Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.1986, Page 35

DV. MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR1986.
35
Erlendirfréttaritarar Erlendir fréttaritarar Erlendir fréttaritarar Erlendir fréttaritarar
Röð óhappa
í Sellafield
kjarnorkuverinu
Ingunn Ólafsdóttir, fréttaritari DV undir 25 ára aldri er býr nálægt
íBirmingham: Sellafieldstöðinni.
Menn velta nú vöngum yfir því Á öðrum svæðum nálægt kjarn-
hvort Sellafield kjarnorkuverið sé orkuverum hefur tíðni hvítblæðis
að menga Bretland með krabba- meðal fólks verið svipuð og margir
meinsvaldandi geislavirkni eða hafa kennt geislun í andrúmsloft-
hvort umhverfisverndarmenn séu inu um þetta háa hlutfall. Enn
að mála skrattann á vegginn. hefur þó ekkert verið sannað.
Röð óhappa hefur átt sér stað á Til eru önnur svæði á Bretland-
35 ára starfsferli stöðvarinnar. Hið seyjum, fjarri öllum kjarnorkuver-
síðasta átti sér stað 5. febrúar síð- um, þar sem er svipaður fjöldi
astliðinn þegar geislavirk loftteg- hvítblæðitilfella.
und slapp inn í einn vinnslusal Þeir sem halda því fram að kjarn-
stöðvarinnar þar sem 35 verka- orkuver séu örugg og hættulaus
menn voru við vinnp sína. byggja rök sín á fáanlegum heim-
Umhverfisverndarmenn taka itfum en andstæðingar kjamorku-
viðsér vera hafa engar heimildir til að
Aðvörunarkerfið fór þegar í staðfesta áhyggjur sínar.
gang, lokað var fyrir lekann og Þaðgeturtekiðkrabbameinheila
menn voru allir samstundis fluttir mannsævi að koma fram og kjarn-
í læknisskoðun. orkuiðnaðurinn er ennþá ungur að
Fréttin um óhappið barst ótrú- árum.
lega fljótt út til samtaka unhverfis- Þessi óvissa leiðir til þess að
verndarmanna, þar á meðal græn- almenningur og Ijölmiðlar sitja
friðunga. UPPÍ með endalausar rökfærslur
Dagblöðin daginn eftir voru öll sem ómögulegt er að sanna eða
með forsíðufréttir um óhappið. afsanna.
Allir vildu fá að vita hvort efnið I næsta mánuði mun sérstök
hefði sloppið út í andrúmsloftið og nefnd þingmanna birta skýrslu
hvort verkamennimir hefðu orðið sína um breskan kjamorkuiðnað
fyrir hættulegri geislun. sem beðið hefúr verið eftir í ellefu
Forráðamenn stöðvarinnar full- mánuði. Skýrsla þessi er sögð
yrtu strax að engin hætta væri á gagnrýna kjarnorkuiðnaðinn fyrir
ferðum og að andrúmsloftið hefði „leynimakk“ er orðið hefur til að
ekki mengast, þrátt fyrir að málið vekja grundsemdir og tortryggni
væri enn í rannsókn. almennings.
Tveim dögum síðar var þó viður-
kennt að tveir menn hefðu orðið Öruggur og hættulaus?
fyrir geislun en þeir væru þó ekki Orkumálaráðherrann, Peter
í alvarlegri hættu og að lekinn Walker, er þeirrar skoðunar að
hefði ekki komist út fyrir bygging- kjarnorkuiðnaðurinn hér sé örugg-
una. ur og hættulaus og eitthvað verði
Önnur vika leið áður en almenn- að gera til að sannfæra almenning
ingur fékk að heyra söguna alla. um það. „Tortryggni og ótta verður
Einn verkamaður hafði andað að að útrýma sem fyrst," segir ráð-
sér geislavirku plútóníum sem herrann.
jafngilti hámarksskammti fyrir Rannsóknir hafa sýnt að skoðan-
eittár. ir fólks á kjarnorkuvinnslu tengj-
Óhappið var sett á Iista með yfir ast oft hugmyndum þess um kjarn-
300 öðrum slysum sem orðið hafa orkusprengjuna og að dulúð, er
í sögu stöðvarinnar. einkennt hefur framkvæmdir í
Margföld hvitblæðitilfelli kjarnorkuiðnaði, hafi kynt undir
Á meðan umhverfisverndarmenn ótta almennings.
kröfðust þess að stöðinni yrði lok- Erfitt mun þó reynast að sann-
að sneri verkamaðurinn, sem orðið færa almenning um öryggi kjarn-
hafði fyrir geisluninni, aftur til orkuvera meðan óhöpp halda
vinnu sinnar nokkrum dögum eftir áfram að eiga sér stað og meðan
óhappið. tengsl milli krabbameins og meng-
Hvítblæðitilfelli eru tíu sinnum unar frá kjarnorkuverum eru ekki
fleiri en landsmeðaltal meðal fólks fullrannsökuð.
