Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.1986, Blaðsíða 15

DV. MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR1986
15
„Gleymdur“ lánaflokkur:
Heimilar 100% lán til leiguíbúða
Svonefnd „sjálfseignarstefna"
siglir nú - ef marka má m.a. leið-
araskrif DV - krappan sjó í öldu-
róti hávaxtastefnunnar. Vilji unga
fólksins til húsbygginga virðist
vera kominn í sömu lægð og kjark-
urinn og krafturinn til barneigna.
„Bárujárnsskáldið“ Davíð Odd-
sson gaf, í upphafi stólsetu sinnar
sem borgarstjóri í Reykjavík, út þá
dagskipan að lóðaeftirspum skyldi
fullnægt. Samkvæmt nánari útlist-
unum embættismanna borgarinn-
ar, er undirritaður hefur orðið
aðnjótandi, átti borgarstjóri aðeins
við einbýlishúsalóðir, íjölbýlis-
húsalóðir hafa til skamms tíma
verið færri en um hefur verið sótt.
Þessi stefna hafði það í for með sér
að 85% húsnæðis á Grafarvogs-
svæðinu áttu samkvæmt skipulagi
að vera í sérbýli svo að „unga fólk-
ið“ gæti byggt sér 300 fermetra
einbýlishús að vild.
Skipbrot
Grafarvogsskipulagsins
Sérbýlisstefna borgarstjórans
hefur nú beðið algert skipbrot en
hins vegar er það með ólíkindum
hve félagshyggjuflokkamir eru
linir við að reka flótta íhaldsins í
þessu máli. Nær 90% sérbýlislóð-
anna hefur nú verið skilað þannig
að greinilegt er að þörfin fyrir
sérbýli fer ört þverrandi. Er það
síst að undra með tilliti til þeirra
yfirgengilegu villubygginga sem
tíðkast hafa undanfarin 15-20 ár,
sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu.
Mælikvarði á þetta er lágt verð og
sölutregða á stórum húseignum að
undanförnu.
Af fjölbýlislóðum, sem úthlutað
var á sl. ári í Grafarvogi, hefur
aðeins einni verið skilað. Þá lóð
hafði BYGGUNG, flaggskip ungra
sjálfstæðismanna í húsnæðismál-
um, fengið til afnota. Við hlið
Byggung fékk húsnæðissamvinnu-
félagið BÚSETI úthlutað lóð.
Búseti hefur ekki skilað sinni lóð,
félagið hyggst ekki bregðast von-
um ungs fólks um öryggi í hús-
næðismálum og mun því hefja
byggingu 46 íbúða í íjölbýli á
komandi vordögum.
Lánaflokkur í fullu gildi
Búseti í Reykjavik hefur nýlega
tekið núgildandi húsnæðislöggjöf
til nákvæmrar athugunar með til-
liti til lánsréttinda félagsins.
Niðurstaða þessarar athugunar
mun koma mörgum á óvart. Það
kom nefnilega i ljós að samkvæmt
gildandi lögum er fyrir hendi lána-
flokkur sem heimilar að lána 80%
af staðalíbúðarverði til bygging-
ar leiguíbúða á vegum frjálsra
félagasamtaka, þar á meðal til
Búseta! Þessi 80% af verði staðal-
íbúðar nema nú 2,7 milljónum
kr., sem eru vel ríflega 100% af
byggingarkostnaði íbúða í væntan-
legri „Búsetablokk" á Grafarholt-
inu!
Samkvæmt lögum um Húsnæðis-
stofnun ríkisins hefur ráðherra
heimild til þess að opna nýja lána-
flokka hjá Byggingarsjóði ríkisins.
Þetta notfærði Svavar Gestsson,
þá félagsmálaráðherra, sér árið
1981, eftir ábendingar Leigjenda-
samtakanna o.fl. um þörfina á
bættum lánum til byggingar leigu-
húsnæðis.
