Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1999, Blaðsíða 27

FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1999
27
Bjatsýni um hlutabréfamarkaðinn meðal verðbréfamiðlara:
Erfiðara að benda á
góð kauptækifæri
- segir Jafet Ólafsson hjá Verðbréfastofunni hf.
„Það er ástæða til bjartsýni þar
sem efnahagslífið gengur vel og
rekstur fyrirtækja einnig. En það er
ekki sama hvar maður fjárfestir.
Ástæða er til að ætla að það verði
almennt góð hækkun á hlutabréfum
á næsta ári. Undanfarnar vikur hef-
ur gengi hlutabréfa hækkað óvenju
mikið, markaðurinn hefur verið
mjög fjörugur. Því spyr maður sig
eðlilega hvort það sem hafi hækkað
mjög mikið eigi eftir að hækka enn
meira. Ég held að mörg fyrirtæki
eigi hækkanir inni en kúnstin er að
hitta á þau fyrirtæki. Það er orðið
erfiðara að benda á góð kauptæki-
færi á markaðnum en fyrir
nokkrum mánuðum. Ástæðan eru
þær miklu
hækkanir sem
hafa orðið á
hlutabréfum,
það eru fáir
sem skera sig
úr,“ segir Jafet
Ólafsson hjá
Verðbréfastof-
unni hf. um
horfurnar á
hlutabréfa-
markaði á
nýju árþús-
undi.
Fjölmargir
eru að spá í að kaupa hlutabréf fyr-
ir áramótin. Bæði tU að nýta skatta-
afslátt og eins vegna væntinga um
frekari hækkanir á hlutabréfamark-
aðnum á næstu misserum.
En kúnstin er að fjárfesta rétt,
kaupa í fyrirtækjum sem fást á hag-
stæðu verði og eiga eftir að hækka.
„Sum sjávarútvegsfyrirtæki hafa
lækkað og þá spyr maður sig hvort
ekki sé að verða kauptækifæri í
þeim fyrirtækjum. Gengi fyrirtækja
í vinnslu uppsjávarfisks hafa lækk-
að og gefið út afkomuviðvaranir en
ekkert mun gerast í gengi þeira fyr-
irtækja fyrr en fréttist af loðnu, í
fyrsta lagi í lok janúar," segir Jafet.
Marel og
íslandsbanki
Viðskiptablaðið gerði í lok nóv-
ember könnun meðal nokkurra
verðbréfafyrirtækja þar sem þau
voru beðin um að benda á vænleg-
ustu fjárfestingarkostina meðal
fyrirtækja sem skráð eru á Verð-
bréfaþingi íslands. Svörin voru
ólík, eins og sést á meðfylgjandi
töflu, þó nokkur fyrirtæki væru
nefnd mjög oft. Eftir að hafa tekið
saman þau sæti sem fyrirtækin
lentu í hjá verðbréfafyrirtækjun-
um og gefið þeim einkunn eftir þvi
var niðurstaðan sú að Marel væri
besti fjárfestingarkosturinn. Sú
niðursaða varð einnig í sams kon-
ar könnun Viðskiptablaðsins í
september. Einungis eitt verð-
bréfafyrirtæki, Kaupþing, nefndi
Vænlegustu fjárfestingarkostirnir - samkvæmt könnun Viðskiptablaðsins □ssa
Verðbrófafyrirtæki 1. sæti 2. sæti 3. sæti 4. sæti 5. sæti
Vlöskiptastofa SPRON SÍF Grandi Jarðboranir Marel fsl. járnblendifél.
Fjárvaneur Samherii Grandi íslandsbanki Nvherii FBA
FBA Opin kerfi Baugur Tæknival Nýherji Flugleiðir
íslandsb. F&M Þormó&ur rammi Opin kerfi Þorbjörn Skeljungur Baugur
Kaupþlng Noröurlands Jaröboranir Sæplast ísl. járnblendifél. Marel Grandi
Landsbréf islandsbanki Marel Nvherii Þormóður rammi Þorbiöm
Kaupþlng Marel Össur Islandsbanki TryggingamiðsL Rugleiðir
Marel sem besta fjárfestingarkost-
inn, og eitt, Landsbréf, sem næst
besta kostinn.
