Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.1986, Blaðsíða 14

14
DV. MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR1986
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALLSTEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Stjórn úti íbæ
Líkur hafa verið til, að stjórn efnahagsmála í landinu
færðist úr höndum ríkisstjórnarinnar til samninga-
manna við Garðastræti. Samningamenn hafa reynt að
takg völdin af stjdrninni og senda henni sameiginlegan
pakka, sem ríkisstjórnin ætti bara að'samþykkja. Þeir
hafa miðað við aðgerðir og niðurstöðu kjarasamninga,
sem kæmu verðbólgu niður í sjö prósent næstu tólf
mánuði.
Ríkisstjórnin er auðvitað sjálf samningsaðili og
stendur í viðræðum við Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja. Þar hefur yfirleitt verið miðað við aðgerðir, sem
kæmu verðbólgu niður í níu prósent.
Alþýðusamband og Vinnuveitendasamband hafa vilj-
að ganga lengra. Raunar er ekki séð, þegar þetta er
skrifað, hvernig fer um þá samninga. Deilt er um launa-
lið og kaupmáttartryggingu. Samt gætu samningar
tekiztfljótlega.
Varla er að furða, þótt einhverjir vilji taka stjórn
efnahagsmála úr höndum ríkisstjórnarinnar. Ríkis-
stjórnin ætti einnig að fagna þessu frumkvæði og koma
vel til móts við pakkagerðarmenn í Garðastræti. Efna-
hagsmálin höfðu mjög farið úr böndum síðustu mánuði.
Ríkisstjórninni hafði lítið miðð. Jafnvel forsætisráð-
herra viðurkenndi í áramótaávarpi, að alltof skammt
hefði miðað. Ríkisstjórnin gæti einnig lært af mistökum
sínum við samningana haustið 1984. Þá varð hún of
sein til að koma með tilboð.
Samningamenn knúðu á þessu sinni. Nú gerði ríkis-
stjórnin ráð fyrir 20 prósent verðbólgu á árinu, þegar
fjárlög voru afgreidd. Þetta þótti flestum vera lægri
tala en raunhæft væri. En skjótt skipast veður í lofti.
Viðskiptakjör bötnuðu ört, fiskverð erlendis hækkaði
og olíuverð féll. Við þær aðstæður kom upp ný og far-
sælli staða til kjarasamninga. Þetta vilja menn nýta sér
til hins ýtrasta. Nú er augljóst, að varðveita má kaup-
mátt síðasta árs með þessum samningum og koma verð-
bólgu langt niður.
Töluverðar líkur eru til, að samningar geti náðsf á
þessum grundvelli, ef menn æðrast ekki af smámunum.
Forsætisráðherra kveðst biðjast lausnar, verði verð-
bólga yfir 30 prósent. En menn tala báðum megin við
borðið á miklu lægri nótum. Bandalag starfsmanna ríkis
og bæja hefur til dæmis gert tilboð, sem byggir á 6
prósent launahækkun frá fyrsta febrúar, 4 prósent
hækkun launa í júní, 2 prósent í september og 2 prósent
í desember, auk 3 prósent hækkunar í sérkjarasamning-
um. Ríkið hefur gert tilboð, sem miðar við 3,5 prósent
hækkun við gildistöku, 2 prósent í júní, 2 prósent í
september og 1,5 prósent í desember. Þetta sýnir, að
menn ræðast við á lágum nótum, þótt töluvert beri í
milli. Svipuð staða hefur verið í viðræðum Alþýðusam-
bands og Vinnuveitendasambands, þótt munurinn sé sá,
að alþýðusambands- og vinnuveitendasambandsmenn
miði við 2 prósentustiga minni verðbólgu en hinir.
Staðan er vonandi þannig, að semja mætti nálægt
þessu. Ekki er unnt að ætlast til þess, að ríkisstjórnin
taki pakkann óbreyttan. Ráðherrar verða jú að þykjast
ráða einhverju þrátt fyrir allt.