Samkvæmt sérstöku bréfi félags-
málaráðuneytisins, dagsettu 12.
mars 1981 (samkvæmt afriti sendu
Leigjendasamtökunum), var siðan
opnaður nýr lánaflokkur úr Bygg-
ingarsjóði ríkisins er heimilar „að
veita lán úr sjóðnum til bygg-
ingar leiguíbúða, sem reistar
verða á vegum sveitarfélaga,
félagasamtaka og sjálfseignar-
stofnana, og verða í þeirra
eigu.“
Að mati lögfróðustu manna
er lánaflokkur þessi enn i fullu
gildi. Ný lög um Húsnæðisstofn-
un frá 1984 breyta þar engu um,
heimild til að lána 80% af staðal-
JÓN RÚNAR
SVEINSSON,
FORMAÐUR BÚSETA,
REYKJAVÍK
íbúðarverði til byggingar leigu-
íbúða stendur óhögguð. Hins
vegar gera nýju lögin það að
verkum að sérstök ákvörðun
vaxta af þessum lánum þarf að
koma til. Með öðrum orðum,
ráðherra er heimilt að ákvarða
lægri (eða hærri) vexti af þess-
um lánum en þau 3,5% sem nú
tíðkast hjá Byggingarsjóði rík-
isins.
Búseti i Reykjavík hefur nú sótt
um lán úr þessum „gleymda" lána-
flokki Byggingarsjóðs ríkisins til
byggingar þeirrar 31 íbúðar í fjöl-
býlishúsi félagsins í Grafarholti
sem ekki fékkst lán til úr Bygging-
arsjóði verkamanna. Félagið vænt-
ir jákvæðra og skjótra viðbragða
bæði félagsmálaráðherra og hús-
næðismálastjórnar þannig að
bygging hússins geti hafist sem
fyrst. Er þess að vænta að félags-
skapur, sem er að verða einn um
það að hafa orku og dug til hús-
bygginga, njóti velvildar hús-
næðisyfirvalda.
Betri lán til leiguíbúða
í dag lánar Byggingarsjóður rík-
isins 29% byggingarkostnaðar til
einstaklinga. Fullyrða má að 95%
húsbyggjenda taki einnig lán hjá
lífeyrissjóði. Raunverulegt hlut-
fall langtímalána er því á bilinu
50-60% afbyggingarkostnaði.
Ljóst er að húsnæðissamvinnufé-
lög geta ekki nýtt sér einstaklings-
bundinn lánsrétt félagsmanna
sinna hjá lífeyrissjóðunum þar sem
leigjandi getur ekki veðsett þá íbúð
sem hann leigir. Af þessum sökum
er augljóst að lánshlutfall Bygg-
ingarsjóðs ríkisins til leiguíbúða
hlýtur að verða að vera mun
hærra en til íbúða í einkaeign. Sú
staðreynd að sjóðurinn kemur
aðeins til með að lána í eitt skipti
til þessara íbúða undirstrikar enn
frekar réttmæti hærra lánshlutfalls
til leiguíbúða. Af þeim sökum er
einnig eðlilegt að leiguíbúðir, sem
yfirleitt eru aðeins 2-3 herbergi að
stærð, njóti ívið betri vaxtakjara
en veitt eru þegar lánað er til
einkabygginga, sem oftar en ekki
eru langt yfir því sem hóflegt getur
talist miðað við fjölskyldustærð
lántakendanna.
Jón Rúnar Sveinsson
a „Er þess að vænta að félagsskapur,
^ sem er að verða einn um það að hafa
orku og dug til húsbygginga, njóti velvild-
ar húsnæðisyfirvalda.“
Fjalladrottning móðir mín
íslendingar elska landið sitt mjög
heitt. Þjóðtrúin segir að þótt
landinn gamni sér eitthvað í út-
löndum þá snúi hann jafnan heim
því heima sé reyndar alltaf best
hvað sem tautar og raular. Þá eru
fræg tregablandin kvæði landans
um hina stoltu hvönn óbyggðanna,
eða annan gróður, ásamt fuglasöng
og fossanið sem hafi annan hljóm
í útlöndum en hér í frelsinu og
víðáttunni. Gleymum heldur ekki
matnum hennar mömmu, hann er
líka alltaf bestur. Sjálfsagt hefur
einhver víkinganiðjinn staðið upp
á fimm stjörnu hótelum veraldar-
innar eftir herlega veislu, bankað
á bakið á brytanum og trúað hon-
um fyrir því að þetta hafi verið
óskaplega góður matur hjá honum
- eða næstum því eins góður og hjá
henni mömmu. Væringjans lag er
alltaf samt við sig - hugurinn er
heima.
