Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1999, Blaðsíða 43

FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1999
%enning 47k
Hilmir Snær Guðnason, leikstjóri Gullna hliðsins, jólasýningar Þjóðleikhússins:
draumum er allt hægt
Ómar af
hausthörpu
Sefur ló i lautu rótt
Ijóst er hrauns um búöir
yfir hvelfist angannótt
áin kyssir fiúöir.
1
SNóttin kær með hlýja hönd
hugljúf strýkur vanga
draums í fögur leiðir lönd
llf um ey og tanga.
I
Höfundur gefur bók-
ina út sjálfur.
Annan í jólum verður eitt af þekkt-
ustu verkum islenskra leikbók-
mennta, Gullna hliðið eftir Davíð
Stefánsson, frumsýnt í Þjóðleikhús-
inu. Þetta er íjórða uppfærsla leik-
hússins á Gullna hliðinu. Það var
sýnt fyrir tæpum 50 árum, en á
næsta ári er einmitt hálf öld liðin frá
því Þjóðleikhúsið tók til starfa. Eins og
alkunna er fjailar Gullna hliðið um
ferðalag Kerlingar (Edda Heiðrún Back-
man) með sálina hans Jóns síns (Pálmi
Gestsson) til himnaríkis eftir lát hans.
Kerlingin hefur mátt þola meira súrt en
sætt í sambúðinni með honum Jóni sín-
um. Hann var víst ekki bamanna best-
ur og er það ástæðan fyrir því að hún
efast um móttökur sálar hans við hlið
Himnaríkis. Kerlingin ákveður þvi að
taka málin í sínar hendur. Hún veiðir
sál Jóns í skjóðu með síðasta andvarp-
inu og leggur síðan af stað í stórgrýtt og
bratt ferðalag. Á leið sinni mætir hún
mörgum horfnum kunningjum þeirra
hjóna úr jarðvistinni sem hafnað hefur
verið í himnaríki. Á uppleið kerlingar,
sem er niðurleið svo margra annarra,
bíður Óvinurinn (Guðrún S. Gísladótt-
ir) færis á að tæla hina glötuöu niður til
sín í brennistein Helvítis.
Hver uppfærsla fylgir sínum
tíma
Þjóðleikhúsið hefur fengið einn af
sínum bestu leikurum af ungu kynslóð-
inni, Hilmi Snæ Guðnason, til að leik-
stýra þessari uppfærslu á Gullna hlið-
inu. Hann hefur ekki áður leikstýrt hjá
Þjóðleikhúsinu en á að baki reynslu í
leikstjóm hjá framhaldsskólum og
Nemendaleikhúsinu þar sem hann setti
upp Krákuhöllina eftir Einar örn
Gunnarsson síðastliðið vor.
Hilmir Snær segist að sjálfsögðu hafa
þekkt þjóðsöguna um Sálina hans Jóns
míns þegar hann tók verkefnið að sér
og las lika Gullna hliðið á meðan hann
var í Leiklistarskólanum. Hann hefur
hins vegar ekki séð neinar af fyrri upp-
færslum Þjóðleikhússins á verkinu,
enda tæp 25 ár síðan það var síðast sett
á svið.
„Ég hef ekkert reynt að gera leikritið
nútímalegra, þó ég búist við að mín
uppfærsla fylgi sínum tíma. Ef hún
gerði það ekki væri ekki til neins að
setja leikritið upp aftur. Þá væri nóg að
gera sjónvarpsupptöku sem síðan væri
sýnd á hverju ári. Ég held þetta eigi við
um allar leiksýningar. Það er alltaf
reynt að gera öðmvísi en síðast, án þess
þó að það sé markmið í sjálfu sér.“
- Þegar hefur vakið athygli sú
ákvörðun þin að láta konu leika skratt-
ann. Hvemig kom það til?
„Þetta var eitt af því fyrsta sem ég
ákvað,“ segir Hilmir. „Djöfullinn er
freistari sem reynir að tæla Jón til sin
og mér fannst eðlilegt að láta hann vera
kvenmann. Mér fannst líka að það hlyti
að vera hættulegra fyrir kerlinguna.
Hún á í samkeppni við Óvininn og það
að hann skuli vera kvenmaður gerir
baráttu hennar bæði sárari og erfiðari.“
- Birtist Skrattinn kannski alltaf í
líki þess sem freistaði manns í lífinu?
