Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1992, Síða 36

48
LAtJGARDAGUR 14. NÓVEMBER 1992.
Finnur Jónsson listmálari 100 ára:
Goðsögn að
hannhafi
verið skot-
inn niður
- segir Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur
í bók Franks Ponzi um listmálar-
ann Finn Jónsson, sem verður
hundrað ára á morgun, segir meðal
annars að ef draga megi lærdóm
af ævi listamanna sé ferill Finns
Jónssonar sígilt dæmi. Hann minni
óneitanlega á hin fomu sannindi
að venjulega hijóti brautryðjendur
á sviði hsta misskilning, afskipta-
leysi og jafnvel gleymsku að laun-
um fyrir verk sín.
„Það er í rauninni goðsögn að
Finnur Jónsson hafi verið skotinn
niður á sýningu sinni 1925 ef svo
má segja. Eins og hver maður getur
kynnt sér af umsögnum, sem birtar
eru orðrétt í bók Ponzi, voru við-
brögðin langt frá því að vera nei-
kvæð. Margir voru undrandi og
jafn margir jákvæðir og listmálar-
inn seldi mjög vel á þessari sýningu
en reyndar ekki framúrstefnu-
myndirnar.“ Þetta segir Aðalsteinn
Ingólfsson listfræðingur um við-
brögðin við fyrstu sýningu Finns
Jónssonar listmálara 1925 eftir að
hann hafði verið við nám í Dan-
mörku og Þýskalandi. Eftir þá sýn-
ingu söðlaði Finnur um í hst sinni.
í vondum félagsskap
„Það er eins og hann hafi tekið
það upp hjá sjálfum sér að ganga á
vit hálfleiðinlegrar þjóðernis-
hyggju og ánetjast henni. Ég vil
meina að hann hafi lent í vondum
félagsskap þjóðernissinnaðra
landslagsmálara og hann festist
einhvem veginn þar. Það læðist að
manni sá grunur að Finnur hafi
aldrei verið nógu staðfastur í fram-
úrstefnunni, að hann hafi ekki tek-
ið hana nógu aivarlega. Þegar það
kemur ný kynslóð, sem berst fyrir
sömu gjldum í listunum og á margt
sammerkt með Finni, snýst hann
öndyeröur gegn henni í stað þess
að veita henni brautargengi. Eftir
formbyltingarnar upp úr stríðinu
er Finnur flokkaður meðal gamal-
dags hstamanna sem standa á móti
öllum nýjungum sem er kannski
harmsaga hstferhs hans. Manni
finnst einhvern veginn að hann
hefði átt að vera bandamaður þess-
arar nýju kynslóðar en þá gat þessi
kynslóð ekkí tekið hann alvarlega
vegna tengsla hans við þjóðemis-
stefnuna," segir Aðalsteinn.
„Þetta hljómar kannski óþarfiega
neikvætt," bætir hann við. „Þess
vegna vil ég ítreka að framúr-
stefnutímabil Finns er stórmerki-
legt og glæsilegt framlag th ís-
lenskrar myndhstar og verður ekki
frá honum tekið.“
Aðalsteinn segir einnig að sú fuh-
yrðing að Finnur hafi verið settur
th hhðar í hstalífinu á sjötta og sjö-
unda áratugnum sé röng. Ekki
þurfi annað en að skoða hsta yfir
tíðar sýningar hans á þessum tíma.
Upphefð að utan
Mesta upphefðin kom þó að utan.
Finnur vakti verulega athygh hér
heima þegar valin vora verk eftir
hann á sýningu Evrópuráðsins á
framsækinni hst er hét Evrópa
1925. Þar héngu verk hans innan
um'verk eftir Kandinsky, Klee og
Léger. í kjölfar sýningarinnar
hlaut Finhur margar viðurkenn-
ingar víða um Evrópu.
Finnur fæddist að Strýtu í Bú-
landshreppi. Hann sótti sjó frá
unga aldri. Átján ára gamah eign-
aðist hann hlut í bát. Árið 1915
fluttist Finnur th Reykjavíkur og
hóf gullsmíðanám í Iðnskólanum.
Hann sótti einnig kvöldnám í teikn-
ingu hjá Þórarni B. Þorlákssyni
listmálara sem þá var skólastjóri
Iðnskólans. Finnur sótti einnig til-
sögn í teikningu hjá bróður sínum,
Ríkarði Jónssyni myndskera. Á
sumrin var Finnur við sjósókn
eystra.
