mikiö úr síðan.
Ég er ánægöur með að hafa sest hér
að til að vinna. I mínum augum er
Reykjavík nafli alheimsins. Meðan illa
gekk var ég oft spuröur að því af
hverju ég flyttist ekki til útlanda. Þá
svaraöi ég að gagnvart 99,99% af heim-
inum væri ég staddur erlendis.”
Framtíðin núna
Þú ert þá á grænni grein núna?
„I þessum bransa eru menn aldrei
öruggir með framtíðina. Fyrir mig er
það dagurinn í dag sem skiptir máli.
Þótt ég neyðist stundum til aö skipu-
leggja nokkuö fram í tímann þá reyni
ég að hugsa sem minnst um það og
kvíða sem minnstu.
Einu sinni, þegar ég var um tvítugt,
man ég að mér þótti óralangt til
fertugs. Framtíðin, sem var þá, er
núna. Enn finnst mér ég jafnóráðinn
og ég var um tvítugt. Ég held þó áfram
að vera myndlistarmaöur. Þaö er ekki
hægt að leggja þetta starf á hilluna
eins og þegar bakari gerist smiöur.
Þegar ég var ungur var ég mikill
anarkisti og dadaisti í myndlistinni. Þá
var ég að hugsa um aö setjast í helgan
stein. Ég var búinn aö smíða mér þá
kenningu að göfugust allra listgreina
væri listin að láta það vera. En ég get
aldrei verið sjálfum mér samkvæmur.
Ég veit ekki hvers vegna ég held alltaf
áfram að búa til hluti. Það gæti veriö
afvegaleiddur metnaður — svona eins
og hjá íþróttamönnum.” Magnús
stendur upp og finnst hann hafa sagt
nóg. Þótt framtíöin sé víst ekki langt
undan þá eru gletturnar við hátíða-
glaðar listakonur verkefni dagsins.
GK.
Portrett af Gunnari Reyni
Tónleikar f Laugarneskirkju 24. september.
Flytjendur: Gústaf Jóhannesson, Haildór Vil-
helmsson, Martial Nardeau.
Efnisskró: Gunnar Reynir Sveinsson: Orgel-
fantasía, Til Móríu, Sónata fyrir orgel nr. 2,
Partfta fyrir orgel, Hendingar fyrir einleiks-
fiautu, Orgelsónata nr. 1, Lofsöngur.
Það er ekki á hverjum degi að
haldnir eru tónleikar með alíslenskri
kirkjutónlist. Enn sjaldgæfari eru
kirkjutónleikar þar sem flutt er
músík eftir eitt og sama tónskáldiö,
eða svonefndir portrettónleikar. Það
hafði spurst að þegar Gústaf Jó-
hannesson léti af starfi organista við
Laugarneskirkju ætlaði hann að
kveðja með tónleikum þar sem ein-
göngu yrðu verk Gunnars Reynis
Sveinssonar á efnisskrá. Upphaflega
stóð til að tónleikarnir yröu í ágúst
en nú voru þeir sem sé haldnir með
smáseinkun, sem kannski kom að-
sókninni til góöa.
Mér er til efs að margir aðrir en
Gunnar Reynir Sveinsson eigi til í
fórum sinum kirkjuleg verk til að
fylla heila tónleika svo vel sé. Al-
kunna er, svo vart þarf fram að taka,
að iðni Gunnars Reynis við samn-
ingu kirkjuverka er ekki síst til kom-
in fyrir tilstuðlan og hvatningu
Gústafs og flutningur þeirra hefur
verið merkur þáttur 1 þróttmiklu
starfi hans við Laugarneskirkju.
í átt til
einföldunar
Á portrettónleikum sem þessum
má fá glöggt yfirlit yfir þróunina í
skáldskap viðkomandi tónskálds.
Þróunin stefnir öll í átt til hins ein-
falda — frá því að reyna að yrkja
sem dýrast til þess að segja sama
Tónlist
Eyjólfur Melsted
hlutinn með heldur færri nótum, tær-
ari og hreinni. Það er eins og að með
orgelfantasíunni, fyrsta verkinu á
efnisskránni, verði vendipunkturinn.
Síðan komu nýjustu verkin, Til
Máríu og Sónata fyrir orgel nr. 2. Til
Máríu, sem kveðiö er við ljóð úr Lilju
Eysteins Ásgrímssonar, er eitt hið
allra besta sem ég hef heyrt frá
hendi Gunnars Reynis og hér var
flutningurinn, sem reyndist frum-
flutningur, frábær af beggja hálfu,
Halldórs Vilhelmssonar og Gústafs.
Eldri verkin heyrðu menn meðal
annars á portrettónleikum sömu
aðila á Myrkum músíkdögum næst-
liðnum og var ánægjulegt að rifja
upp kynnin við þau, ekki síst að
kynnast nýjum sjónarhornum í
hreint makalausum leik Martials
Nardeau á Hendingum fyrir einleiks-
flautu.
Mynd af tónvini
Gústaf Jóhannesson kvaddi
Laugarneskirkju með því að mála
fagra og heilsteypta mynd af tónvini
sínum, Gunnari Reyni Sveinssyni,
sem óhræddur þorir að föndra með
bláan tón og sveiflu í trúarlegum
verkum. Gunnari myndi ég skipa á
bekk með Kleinschustger sálma-
skáldi í sveiflu og Holst, sem samdi
sálmadansinn um Jesúm, ef shkt
hefði nokkuð upp á sig. Þótt Gústaf
Jóhannesson hafi hér verið að kveðja
orgel og söfnuð Laugarneskirkju
ætla ég fyrir alla muni aö vona að
hann sé ekki að kveðja orgelið fyrir
fullt og allt því íslenskt músíkUf má
ekki við því að svo ágætur músíkant
setjist of snemma í helgan stein.
EM.