íslandsbanki varð í öðru sæti en
einungis Landsbréfum fannst hann
besti kosturinn en ekkert fyrirtækj-
anna nefndi íslandsbanka sem
næstbesta fjárfestingarkostinn. Röð
fyrirtækjanna verður því að taka
með fyrirvara. Hún varð annars
þessi:

1. Marel
2. Islandsbanki
3.-4. Grandi
3.-4. Opin kerfi
5. Jarðboranir
6.-7. Nýherji
6.-7. Þormóður rammi
8.-10. SÍF
8.-10. Samherji
8.-10. Baugur
Gefur vís-
bendingu
Jafet segist í
geta tekið undir
margt í könnun
Viðkiptablaðsins
en varasamt sé
að ganga blint að
svona lista. „Ef
allir gerðu það
mundi gengi á
þessum fyrir-
tækjum hækka
mjög mikið. En
þessi listi gefur
ákveðna vísbendingu," segir Jafet.
Hann undirstrikar að, eins og all-
ir sem að hlutabréfaviðskiptum
koma, að hlutabréf séu langtíma-
Jafet Olafsson hjá Verð-
bréfastofunni hf.
fjárfesting sem taki á sig sveiflur á
löngum tíma. Rétt samsett hluta-
bréfasafn gefi mun betri ávöxtun
en nokkurn tíma skuldabréf eða
bankainnistæður. Galdurinn sé
hins vegar að setja safnið rétt sam-
an. í þeim efnum eiga menn óspart
að nýta sér sérfræðinga verðbréfa-
fyrritækjanna.
Bullandi ávöxtun
Þeir sem ekki vilja kaupa i ein-
stökum fyrirtækjum og hafa ekki
tíma né aðstöðu til að
fylgjast með hluta-
bréfamarkaðnum og
tíðindum sem kunna
að hafa áhrif á hann,
geta fjárfest í hluta-
bréfasjóðum. Þeir eru
margir starfandi hér á
landi. Nafnávöxtun
þessara sjóða hefur
nær undantekninga-
laust verið mjög mynd-
arleg á síðastliðnu ári
eins og meðfylgjandi
tafla sýnir, um og yfir
20% hjá flestum. Upp-
lýsingar um ávöxtun
sjóðanna má nálgast á
vefsíðum verðbréfafyrir-
tækja. Þar fæst betri yfir-
sýn yfir gengi sjóðanna yfir lengra
tímabil. Ráðlegt er að skoða tölurn-
ar i töflunni með fyrirvara um þær
upplýsingar. -hlh
Margar smágreiðslur í lífeyrissjóði enn á sínum stað:
Stubbarnir blða útgreiðslu
fólk á ekki að þurfa að hafá áhyggjur af smágreiðslum sem greiddar eru í
ýmsa lífeyrissjóði vegna vinnu í styttri tíma, t.d. sumarvinnu.
Margir kannast við það að hafa
greitt í stuttan tíma í ólika lífeyris-
sjóði, t.d. á skólaárum og í upphafí
starfsferils sins. Oft getur verið um
lágar upphæðir að ræða, t.d vegna
sumarvinnu á eyrinni, í fiski, í versl-
un eða á sjúkrahúsi. Ófáa fýsir að
vita hvað orðið hefur um þessa lífeyr-
isstubba eins og þeir eru gjaman
nefndir.
Hjá Landssamtökum lífeyrissjóða
var DV tjáð að fólk þyrfti ekki að hafa
áhyggjur af lifeyrisstubbunum. Lífeyr-
isiðgjöldin frá því á árum áður væru
alls ekki glatað fé. Inneign i sjóðunum
biði þess einfaldlega að verða greidd
út, annaðhvort þegar lífeyrisaldri væri
náð eða vegna fráfalls.
Leit óþörf
Þegar kemur að töku lífeyris er
kennitala viðkomandi slegin inn hjá
Landssamtökum lífeyrissjóða. Þá
kemur fram yfirlit þar sem sjá má í
hvaða sjóði viðkomandi hefur greitt
og hvenær hann greiddi siðast í þá. Á
það við urri alla, hvort sem þeir eiga
mikla inneign eða litla. í framhaldinu
em málin könnuð nánar m.t.t. út-
borgunar. Lífeyrisþegi þarf því ekki
að leita uppi inneign sína hér og þar
og eiga á hættu að lífeyrisréttindi tap-
ist vegna gleymsku.
Almennt gildir sú regla að ef inn-
eign í lífeyrissjóði er yfir 3 punktum
(þumalputtaviðmið sjóðanna) þá
greiðir viðkomandi lífeyrissjóður llf-
eyri út til lífeyrisþega. Sé inneignin
hins vegar undir 3 punktum rennur
inneignin i þann sjóð sem lífeyrisþegi
greiddi siðast í. Þetta er gert til hag-
ræðingar þar sem sjóðimir vilja forð-
ast kostnað við að senda t.d. 120 krón-
ur á mánuði til sjóðfélaga. Sameining
stubba í einn sjóð er þó háð því að
viðkomandi sjóðir séu aðilar að sam-
komulagi lífeyrissjóðanna. Langflest-
ir lífeyrissjóðir eru þar aðilar.
