Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1996, Síða 10

10
LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1996 JjV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVfK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centmm.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Brynja gegn breytingum
Af dagskrá landsfundar Sjálfstæðisflokksins mætti að
óreyndu ætla, að hann væri eins konar kvenréttindafé-
lag. Þetta minnir á síðustu kosningabaráttu, þegar sami
flokkur kynnti sig sem eins konar jafnréttisfélag fyrir
konur, og er jafn fjarri raunveruleikanum og þá.
Ekki verður séð, að flokkurinn sinni þessum mála-
flokkum, þegar hann hefur til þess völd, til dæmis í
langri ríkisstjórnarsetu. Enda er eitt helzta einkenni
hans að vilja halda fast í ríkjandi ástand, hvert sem það
er á hverjum tíma. Hann er ekta íhaldsflokkur.
Sjáifstæðisflokkurinn er að koma út úr skápnum sem
einn helzti andstöðuflokkur aðildar að Evrópusamband-
inu og veiðileyfasölu í sjávarútvegi. Hann hefur löngum
verið burðarás óbreyttrar steftiu í landbúnaði. Hann er
hræddur við breytingar, þar á meðal á stöðu kvenna.
Fastast stendur flokkurinn fyrir, þegar ógnað er hags-
munum gamalgróins auðs, sem fenginn var með forrétt-
indastöðu í séríslenzku skömmtunar- og fáokunarkerfi
efnahagslífsins. Hann óttast samkeppni, styður fáokun-
arfyrirtæki og vill halda auði í óbreyttum höndum.
Þetta er stefna, sem ekki verður lesin í ályktunum
landsfunda. Hún er hins vegar rituð skýrum stöfum í að-
gerðum og afstöðu fulltrúa flokksins, þegar á reynir í
ríkisstjórn, á Alþingi og í sveitarstjómum. Flokkurinn
er ekki breytingaflokkur, heldur íhaldsflokkur.
Að ráði markaðsfræðinga er hugmyndum um breyt-
ingar oft veifað á landsfundum. Áherzlan að þessu sinni
er á jafnrétti kvenna, en hún mun ekki fá útrás í gerð-
um fulltrúa flokksins, þar sem þeir sitja á valdastólum
þjóðfélagsins. Milli orða og athafna er ekkert samband.
Áratugum saman hafa landsfundir Sjálfstæðisflokks-
ins annað veifið samþykkt ályktanir um bætta stöðu
neytenda í búvörumálum. Þannig er að þessu sinni
kvartað í ályktunardrögum um, að ríkisstjórn flokksins
hafi rýrt lífskjör fólks með ofurtollunum illræmdu.
Þótt landsfundurinn samþykki ályktunina í einhverri
mynd, gerir enginn ráð fyrir, að það hafi nokkur áhrif á
gerðir fulltrúa flokksins í ríkisstjóm og á Alþingi. Ekki
frekar en umræða fundarins um jafnréttismál. Ályktan-
ir og raunveruleiki eru aðskildir heimar flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn minnir stundum meira á kirkju
en flokk. Þar eru gömlu spakmælin enn í fuflu gildi, svo
sem „stétt með stétt“. Þar hlýða menn yfirboðurum sín-
um. Þar er hlutverk kvenna að hella upp á kaffi og hinna
greindustu meðal þeirra að rita fundargerðir.
Sjálfstæðisfólk kýs sér ekki forustu til að framkvæma
einhverjar ályktanir, sem markaðsfræðingar telja heppi-
legt að framleiða. Það kýs sér forustu tfl að leiða sig og
segja sér fyrir verkum. Það vill í raun, að stefnan komi
að ofan, frá hinum kirkjulegu yfirvöldum flokksins.
Flokkurinn er stór, af því að margir kunna vel við
þetta íhaldssama kerfi. Fæstir kjósendur eru gefhir fyr-
ir sífelldar breytingar og tilraunir. Þeir leita skjóls í stór-
um faðmi Sjálfstæðisflokksins, sem stendur vörð um, að
breytingar séu hægar og valdi sem minnstri röskun.