Ríkisstjórnin bíður þess, að samið verði í Garðastræti
og pakkinn endanlega frágenginn til stjórnarinnar. Þá
hlýtur ríkisstjómin að svara með tilboði, sem fer nálægt
því, sem hinir vilja.
„Sameiginlega hafa þessir aðilar krafist þess að fjármálargðherra spretti upp þeim fjárlögum og
lánsfjárlögum, sem hann lagði allt kapp á að fá samþykkt á Alþingi fyrir jól.“
MILUARÐA-
SPURNING
Trúir þú þvi, að verðbólgan
hjaðni niður fyrir 10% markið,
bara ef það tekst að halda
krónutöluhækkun kaups innan
við þau mörk?
Trúir þú því þá, að launin - hin
þriðju lægstu í Evrópu - séu undir-
rót verðbólgunnar? Þrátt fyrir það,
að launin eru orðin svona lág?
Þrátt fyrir það, að hlutur launa í
framleiðslukostnaði fyrirtækja
hefur snarlækkað? Þrátt fyrir það,
að hlutur launa í þjóðarframleiðsl-
unni hefur snarlækkað? Hagfræð-
ingar þjóðarinnar trúa þessu ekki.
Þeir lýsa því yfir, hver um annan
þveran, á ráðstefnum, í fyrirlestr-
um og í blaðagreinum, að verð-
bólgan nærist aðallega á
* miklum halla í ríkisrekstri
*miklu innstreymi erlendra
lána
* seðlaprentun innanlands til
að dekka hallarekstur.
Hafi hagfræðingarnir rétt fyrir sér,
þá er hallalaus ríkisbúskapur
meginforsenda fyrir því, að verð-
bólga hjaðni.
Heilræðin
Hvernig tókst Albert og Þorsteini
að halda heilræðin um hallalausan
ríkisbúskap árið 1985?
* Ríkissjóður var rekinn með
2,5 milljarða halla.
* Skuldasöfnun hins opinbera
geira árið 1985 nam alls um 8
milljörðum króna.
Um hvað snúast kjarasamning-
arnir í Garðastræti þessa dagana?
Við vitum það ekki í smáatriðum.
En eitt vitum við: Allar snúast
þessar tillögur með einum eða
öðrum hætti um að auka útgjöld
ríkissjóðs eða lækka tekjur
hans. M.ö.o., það er verið að semja
um að halda kauphækkunum í
skeíjum gegn því að ríkissjóður
auki kaupmátt með þvi að létta
skattbyrði og lækka verðlag.
Þetta þýðir einfaldlega stórauk-
inn hallarekstur ríkissjóðs á yfir-
standandi ári, 1986. Og hallarekst-
ur ríkissjóðs hefur ævinlega verið
brúaður með auknum erlendum
lánum eða seðlaprentun hjá Seðla-
banka.
Ef hallarekstur, erlend
skuldasöfnun og seðlaprentun
eru til samans helzta undirrót
verðbólgu á íslandi - er lítil von
til þess að aukinn hallarekstur,
meiri skuldasöfnun og meiri
seðlaprentun dugi til þess að
keyra verðbólgu úr 35%, niður
fyrir 10% - eða hvað?
Yfirstandandi kjarasamninga
verður því að túlka sem vantraust
„Alþingis götunnar" (ef nota má
þá nafngift um verkalýðsforystu og
vinnuveitendur) á ríkisfjármála-
stefnu Þorsteins Pálssonar og rík-
isstjórnarinnar.
JÓN BALDVIN
HANNIBALSSON,
FORMAÐUR
ALÞÝÐUFLOKKSINS
Vinstra megin
við miðju
Þessi hallarekstur er aðalverð-
bólguvaldurinn.
Ef bæta á 2-3 milljörðum við
þennan hallarekstur, sem niður-
stöðu kjarasamninga, verður sá
verðbólguþrýstingur ennþá stríð-
ari.