Margir sjóðir
Hver og einn lífeyrissjóður heldur
yfirlit yfir þá sem greitt hafa í sjóð-
inn. Hins vegar er hvergi á einum
stað hægt að fá ítarlegt yfirlit yfir
stöðuna eða áunnin réttindi í hverj-
um lífeyrissjóði eins og þau eru í dag.
Til þess þarf að leita til hvers sjóðs
fyrir sig. Og þá geta margir komist að
þvi að margt smátt gerir eitt stórt og
lífeyrissmál þeirra eru í betra horfi
en þá grunaði. Það er þó háð því að
sjóðirnir hafi staðið sig vel og séu
sterkir.
Lesið yfirlitin
Lífeyrissjóðir senda reglulega yfir-
lit um iðgjaldagreiðslur til virkra fé-
laga. Sjóðirnir hafa ítrekað bent fólki
á að lesa þessi yfirlit og ganga úr
skugga um að allar iðgjaldagreiðslur
hafi skilað sér í lífeyrissjóðinn. Þeir
sem ekki hafa greitt í tiltekinn lífeyr-
issjóð síðustu misseri, og eru þ.a.l.
ekki lengur virkir, verða hins vegar
að leita til skrifstofa sjóðanna um yf-
irlit. -hlh
Hvað má kaupa?
Einungis kaup í innlendum
hlutafélögum sem ríkisskatt-
stjóri hefur staðfest, hlutabréf í
félögum sem skráð eru á Verð-
bréfaþingi íslands, samvinnu-
hlutabréf og stofnfjárbréf í
sparisjóðum skapa rétt til frá-
dráttar. Lista yfir samþykkt
hlutafélög má fmna á vefsíðu
Ríkisskattstjóra á www.rsk.is.
Kaup umfram
sölu
Frádráttur frá skatti miðast
við fjárfestingu á árinu í hluta-
bréfum umfram verðmæti
seldra hlutabréfa. Frá kaup-
verði dregst söluverð allra
seldra hlutabréfa á árinu. Frá-
drátturinn getur numið 60% af
verðmæti keyptra hlutabréfa
umfram verðmæti seldra hluta-
bréfa en þó aldrei hærri fjár-
hæð en kr. 80.000 hjá einstak-
lingi og kr. 160.000 hjá hjónum.
Ekki er heimilt að millifæra
ónýttan frádrátt til næsta árs sé
fjárfest umfram hámark á ár-
inu. Til lækkunar kaupverði
kemur ekki neikvæður mis-
munur frá fyrri árum og nei-
kvæður mismunur vegna seldra
hlutabréfa á árinu fLyst ekki á
milli ára.
Gullin regla
Fjármálafyrirtæki flagga
mjög vænlegum ávöxtunartöl-
um þegar fjárfestingarkostir
eru auglýstir. En ávöxtunartöl-
urnar lýsa einungis því sem
hefur gerst, ekki því sem mun
gerast. Enginn sér þannig fram
í tímann að hann geti gefið
óbrigðula spá um gengi hluta-
bréfa fram í tímann. Þvi er
ástæða til að ítreka þá gullnu
reglu að ávöxtun í fortíð er eng-
in ávísun á ávöxtun í framtíð.
Langtíma
fjárfesting
Að ofansögðu má ráða að fjár-
festing í hlutabréfum er áhættu-
fjárfesting. Það getur gengið vel
og það getur einnig gengið illa.
Ekki er þó alltaf ástæða til að
örvænta og selja þó gefi á bát-
inn. Yfirleitt er litið á hlutabréf
sem langtímafjárfestingu
þannig að sveiflur, á t.d. einu
ári, jafnast út með tímanum.
Reynslan sýnir að hlutabréf eru
ábatasamari fjárfestingarkostur
en verðbréf til lengri tíma litið.
Sjóðir vænlegir
Þeir sem hafa áhuga á að fjár-
festa í hlutabréfum en hafa
hvorki tíma né getu til að koma
sér upp „réttu“ safni hlutabréfa
eða fylgjast náið með gengi mis-
munandi bréfa ættu að ihuga
kaup i hlutabréfasjóðum. Sjóð-
imir eru í vörslu fjármálafyrir-
tækja og er stýrt af sjóðsstjórum
sem hafa af því atvinnu að
ávöxtun þeirra verði sem best.
Sjóöimir hafa líka þann kost að
dreifa áhættunni, áfall hjá einu
hlutafélagi er vegið upp af vel-
gengni annars. -hlh