Þráin í festu í þjóðfélaginu fer saman við gæzlu gró-
inna hagsmuna, hvort sem þeir eru í fáokunarfyrirtækj-
unum stóru, í landbúnaðinum almennt eða á einhverj-
um afmörkuðum sviðum, svo sem í stofnun óþarfs emb-
ættis til að leysa persónuleg vandamál í þjóðkirkjunni.
Þegar landsfundi er lokið, mun Sjálfstæðisflokkurinn
áfram vera brynja hins fóðurlega skömmtunar- og fyrir-
greiðslukerfis, sem einkennir íslenzk stjómmál.
Jónas Kristjánsson
Nýr þáttur í stríði
Afgana innbyrðis
Stríð hefur staðið í Afganistan í
tæp sautján ár, síðan sovétstjóm-
in lét her sinn ráðast inn í landið
til að koma sínum manni til valda
í höfuðborginni Kabúl. f áratug
börðust sundurleitar skæruliða-
sveitir gegn innrásarliðinu og
bandamönnum þess og nutu til
þess ríílegra vopnasendinga og
fjáiframlaga frá Bandarikjunum
og íslömskum ríkjum, einkum
Saudi-Arabíu, og frá þeim komu
einnig sjálfboðaliðar á vettvang.
Stuðningur við andspyrnu-
hreyfingamar kom um Pakistan
og réð leyniþjónusta í Pakistanher
og bandaríska leyniþjónustan CIA
mestu um hvernig vopnabirgðum
og íjárhæðum var dreift. Síðasti
skjólstæðingur Kremlverja, Naji-
bullah að nafni, varðist enn í tvö
ár eftir aö Mikhaíl Gorbatsjov
kallaði sovétherinn á brott, en
loks afsalaði hann sér völdum í
hendur ráðs foringja mótspymu-
hreyfinga fyrir milligöngu erind-
reka SÞ, en leitaði sjálfur hælis í
aðalstöðvum alþjóðasamtakanna í
Kabúl.
Aldrei varð úr því leiðtogaráðið
yrði starfhæft. Kom þar einkum
tvennti til, rígur forustumanna
sveita mismundandi þjóðerna sem
Afganistan byggja og utanaðkom-
andi íhlutun, einkum frá Pakist-
an.
Fjölmennastir þjóðarbrotanna í
Afganistan eru Pashtúnar um
landið sunnan- og austanvert, sem
einnig byggja aðliggjandi hérað
Pakistans. Óttast pakistönsk
stjómvöld aðskilanaðarhreyfingu
þeirra beggja vegna landamær-
anna, ef aðrir Afganar en
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
Pashtúnar ríkja í Kabúl.
Nú vildi svo til að til forsætis
fyrir bráðabirgðastjóminni í Kab-
úl valdist Burhanuddin Rabbani,
foringi Tadsjika, sem búa um
Afganistan norðaustanvert og
byggja einnig fyrmm sovétlýð-
veldi sem við þá er kennt. Leyni-
þjónusta Pakistanhers tók því að
styðja Gulbuddín Hektmatjar og
Pashtúnasveitir hans til að herja á
Rabbani og lið hans í Kabúl.
Hektmatjar vann þó lítt á, eink-
um eftir að Rabbani fékk til liðs
við sig þann skæruliðaforingjann
sem mestan orðstír hlaut í viður-
eigninni við sovétherinn, Ahmed
Shah Masúd. Menn hans héldu
Panjsírdal norður af Kabúl fyrir
áköfum atlögum allt það stríð út í
gegn.
Þá kom til sögunnar fyrir tveim
árum áður óþekkt lið, Talebanar,
sem kenna sig við íslamska trú-
fræðiskóla meðal afgansks flótta-
fólks í Pakistan, og þaðan réðust
þeir til atlögu. Þetta em Pashtún-
ar og fer ekki milli mála að leyni-
þjónusta Pakistanhers hefur stutt
Talebana með vopnum og ráðgjöf.
