Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1993, Blaðsíða 23

LAUGARDAGUR 17. APRÍL 1993
23
Þorsteinn Loftsson, lyfjafræðingur og vísindamaður:
Líður illa í
fjölmennum
þjóðfélögum
-vill sinna rannsóknum sínum hér á landi
Lyfjafræöingar hafa mjög verið í
sviðsljósinu hér á landi að undan-
förnu, einkum vegna væntanlegs
lyfjafrumvarps þar sem gert er ráð
fyrir því lyfjasölunni hér á landi
verði breytt samkvæmt amerískri
fyrirmynd. Minna hefur verið fjallað
um þessa stétt sem fagmenn og gildir
það jafnt um dagleg störf þeirra og
vísindastörf.
Nýverið gerðist það hins vegar að
íslenskur lyfjafræðingur, Þorsteinn
Loftsson prófessor, var heiðraður af
læknadeild Háskóla íslands fyrir
framúrskarandi vísindastörf. Þor-
steinn hefur um árabO stundað rann-
sóknir 1 grein sinni og ritað um það
bil 50 vísindagreinar, einkum í er-
lend tímarit.
Þorsteinn lauk fyrrihlutaprófi í
lyfjafræði frá HÍ og kandídatsprófi í
lyfjafræði frá Danmörku 1975. Hann
hélt síðan utan til Bandaríkjanna og
lauk meistaraprófi í lyfjaefnafræði
1978 og doktorsprófi 1979. Að loknu
námi fluttist hann heim til íslands
og hóf kennslu- og rannsóknarstörf
við HÍ. Mest hefur borið á rannsókn-
rnri hans á efriafræði krabbameins-
lyfja og hringlaga syknmgum.
Skilningurhefur
aukisthérlendis
Það eru tveir lyfjafræöingar sem
eru með mér í rannsóknum, Hafrún
Friöriksdóttir og Anna Margrét Sig-
urðardóttir. Rannsóknaraðstaða fyr-
ir vísindamenn hefur skánað mikið
hérlendis á undanfómum árum. Þaö
hefur oft verið erfitt að stunda rann-
sóknir hér og var það þegar ég kom
heim árið 1980. Hins vegar hefur
ástandið farið batnandi, þjóðfélagið
er farið að skiija betur gildi rann-
sókna og ráðamenn famir að veita
fé til þeirra. Þrátt fyrir að ástandið
hafi lagast eru íslendingar langt á
eftir öðrum vestrænum þjóðum."
- Hefur þú lent í því að fé hafi verið
skorið niður til þinna verkefna vegna
samdráttar í þjóðfélaginu?
Háskólinn hefur lent í niðurskurði
og við höfum ekki farið varhluta af
því. Ég hef ekkert á móti að hagrætt
sé til að ná fram spamaði en yfir-
vinna kennara hefur minnkað og það
hefur því eitthvað komiö niður á
rannsóknunum.“
- Gera má ráð fyrir að þú gætir not-
ið mun betri aðstæðna og fengið veg-
legri peningaúthlutanir til verkefna
ef þú sinntir rannsóknum þínum er-
lendis. Hvemig stendur á því að þú
vilt frekar vinna hér á landi?
„Það er nú einhvem veginn þannig
að mér liður ekkert vel í stærri þjóð-
félögum, í miklu fjölmenni. Erlendis
er þetta einhvem veginn öðmvísi
barátta, öll miklu harðari. Að vísu
kemur á móti að þar fást hærri styrk-
ir og til fleiri ára í einu. Hér á ís-
landi er maður að heija út styrki frá
ári til árs. í Bandaríkjunum er mun
betur stutt við bakið á þeim sem
sinna rannsóknum eða vísindastörf-
um. Þess vegna koma Bandaríkja-
menn mjög miklu frá sér. Kerfið hjá
þeim er skilvirkara."
Ferúttil
rannsókna á sumrin
„Þegar ég kom fyrst heim árið 1980
var mjög erfitt að fá nokkra styrki
héma og þá vissi ég ekkert hvemig
ég ætti að fara að. Það var annað
hvort að fara í alls kyns stjómunar-
eða nefndarstörf fyrir ríkiö eða að
reyna að þrauka og stunda rann-
sóknir eftir megni. Ég valdi síðari
kostinn að viðbættu því að fara út á
sumrin þegar ekki var kennsla í há-
skólanum með leyfi þaðan.
Ég fór alltaf þrjá mánuði á sumrin
til University of Florida þar sem ég
er enn með kennarastöðu. Það er
eins konar föst gistikennarastaða.
Þar hef ég eingöngu sinnt rannsókn-
um og þetta fyrirkomulag hefur
hentað mér mjög vel. Ég er nú samt
farinn að draga úr þessum ferðum
mínum, fer til dæmis ekki út nú í
sumar en ætla að fara næsta sumar.