Strax að loknu sveinsprófi í gull-
smíði 1919 hélt Finnur til Kaup-
mannahafnar þar sem hann hóf
nám í myndlist í einkaskóla Olafs
Finnur Jónsson listmálari.
Rude en hann var í hópi frum-
kvöðla framúrstefnuhstar í Dan-
mörku. Haustið 1921 hélt Finnur th
Berlínar og var í tvo mánuði við
nám í einkaskóla Karls Hofers. í
febrúar 1922 fluttist Finnur th
Dresden og stundaði um skeið nám
við útlendingadehd Akademie der
schönen Kunste. Meðal kennara
hans var Oskar Kokoschka, einn
helsti expressjónisti þeirra tíma.
Á alþjóðlegri
sýningu
Næstu þrjú árin nam Finnur við
Der Weg, Schule fur Neue Kunst
þar sem hann fékk fría skólavist.
Árið 1925 hitti Finnur Herwarth
Walden, helsta stofnanda Sturm-
hreyfingarinnar, og Kandinsky í
Berlín. Finnur sýndi þeim verk sín
og vora átta myndir hans valdar á
vorsýningu Sturm. Nokkrar mynd-
anna vora sýndar á alþjóðlegri sýn-
ingu í Brooklyn Museum og söfn-
um í New York, Buffalo og Toronto.
Auk þess að mála þegar heim var
komið vann Finnur við gullsmíðar
og kennslu. Hann var meðal ann-
ars teiknikennari í Menntaskólan-
um í Reykjavík.
„Finnur var kennari minn þegar
ég var í menntaskólanum og fyrsti
maðurinn sem hvatti mig th að
sinna listum,“ segir Hörður Ág-
ústsson hstmálari. „Mér var það
fljótlega ljóst að Finnur var fram-
kvöðuh í íslenskri myndhst. Hann
var í Þýskalandi þegar ein mesta
geijunin í myndhst átti sér stað.
Finnur hafði hins vegar engin áhrif
hér vegna þess að það var þögn á
sviði abstrakthstár alveg fram að
því að Svavar Guðnason kom hing-
að heim eftir stríð. Ég held að við
sem fóram út í sömu stefnu upp
úr 1945 höfum alla tíð vitað af Finni
og metið framlag hans mjög mikils.
Sýningin á gjöf hans til Listasafns
íslands sýndi það og sannaði að við
höfðum rétt fyrir okkur. Það er
enginn vafi á því að bestu myndim-
ar þar era á heimsmælikvarða.“
-IBS
Óður til mánans frá 1925.

Sigurjón Ingvarsson
skipstjóri í Neskaupst.
Sigurborg Sigurjónsd.
húsm. Rvík
Fanný Ingvarsdóttir
húsm. á Akureyri
Karl Sighvatsson
tónlistarm. Hveragerði
Ingvar Gíslason
fyrrv. ráðherra
Ríkarður Jónsson
myndskeri i Rvk
Sigurjón Sighvatsson
kvikmyndaforstjóri
Þór Jakobsson
veðurfræðingur í Rvk
Finnur Jónsson
listmálari í Rvk
Svava Jakobsdóttir
rithöfundur í Rvk
Dr. Jakob Jónsson
sóknarprestur i Rvk
Jökull Jakobsson
rithöfundur í Rvk
Unnsteinn Beck
borgarfógeti i Rvk
Sigriður Hansdóttir
húsfr. á Djúpavogi
Eysteinn Jónsson
fyrrv. ráðherra i Rvk
Þórólfur Beck
fyrrv. knattspyrnum.
Þórólfur Beck
skipherra i Framnesi
Eiríkur Beck
stýrimaður í Rvk
Margrét Finnsdóttir
húsm. Nesi, Norðfirði
Ólöf Finnsdóttir
húsfr. í Strýtu
Finnur Guðmundsson
söðlasm. Tunguhóli
AnnaGuðmundsd.
húsfr. Tunguhóli
Ur frændgarði
Finns Jónssonar
listmálara
Lísibet Jónsdóttir
húsfr. á Núpi
Jón Þórarinsson
b. og smiður í Strýtu
Þórarinn Richardsson
b. á Núpi, Berufjst.