Fram til þessa hafa Talebanar
farið sigurfor, lögðu fyrst undir
sig vesturhluta Afganistans, síðan
héruðin suður af Kabúl, þá aust-
urhémð og tóku höfuðborgina 27.
september. Þar eins og annars
staðar hófu þeir strax að fram-
fylgja sinni túlkun á íslamskri
strangtrú, tóku fyrir alla menntun
kvenna og vinnu þeirra utan
heimilis, lögðu grýtingu við hór-
dómi, handhögg við þjófnaði og
hýðingu við víndrykkju. Taleban-
ar banna með öllu tónlist, kvik-
myndir, sjónvarp og spil. Af þess-
um sökum er hafinn flótti mennt-
aðs og efnaðs fólks frá Kabúl og er
giskað á að allt að fjórðungur
milljónar sé farinn.
Alvarlegra fyrir Talebana er þó
að Masúd landvarnaráðherra í
fyrri stjórn hefur búið um sig í
Panjsírdal, sínu gamla vígi, og
virðist hafa náð höndum saman
við þann stríðsherrann í Afganist-
an sem talinn er hafa harðsnún-
ustu liði á að skipa og ráðið norð-
urhéruðunum allt frá því hann
var á bandi leppstjómar sovét-
manna.
Liðsmenn Abduls Rashids
Dústans era Úsbekar eins og hann
°g byggja héraðin sem hann ræð-
ur. í þessan viku fóru sveitir
Masúds um Salangskarð á yfir-
ráðasvæði
Dústans, komust
að baki liði Tale-
bana við mynni
Panjsírdals og
stráfelldu það. Er
það mesti ósigur
sem sá her hefur
beðið.
Rabbani forseti
býður nú friðar-
viðræður stríð-
andi fylkinga, en
viðbúið er að það
sé tilraun haiis til
að komast hjá að
verða ýtt til hlið-
ar. Héðan af ræðst
framtíð Afganist-
ans af styrkleika-
hlutföllum og
áformum Tale-
bana annars vegar
og Dústans og
Masúds hins veg-
ar. En nú sem fyrr
er landið á kross-
götum í Mið- Asíu.
Stríðsmenn úr röðum Talebana við bæinn Golbahar við mynni Panjsírdals.
annarra
Baráttan gegn eyðni
„Sannanir em fyrir því að forvarnarstarf í
Taílandi hefur dregið úr eyðnismiti. Þegar höfð er í
huga ógnunin sem stafar af eyöni er undarlegt að
flest lönd, þar á meðal Bandaríkin, leyfa þrýstihóp-
um að hindra árangursríkar herferðir gegn eyðni.
Það mun ekki alls staðar ganga jafn vel og í
' Taílandi en alls staðar er hægt að hægja á útbreiðsl-
| unni.“
Úr forystugrein New York Times 10. okt.
Rokkaralögin
„Þar sem rokkaralögin snerta grundvallarmann-
réttindi skyldi maður ætla að vandað yrði til verks-
ins. En þvert á móti á að hraða afgreiðslu þeirra og
leggja til hliðar venjulegt ferli í sambandi við laga-
setningu. Hvorki er haft nægilegt samráð við sér-
fræðinga né dómstóla um lagaframvarpiö sem er
miklu víðtækara en sýnist í fyrstu. Lögreglan fær
ekki aðeins tækifæri til að banna einstökum rokk-
uram aö dvelja í rokkaramiðstöðvum heldur einnig
til að banna heilum hópum sem tengjast rokkuram
að dvelja á vissum stöðum, t.d. veitingastöðum og
einkaíbúðum."
Úr forystugrein Jyllands- Posten 5. okt.
Kúgun
í nafni íslams
„Bandarikin og önnur lönd, sem aðstoðuðu
Afganistan viö að losa sig við rússneskar hersveit-
ir, verða nú að reyna að fá reynslulitla leiðtoga þess
til að hætta útflutningi á fíkniefnum, vopnum og
hryðjuverkum. Leiðtogar Talebana verða líka að
skilja að það er rangt að kúga konur í nafni ís-
lams.“ Úr forystugrein New York Times 9. okt.
skoðanir