Dagblaðið Vísir - DV - 24.05.1988, Blaðsíða 34

50
ÞRIÐJUDAGUR 24. MAÍ 1988.
NÝTT DG
GLÆSILEGT
HÚTEL
( KEFLAVÍK
OPNAR í JÚNÍ
S(MI
92-15222
VÖRU-
BflSrjðMR!
H.M.F. og NUMMI sturtutjakkar
SUNFAB stimpildælur.
HAMWORTHY tannhjóladælur.
NORDHYDRAUUK og HAM-
WORTHY stjórnlokar.
Loft- og rafmagnsstjórnbúnaður.
Drifsköft - margar gerðir.
Viðgerðar- og
varahlutaþjónusta.
lANDVEIARHF
SMIDJUVEGI66. KÓPAVOGI.S91-76600
Vígvæðing í hdfunum
Ógnun við
öryggi okkar
Talsverðar umræður hafa að
undanförnu orðið um þá hættu sem
fylgir kjamorkuvopnum á höfun-
um. Gífurleg andstaða almennings
gegn uppsetningu kjarnorkuflauga
á meginlandi Evrópu og á Bret-
landi, sem kom fram í stuðningi við
aðgerðir friðarhreyfmga gegn flaug-
unum, varð til þess að nú hggur
fyrir samningur stórveldanna um
að flaugamar verði teknar niður.
Samningurinn mætti þó strax
mikilli andstöðu forystumanna
NATÓ og þegar ljóst var að af hon-
um yrði komu þegar upp í þeirra
röðum hugmyndir um að „bæta
upp“ fækkunina á landi með því
að fjölga kjarnorkuvopnum um
borð í skipum, flugvélum og kaf-
bátum. Þessum ráðagerðum fylgir
búnaður uppi á landi, stjórnbúnað-
ur, hafnaraðstaða og flugvellir.
Hætta á kjarnorkuslysi
Kjarnorkuknúnum kafbátum og
kjarnorkuvopnum um borð í her-
skipum og flugvélum fylgir gífurleg
slysahætta. Þarf vart að fjölyrða
um það hver áhrif slíkt slys gæti
haft á fiskimið okkar. Talsmenh'
hernaöaryfirvalda keppast við að
fullvissa okkur um aö hættan sé
nú næsta lítil: „Það verða ekki slys,
við erum með svo fuilkomnar ör-
yggisráðstafanir.“ En reyndin er
önnur.
Um þessar mundir eru í gangi
réttarhöld í málsókn danskra
verkamanna gegn bandaríska sjó-
hernum. Þessir verkamenn voru í
hópi þeirra sem fjarlægðu geisla-
virkan ís og snjó við bandarísku
herstöðina á Thule í Grænlandi en
þar varð kjarnorkuslys 1968. Eldur
kom upp í herflugvél með 4 vetnis-
sprengjum innanborðs og brunnu
sprengjurnar. Varð að fjarlægja 6,5
milljón lítra af menguðum snjó og
ís. í dag, 20 árum síöar, eru enn að
koma fram áhrif geislunarinnar
sem verkamennirnir urðu fyrir.
Bandaríski herinn hefur nýlega
viðurkennt að alls hafi oröið 630
slys, tengd kjarnorkuvopnum, um
borö í kafbátum sl. 20 ár. Margt
bendir til að slysahættan sé síst
minni hjá sovéska kafbátaílotan-
um.
Á írlandshafl, milli Bretlands og
iriands, hafa aukin umsvif kafbáta
valdið fiskimönnum miklum erfiö-
leikum. Ótal smábátar hafa verið
dregnir niður og þeir sokkið þegar
þeir hafa fengið kafbát í veiðarfær-
in. Þótt umferð kafbáta sé ekki eins
mikil á miðunum hér viö land
munu þó að jafnaði vera þar tugir
kafbáta. Því er ljóst að þetta er mál
sem skiptir okkur íslendinga
miklu.
Bann við kjarnorkuvopnum
Með samþykkt Alþingis í maí
1985 var ítrekað bann við staðsetn-
ingu kjarnorkuvopna hér á landi.
Geir Hallgrimsson gaf út yfirlýs--
ingu skömmu áður um að: „sigling
herskipa með kjarnorkuvopn um
íslenska lögsögu er óheimil og jafn-
framt koma þeirra til hafna hér-
lendis“.
Steingrímur Hermannsson hefur
fullyrt að kjarnorkuvopn verði
aldrei leyfö hér, „hvorki á friðar-
né ófriðartimum“. Stefna íslensku
ríkisstjórnarinnar er því skýr.
Hins vegar er ljóst að setja þarf
reglur um það hvernig henni skuli
framfylgt. Kjarnorkuveldin hafa
virt stefnu okkar síðan 1985 að því
leyti að hingað hafa ekki komið
kjamorkubúin skip. Hins vegar
Kjallarmn
Ingibjörg Haraldsdóttir
formaður
miðnefndar Samtaka
herstöðvarandstæðinga
eru nú á Keflavíkurvelli flugvélar
sem geta borið kjamorkuvopn.
Ekki hefur verið gengið hart eftir
því að Orionvélarnar, sem eru hér
í 3 mánuði í senn, flytji ekki kjarn-
orkuvopn hingað. Ennfremur er
fiskveiðilögsaga okkar vettvangur
kafbáta og engar gildandi reglur
eru til sem hindra eða takmarka
ferðir þeirra.