Þá minnast menn gjarnan kyn-
slóðanna sem ólu aldur sinn í landi
elds og ísa, börðust við hafvillur
og erlenda áþján, jarðskjálfta og
drepsóttir. Ekki var samt barist til
einskis. Erfðavísunum var skilað
og birtast nú í fallegri og gáfaðri
þjóð þar sem kerlingar verða allra
kerlinga elstar og karlarnir of-
boðslega sterkir.
íslenskt þjóðlíf
Menningin lifir í tungu forfeðr-
anna og þúsund ára sögur birtast
okkur í eilífum bókmenntum.
Rómantísku skáldin á síðustu öld
vöktu þjóðarvitund og stolt og
andinn og sagan falla í einn farveg
- íslenskt þjóðlíf. Sem sagt, það er
bara frábærlega gott að vera ís-
lendingur.
Böggull fylgir þó skammrifi.
Þjóðin á mörkum hins byggilega
heims, kyndilberinn gegn myrkri
norðursins, hún torgar nefnilega
ekki öllum þeim lífsgæðum sem að
henni eru rétt. Komið hefur á
Kjallarinn
GUÐLAUGUR
TRYGGVI
KARLSSON
HAGFRÆDINGUR
daginn að hér drýpur þvílíkt smjör
af svo mörgum stráum - til er í
landinu svo mikil mjólk og svo
mikið kjöt að hinir hraustu halir
og fögru fljóð torga bara ekki öllum
herlegheitunum. Aðrar þjóðir hafa
svo einfaldlega ekki efni á því að
kaupa á því verði sem kostar að
framleiða. Það er því annaðhvort
að eta meira eða henda lífsgæðun-
um á haugana. Lífsviðhorf sem
óneitanlega hentar sumum.
Villibráðin fyrir herraþjóðina
íslendingum hefur nefnilega
tekist að sanna það í efnahagsmál-
um sem veslings Nietzsche og aðrir
hugsuðir með meiru voru að böggl-
ast við að sanna í heimspekinni;
að til væri herraþjóð sem lyti al-
gjörlega eigin lögmálum, umhverf-
ið væri henni óviðkomandi. Svona
eru vísindin heillandi, leiðirnar og
niðurstöðurnar eru legíó, t.d. þegar
efnahagsmál íslendinga eru annars
vegar, þá getur niðurstaðan haft
stórkostlegt heimspekilegt gildi.
Villibráðin er þannig einungis
fyrir oss, hinn mengunarlausi hvíti
lífsdrykkur, mjólkin, er einnig ein-
ungis fyrir oss, sem og allar mjólk-
urafurðirnar. Aðrar þjóðir geta
búið að sínu, hálfeitruðu óæti,
hormónasprautuðu kjöti, svoleiðis
að karlpeningurinn verður rassstór
sem sjötugar kerlingar frá svört-
ustu Afríku og konurnar án þessar-
ar silkimjúku húðar sem einkennir
hin undurfögru fljóð víkingaþjóð-
arinnar vegna neyslu á hvíta líf-
drykknum góða. Maturinn hennar
mömmu er nefnilega ekkert venju-
legur matur og hana nú.
Vikingaandann i átið
„Upp skulum órum sverðum /úlfs
tannlituðir glitra“, kvað víkingur-
inn á Borg og veslings Danir lágu
í því rétt eina ferðina enn. Nú þarf
víkingaandann til - éta allt „hele
galleriet". Þá er lausnin á vandan-
um fundin, eða eins og kankvísir
ungir bændur, sem hvort sem er eru
farnir á hausinn, segja að sé lausn
bændaforystunnar á vandanum:
Bara éta meira, bara éta sig út úr
vandanum. Landbúnaðarvandinn
á íslandi er sem sagt á leið yfir það
að vera heimspekilegt rannsóknar-
efni, næst tekur læknisfræðin
greinilega við.