Öll mín sumarfrí hafa hingað til far-
ið í þetta og það hefur verið lítið um
sumarleyfi. í sumar ráðgeri ég að
sinna rannsóknum hér heima en
verkefnin eru mörg sem ég er aö
vinna að.
Samvinmiverkefni
- Hver eru helstu verkefni þín um
þessar mundir?
Ég hef verið að sinna rannsóknum
á cýklódextrínlyfj um í samvinnu við
Einar Stefánsson augnlækni og Sig-
ríði Þórisdóttur, aðstoðarlækni hans.
Við fengum nýlega leyfi til þess að
rannsaka þau í mönnum en hingað
til hafa rannsóknir aðallega farið
fram í kanínum. Ennfremur er ég að
vinna að klínískum rannsóknum
með Jens Guðmundssyni kvensjúk-
dómalækni á getnaðarvamalyfinu
estradioh sem notað er meðal annars
við beinþynningu.
Þriðja verkefnið, sem ég er að
vinna að, er rannsóknir á munnskol-
vökva sem reynst hefur mjög vel við
munnangri og flatskæningi í munn-
hoh. Samstarfsaðilar mínir í því
verkefni eru Peter Holbrook tann-
læknir, Þórdís Kristmundsdóttir
lyfjafræðingur og Jón Hjaltalin Ól-
afsson húðsjúkdómafræðingur. Við
höfum búið til munnskolvatn sem
reynst hefur mjög vel. Við svæsnum
tilfeUum af munnangri hefur fólk
verið að taka töflur sem em mjög
sterkar, hafa aukaverkanir og geta
til dæmis haft áhrif á ónæmiskerfið.
Skolvatnið hefur reynst mun betur
en töflumar.
Ég vonast tU þess að þessar rann-
sóknir verði tíl þess að efla íslenskan
lyfiaiðnað og gætu hugsanlega gefið
tilefni til útflutnings. En nauðsynlegt
er aö sinna þeim á öUum stigum.
ÖUum rannsóknum er hægt að
skipta í grunnrannsóknir og hagnýt-
ar rannsóknir. Grunnrannsóknir
em yfirleitt ekki gerðar með pen-
ingasjónarmið í huga, menn em þá
ef til viU að velta fyrir sér hugmynd-
um og öðra slíku. Afraksturinn af
þeim birtist þá oft í tímaritsgreinum,
á fyrirlestrum eða öðrum vettvangi.
Nauðsynlegt er samt sem áður að
sinna grunnrannsóknum, ekkert síð-
ur en hagnýtum, því 1 grunnrann-
sóknum koma oft fram merkUegar
uppgvötvanir sem verða tíl hagnýtra
nota síðar meir,“ sagði Þorsteinn.
ÍS
Anna Margrét Sigurðardóttir og Hafrún Friðriksdóttir lyfjafræöingar og Þorsteinn Loftsson prófessor að vinna við
hálfsjálfvlrkan vökvagrelnl sem kostar yfir 2,5 milljónir króna.
Þorsteinn Loftsson prófessor var heiðraður af læknadeild Háskóla íslands
fyrir framúrskarandi vísindastörf. DV-myndir ÞÖK
*********
SNÆLAND
*.*■***■* * -*
OTRULEGA ODYR IS-SHAKE
ís i formi.................99,-
ís með dýfu................109,-
ís með dýfu og ris.........119,-
Bamaís.....................69,-
Ís, 1 lítri................295,-
Shake, lítill.............195,-
Shake, stór...............235,-
ísiboxi, lítill...........139,-
Ísíboxi, stór.............169,-
Bananaspiitt..............360,-
Margar gerðir af kúluís
Vinsæli dúó ísinn með súkkulaði og vanillubragði.
SMÆLANDS-SPES, m. ávöxtum að eigin vali og rjómalil
Munið bragðarefinn, alltaf jafn góðurl
Vejjið sjálf ísréttinn.
★ ★ ★
SNÆLAND
VIDEO
^ v
Furugrund 3, Kópavogi, s. 41817
oci Mosfellsbæ, s. 668043
Umboðsmenn um land allt: A.G. Guðmundsson sf., Húsavik • Ásbyrgi hf.. Akureyri
• Ásgeir Björnsson, Siglufirði • Guðrún sf„ Vopnafirði • Hafsteinn Vilhjálmsson,
ísafirði • Reynir sf„ Blönduósi • Sigbjörn Brynjólfsson, Egilsstöðum • Svanberg
hf„ Vestmannaeyjum • Umboðssala Rósu Bachmann, Patreksfirði •