Byrjaðir að sýna
mynd Walraffs
raffs, sem nefnist „Á botninum“, þar
sem hann lýsir reynslu sinni frá því
að hann dulbjó sig sem Tyrki og
hélt sig á meðal farandverkafólks. -
Áður hafði hann gefið út bók undir
sama heiti um þetta sama efni.
Stjórnandi myndarinnar, Jörgfrö-
er, sem áður hefur unnið með Wallr-
aff að gerð kvikmyndar um störf
hans sem rannsóknarblaðamaður
hjá blaðinu „Bild“. Sú mynd var
verðlaunuð árið 1977.
Kvikmyndin „Á botninum“ var
tekin að mestum hluta með falinni
myndavél og duldum hljóðnemum.
Þess vegna þurfti að betrumbæta
myndina töluvert svo að hún gæti
talist sýningarhæf. Á þeim stöðum,
þar sem hljóðið var ógreinilegt, hefur
texta verið bætt við. Nokkur atriði
úr kvikmyndinni hafa þegar verið
sýnd i hollenska sjónvarpinu. Fyrstu
viðbrögð við þessum atriðum eru hjá
Thyssen-fyrirtækinu. Talsmenn fyr-
irtækisins segja að þar hafi komið í
Ijós að allar ásakanir á hendur
Thyssen hafi ekki átt við rök að
styðjast. Þeir bættu því jafnframt við
að útlendingahatur væri ekkert sér-
fyrirbæri sem einungis ætti sér stað
í fvrirtæki Tbvssen.
Ásgeir Eggertsson, fréttaritari DV í
Munchen:
I Vestur-Þýskalandi er nú byrjað
að sýna kvikmynd Gúnters Wall-
Giinter Wallraff, rannsóknarblaða-
maðurinn þýski, í dulargervi sem
farandverkamaðurinn tyrkneski, Ali
Levent. Með hárkollu og augnlinsur,
sem breyttu augnlitnum, tók Wallr-
aff slíkum stakkaskiptum að móðir
hansbekkti hann ekki aftur.
SPÁNVERJAR GANGA
TILATKVÆDAUM
ADILDINAAD NATO
Pétur Pétursson, fréttaritari DV í
Barcelona:
Ríkisstjórn sósíalista á Spáni
hefur boðað til þjóðaratkvæða-
greiðslu um aðild Spánar að Norð-
ur-Atlantshafsbandalaginu tólfta
mars næstkomandi. Undanfari þess
er að sósíalistaflokkurinn, sem
náði meirihluta í þingkosningun-
um haustið 1982, hafði lofað kjós-
endum að Spánn skyldi segja sig
úr NATO. Síðan snerist stjórn
sósíalista hugur og leggur nú allt
kapp á áframhaldandi aðild.
Gíbraltar og EBE freista
Ástæður þessarar hugarfars-
breytingar eru þrýstingur frá öðr-
um aðildarlöndum Efnahags-
bandalagsins, sem eru einnig aðilar
að NATO, auk þess sem Banda-
ríkjastjórn hefur fallist á ýmis skil-
yrði, sem Spánarstjórn vill setja
fyrir áframhaldandi aðild. Svo sem
eins og að Spánn verði lýstur
kjarnorkuvopnalaust svæði, að
fækkað verði í herliði Bandaríkja-
manna, staðsettu á spænskri
grund. - En ein veigameiri ástæðan
er kannski viljayfirlýsing Bret-
landsstjórnar, sem segist fús til
viðræðna um Gíbraltar, þótt veiga-
mesta ástæðan sé auðvitað inn-
ganga Spánar í EBE, sem Spánar-
stjórn sækir fast.
Fátæki bróðir í Evrópu
Hingað til hefur Spánn verið
talinn í næsta flokki við þróunar-
löndin. Frakkar hafa ætíð sagt að
Afríka eða þriðji heimurinn byrjaði
við hliðina á þeim. Víst er að Spánn
er fátækari en Norður-Evrópulönd-
in flest. Innganga í Efnahags-
bandalag Evrópu jafngildir viður-
kenningu á því að Spánn eigi
samleið með hinum EBE-löndun-
um. En andstaða við NATO-aðild
hefði ekki greitt götu Spánar inn
íEBE.
Ríkisstjórn sósíalista sá sig því
knúna til þess að breyta um stefnu.