Stefna
Atlantshafsbandalagsins
Með aöild sinni að Atlantshafs-
bandalaginu (NATÓ) eru íslend-
ingar þátttakendur í kjarnorku-
bandalagi. Stefna bandalagsins
kom skýrt fram nú á dögunum þeg-
ar danska ríkisstjórnin sagði af sér
og boöaði til kosninga vegna sam-
þykktar þingsins um herskipa-
heimsóknir. I henni fólst, eins og
kunnugt er, ákvöröun um aö skip-
stjórum herskipa, sem koma til
Danmerkur, skuli tilkynnt form-
lega sú stefna Dana aö ekki megi
koma með kjarnorkuvopn til
landsins.
Þessi samþykkt þótti svo gróf
móðgun við NATÓ að bæöi Bretar
og Bandaríkjamenn fullyrtu aö
með henni væru Danir aö svíkja
hin aðildarríkin. Danskir hægri-
menn gengu svo langt að telja sam-
þykktina jafngilda vilja til úrsagn-
ar úr bandalaginu. Sem betur fer
létu danskir kjósendur hótanir
hernaðarsinna innan lands sem
utan ekki á sig fá og er enn meiri-
hluti á danska þinginu fyrir af-
vopnunarstefnu.
Atburðirnir í Danmörku vekja
mann þó til umhugsunar um and-
stöðu NATÓ við alla viðleitni tii
afvopnunar. Yfirgnæfandi meiri-
hluti almennings á Norðurlöndun-
um er t.d. hlynntur stofnun kjarn-
orkuvopnalauss svæðis þar.
NATÓ-hershöföingjarnir eru hins
vegar andvígir slíku friðarfrum-
kvæði og hafa reynt eftir mætti að
hindra að úr því megi verða. Á
sama hátt stóðu talsmenn NATÓ
lengi gegn hugmyndum þeim sem
fram komu á fundum leiðtoga stór-
veldanna um fækkun meðaldrægu
flauganna og komu strax fram með
hugmyndir um að það yrðu að
koma ný vopn í stað þeirra sem
tekin yrðu niður.
Mjög lítil umræða hefur farið
fram hér á landi um þetta hernað-
arbandalag sem íslendingar hafa
veriö þátttakendur í í næstum 40
ár. NATÓ hefur oft tengt sig friði
og talið sig „stærstu friðarhreyf-
inguna“. Sá friöur er þó í skugga
kjamorkuvopna og ef til styrjaldar
kæmi myndu þau vopn ekki veita
íbúum aðildarlandanna neina
vörn.
Flyst vígbúnaðar-
kapphlaupið
út á höfin?
Sú víðtæka alda friðarhreyfinga,
sem reis hæst í byrjun þessa ára-
tugar, beindist einkum gegn upp-
setningu kjarnorkuvopna á landi.
Sú vígvæðing, sem fram fór í höf-
unum og umhverfis þau, er heldur
ekki eins augljós. Nú hafa friðar-
hreyfingar í æ ríkara mæh hafið
andóf gegn áformum um stóraukna
hemaðaruppbyggingu á höfunum.
Friðarsamband norðurhafa, sem
em óformleg samtök friðarhreyf-
inga umhverfis N-Atlantshaf, hafa
undanfarin ár staðið fyrir aögerð-
um í samstarfi við friðarhreyfingar
við Kyrrahaf. í ár standa samtökin
að aðgerðum um allan heim á tíma-
bilinu frá 21.-29. maí undir kjörorð-
inu „Disarm the Seas“ eða útrým-
um vopnum á höfunum. Með því
vilja samtökin beina athygli al-
mennings að máhnu og einnig
þrýsta á um að gerðir verði af-
vopnunarsamningar um höfin.
Ella er hætt við að þau kjarnorku-
vopn, sem tekin eru niður á landi,
verði einungis flutt um borð í kaf-
báta og skip.
Leiðtogafundur stórveldanna
verður i Moskvu í lok þessa mánað-
ar. Samtök herstöövaandstæöinga
hafa því ákveðið að boða til fundar
á Lækjartorgi fimmtudaginn 26.
maí, kl. 17.30, og færa síöan sendi-
ráðum Sovétríkjanna og Banda-
ríkjanna hér á landi áskorun til
leiðtoganna um að þegar verði
teknar upp viðræður um afvopnun
á höfunum og brottflutning herliðs
stórveldanna úr Evrópu.
Við skulum minnast þess að þeir
afvopnunarsamningar, sem voru
undirritaðir í vetur, eru svar viö
andstöðu almennings um allan
heim gegn vígbúnaðarkapphlaup-
inu. Þeir eru sönnun þess að ef
rödd almennings heyrist nógu hátt
neyðast jafnvel leiðtogar voldug-
ustu ríkja heims til að hlusta.
Ingibjörg Haraldsdóttir
„Kjarnorkuknúnum kafbátum og kjarnorkuvopnum um borð í herskipum og flugvélum fyigir gifurleg slysa-
hætta,“ segir hér m.a.
„Við skulum minnast þess að þeir af-
vopnunarsamningar, sem voru undir-
ritaðir 1 vetur, eru svar við andstöðu
almennings um allan heim gegn víg-
búnaðarkapphlaupinu. ‘ ‘