Lítil kaupgeta - minni neysla
Að slepptu öllu gamni þá skulu
ekki bornar brigður á það að ís-
lenskar landbúnaðarafurðir séu í
sérflokki og með afbrigðum hollar.
Bændur ættu þó að tryggja sér
stuðning heilbrigðisstéttanna áður
en búið er til sérstakt læknisfræði-
]egt rannsóknarverkefni - sem sé
það hversu mikils neyta má af
hollasta og besta mat í heimi svo-
leiðis að hann snúist ekki einfald-
lega upp í öndverðu sína. „Á mis-
jöfnu þrífast börnin best,“ segir
máltækið, þótt enginn vafi leiki
reyndar núna á því, sem og undan-
farin ár, að landbúnaðarafurðir eru
allt of dýrar og lítil kaupgeta hluti
landbúnaðarvandans. Sé hættu-
legri meðaltalsyfirlýsingu beitt þá
má vafalaust fullyrða að allir ald-
ursflokkar hefðu t.d. ágætt af meiri
mjólkur- og mjólkurvöruneyslu.
Vinur til vamms segir
Nú hefur það komið fram á
bændafundum að þeir sem hafa
verið notaðir allt að því sem klass-
ískar grýlur á bændastéttina hafi
haft glettilega mikið til síns máls
- líklega haft bara rétt fyrir sér.
„Vinir“ bænda hefðu aftur á móti
leitt þá í gapastokkinn, hvatt þá
til fjárfestingar þegar enginn
möguleiki var á afsetningu vör-
unnar, hvað þá að fá fyrir kostnaði
og vöxtum á fjárfestingunni. „Guð
forði mér frá vinum mínum, óvini
mína get ég séð um sjálfur," sagði
karlinn. Eldri bændur hafa harmað
þá daga þegar bændastéttin var
allsráðandi pólitískt og þingmenn
hennar gátu sett „þjóðarheillalög“
eftir landsins þörfum og markaðar-
ins.
Alþjóðamatseðillinn og ís-
lenskar matarvenjur
Ekki skal hið háa Alþingi haft í
flimtingum hér en auðvitað er rétt
og skylt að minnast þeirrar þúsund
ára þjóðarsögu sem bændastéttin
skilaði víkingaþjóðinni fram á veg,
lifði einfaldlega á landsins gæðum
eins og þau birtust hverju sinni,
væri það vel framgenginn búpen-
ingur eða soðningin úr sjónum.
Seint munu eylendingar í Norður-
höfum opinberlega þó leggja það
til að vera öðrum þjóðum háðir um
matvöru, þótt auðvitað sé allt í lagi
að gleðja búsmala með smámjöl-
korni frá sléttum Evrópu og Amer-
íku og hella erlendri dísilolíu á
flotann svo hann komist nú úr höfn
til þess að elta þann gula. Alþjóða-
viðskipti eiga nefnilega, hvað sem
tautar og raular, stóran hlut í
matvælaöflun okkar.
Hvað um það, alþjóðahyggja
hentar víst ekki íslendingum í
matarlyst því neytandi alþjóða-
matseðilsins myndi víst bara fá
klígju við að sjá venjulegt íslenskt
fæði, sem skapar okkur þó að
meðaltali góða heilsu og mikla
krafta. Fjalladrottningin virðist
þvi hafa gert leynisamkomulag við
íslenska meltingu, ekki síður en
væringjaandann, sem alltaf leitar
heim. Þá er kannski bara lausnin
sú að auka kaupmátt, fá upp neyslu
á hefðbundnum búvörum og setja
síðan heilbrigðisstéttirnar í auknar
rannsóknir á áhrifunum.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
a „Nú hefur það komið fram á bænda-
™ fundum að þeir sem hafa verið notaðir
allt að því sem klassískar grýlur á bænda-
stéttina hafa haft glettilega mikið til síns
máls, líklega haft bara rétt fyrir sér.“