Niðurstaða: Það er rikis-
stjórnin sjálf og einkum og sér
í Iagi stefnan í ríkisfjármálum,
sem er þrándur í götu hófiegra
kjarasamninga og þeirr^i vona,
sem menn gera sér umjafnvægi
í íslenzku efnahagslífi.
í staðinn
Aðilar vinnumarkaðarins hafa
nú sameinazt um kröfuna: Burt
með stefnu ríkisstjórnarinnar.
Fólkið í landinu þyrfti helzt að
sameinast um hina rökréttu niður-
stöðu þessarar kröfu: Burt með
þá ríkisstjórn, sem framfylgir
vitlausri stefnu.
Ef þeir kjarasamningar, sem nú
eru á lokastigi uppi í Garðastræti,
eiga að skila tilætluðum árangri,
þá er það íyrsta skilyrðið að taka
fyrstu fjárlög og lánsfjárlög Þor-
£1 „Það er ríkisstjórnin sjálf og einkum
^ og sér í lagi stefnan í ríkisfjármálun,
sem er þrándur í götu hóflegra kjarasamn-
inga og þeirra vona, sem menn gera séi^
um jafnvægi í íslensku efnahagslífi.“
Sameiginlega hafa þessir aðilar
krafizt þess að fjármálaráðherra
spretti upp þeim fjárlögum og láns-
fjárlögum, sem hann lagði allt kapp
á að fá samþykkt á Alþingi fyrir jól.
Óráðsía
Hvers vegna voru fjárlög Þor-
steins svona vitlaus?
Vegna þess að þar var gert ráð
fyrir áframhaldandi hallarekstri
ríkissjóðs - 800 milljónir strax á
afgreiðsludegi.
Þetta þýðir hins vegar í reynd,
að í fjárlögum Þorsteins er inn-
byggður ríkisfjármálahalli upp á 3
milljarða. Þetta var niðurstaðan
1985. Og Þorsteinn hefur engu
breytt. Fjárlög hans eru með hefð-
bundnum hætti: Tekjur ofáætlaðar
en útgjöld stórkostlega vanáætluð.
Og ekki voru lánsfjárlögin betri.
Samkvæmt þeim verður nettó-
aukning nýrra erlendra lána yfir 2
milljarða á þessu ári. Aukning
skammtímalána erlendra gegnum
bankakerfið verður meira en 3
milljarðar.
Msð öðrum orðum: það er bull-
andi hallarekstur á hinum opin-
bera geira innbyggður í fjárlög og
lánsfjárlög ársins 1986.
steins Pálssonar, rífa þau í tætlur
og fleygja þeim í ruslakörfuna.
Hvað á að koma í staðinn?
• Það þarf nýtt tekjuöflunar-
kerfi ríkisins, sem dugar til
að uppræta skattundandrátt
forréttindahópanna.
• Og það þarf kerfisbundinn og
umfangsmikinn niðurskurð
ríkisútgjalda.
Einungis með aukinni tekjuöflun
og lækkun ríkisútgjalda er unnt
að ná markmiðunum: Að afnema
hallarekstur ríkisgeirans, stöðva
erlenda skuldasöfnun og seðla-
prentun - og þar með ná niður
verðbólgu á íslandi. Um þetta sner-
ust 100 breytingartillögur okkar
alþýðuflokksmanna við fjárlög og
lánsfjárlög - fyrir jól. Það tók
þingmeirihluta sjálfstæðis- og
framsóknarmanna 5 klukkustundir
að fella þessar tillögur fyrir jól.
Nú vildu allir Lilju kveðið hafa.
En fjármálaráðherra á einni spurn-
ingu ósvarað til viðsemjenda í
karphúsi og reyndar þjóðarinnar
allrar: Hvernig er unnt að ná niður
verðbólgu með því að auka halla-
rekstur ríkissjóðs?
Jón Baldvin.
Haukur Helgason.