Jafnframt fannst henni sem inn-
ganga í EBE gæti verið sem viður-
kenning á hinu unga lýðræði sem
reis upp úr einveldi Francos hers-
höfðingja. Því ákvað ríkisstjórnin
að láta þjóðina tjá vilja sinn til
málsins með þjóðaratkvæða-
greiðslu. Tólfta mars verður því
þjóðin spurð álits.
Tvísýnar kosningar
Það þykir tvísýnt hvernig úrslit-
in munu ráðast. Stór hluti Spán-
verja er ekki enn búinn að gera
upp hug sinn til NATO. Skoðana-
kannanir gefa til kynna að naumur
meirihluti sé fylgjandi því að
Spánn segi sig úr Atlantshafs-
bandalaginu. Stjórnin leggur orðið
allt kapp á að fá þjóðina til að vera
með aðild. í sjónvarpsviðtali síð-
asta laugardagskvöld lýsti forsæt-
isráðherrann, Felipe Gonzales, því
yfir að tvöfalda þyrfti útgjöld til
landvarna ef gengið yrði úr NATO,
það er að segja ef menn vildu
tryggja sjálfstæði þjóðarinnar, auk
þess sem úrsögn yrði til þess að
rýra mjög traust EBE-aðila til
Þessi mynd er frá því fyrir sinnaskipti spánskra sósíalista og sýnir einn
áróðursstaðinn gegn aðild að NATO, eða ÖTAN eins og það er skammstaf-
að á spánskan máta.
í samhæfðri hernaðaruppbyggingu
bandalagsins.
2) Hér eftir sem hingað til verði
viðhaldið banni á uppsetningu,
geymslu og flutningi á kjarnorku-
vopnum á spönsku landsvæði.
3) Að hafist verði handa um fækk-
un í herliði Bandaríkjamanna á
Spáni.
í tengslum við áðurnefnda
ákvörðun er boðað til kosninga til
að fá svar við eftirfarandi spurn-
ingu: Teljið þér æskilega áfram-
haldandi aðild Spánar að Atlants-
hafsbandalaginu með þeim skilyrð-
um sem ríkissjórn þjóðarinnar
hefur ákveðið."
Hægriflokkarnir hafa hvatt kjós-
endur til að mæta ekki á kjörstað-
ina, því að þetta sé skrípaleikur.
Sósíalistar eru blendnir í afstöðu
sinni.
Spánar. Að segja nei væri til þess
að enn lenti Spánn á braut ein-
angrunarstefnunnar frá tíð Fran-
cos, sem allir hlytu að vera sam-
mála um að bæri að forðast.
Flókin spurning
Lengi framan af voru miklar
deilur um hvernig orða bæri spurn-
inguna sem lögð skyldi fram í þjóð-
aratkvæðagreiðslunni. En nú er
búið að ákveða það og birta spurn-
inguna. Hún er svohljóðandi:
„Vegna hagsmuna þjóðarinnar tel-
ur ríkisstjórnin æskilega áfram-
haldandi aðild að Atlantshafs-
bandalaginu og samþykkir áður-
nefnda aðild með eftirfarandi skil-
yrðum:
1) Aðild Spánar að Atlantshafs-
bandalaginu feli ekki í sér þátttöku
Fyrri þjóðaratkvæðagreiðsla á Spáni. Það er kjörskráin sem vegfarendur
eru að blaða í þar sem hún hefur verið hengd upp á vegg á förnum vegi.
Þetta eru um leið vísbendingar um hvar viðkomandi eigi að skila sinu
atkvæði.
Sjaldgæfur frímerkjafundur
Gissur Pálsson, DV, Álaborg:
Sjötíu og eins árs Suður-Jóti fann
nýlega í safni sínu frímerki frá
1895, eins sjaldgæft og frímerki
gerast yfirleitt.
Þetta er hálfs jjennys frímerki frá
Queensland í Ástralíu. Frímerkið
er tvístimplað, fyrir einhver mis-
tök, og eykur það verðgildi þess
enn meira. Þegar hann fann merkið
fletti hann upp í frímerkjahandbók
og leitaði að þessu merki. Sam-
kvæmt handbókinni var þetta frí-
merki einfaldlega ekki til tví-
stimplað og ákvað eigandinn að
senda frímerkið til British Philate-
list Association, eða Félags breskra
frímerkjasafnara, og þaðan fékk
hann þær fréttir að um áður óþekkt
eintak væri að ræða.
Suður-Jótinn Harald Stuhr sendi
ljósrit af frímerkinu til breska for-
lagsins Stanley Gibbons, sem mun
birta myndina í sinni næstu hand-
bók. Sú birting mun gera frímerkið
þekkt og hefur Harald hugsað sér
að bjóða frímerkið upp hjá Sot-
hebys í London eftir þá kynningu.
t-
i
i
I
-
I