„Já, ég held það hljóti að vera,“ segir
Þórarinn Guðmunds-
son hefúr sent frá sér
Ijóðabókina Ómar af
hausthörpu með 44 ljóð-
um sem flest em undir
hefðbundnum hátt-
um. Bók-
inni
skipt i þrjá
hluta. I þeim
fyrsta er aðal-
efniö lýsing á
siglingu um
Shannon á ír-
landi og fléttast
gelískt þjóð
sagnaefni inn
ljóðin. í öðrum hluta
eru mixmin’ga- og stemn-
ingsljóð og í þeim þriðja
ljóðaþýðingar, oft á
þekktum söngljóðum og
dægurlagatextum.
Ljóðið „Nótt í Aðal-
dal“ er í öðram hluta
bókarinnar:
Blómahandbók
Vaka-Helgafell hefur
3 gefið út Blómahandbók
heimilisins - Allt um
stofublóm og innijurtir.
Þar eru veittar ítarlegar
og aðgengilegar leið-
beiningar um daglega
umhirðu blóma sem
koma að góð-
um notum nú
þegar sól
hækkar á
lofti og
blómin í
stofuglugg-
anum fara
að rétta
úr kútn-
um. Glæsilegar lit-
myndir eru af hverri
jurt sem rætt er um og
aftast er nafnaskrá.
Bjöm Jónsson og
Örnólfur Thorlacius
þýddu bókina og Óli
Valur Hansson garð-
yrkjuráðunautur veitti
sérfræðiráðgjöf.
Hilmir Snær og brosir í kampinn. Hann
á það til að segja fleira með þessu brosi
en í töluðum orðum.
- Þegar við hittumst fyrir nokkrum
vikum út af viðtali um annað sagðistu
óneitanlega vera stressaður fyrir þessa
sýningu. Finnurðu ennþá fyrir stressi
núna þegar aðeins nokkrir dagar eru í
frumsýningu?
„Ég hef engan tíma til að vera stress-
aður. Ég hef um svo margt annað að
hugsa."
- En er ekki mikið verk fyrir ungan
leikstjóra aö leikstýra jólauppfærslu
Þjóðleikhússins sem leikhúsaðdáendur
bíða eftir með mikilli óþreyju?
„Það eina sem gerir þessar jólafrum-
sýningar meira stressandi en aðrar er
tímapressan. Það er ekki hægt að fresta
frumsýningunni þó maður feginn vildi
og því er alltaf mikið að gera síðustu
dagana fyrir jól. Ég er hér í húsinu frá
því klukkan átta á morgnana fram að
miðnætti að fara yfir hluti með tækni-
mönnum á milli æfinga með leikurum.
Lokaæfingin er á Þorláksmessu og eftir
hana hlaupa allir í búðir að kaupa jóla-
gjafimar. Jólin verða því eins konar
litlu jól, þar sem allir eru að vinna á
annan og hætt við að jólasteikin verði
tormelt hjá sumum. En það góða við
þetta er að menn hafa þessa tvo daga til
að hlaða batteríin. Þeir ættu þvi að
Kerlingin (Edda Heiörún Backman) og seiökonan Vilborg (Tinna Gunnlaugsdótt-
ir) reyna aö hlúa aö ótuktinni honum Jóni (Pálmi Gestsson) á banabeöinum.
Ljúf sál og vel gefin v
- Þú segist líta á Gullna hliðið sem
draum Kerlingar?
„Davið sagði sjálfur við vin sinn sem
las leikritið og skildi það ekki alveg að
þetta væri draumur hennar. Mér þótti
sniðugt að lesa leikritið út frá því.
Draumurinn er leið til að gera verkið aö
meira leikhúsi. í draumum er allt leyfi-
legt og hægt. Ég held reyndar það hafi
alltaf verið vitað að leikritið er draum-
ur þó það hafi kannski ekki verið und-
irstrikað áður.“
- Kerlingin gerir allt til að koma Jóni
til himna þrátt fyrir að hafa mátt þola
ýmislegt i hjónabandinu. Hún hlýtur
einhvemtima að hafa óskað honum til
helvítis. Er þetta samviskubitið sem er
að naga hana?
„Hún er ljúf sál sem hefur látið ýmis-
legt yfir sig ganga í stormasömu sam-
bandi,“ segir Hilmir Snær. „En hún er
líka vel gefin og því má vel vera að hún
hafi einhvem tíma óskað honum til
andskotans. En þegar hann deyr þarf
hún að halda í hann. Er ekki oft sagt
þegar fólk deyr að það sé okkar sem eft-
ir lifum að sleppa sálinni svo hún kom-
ist á endastaðinn? Kannski er það líka
okkar að ákveða hvort hinir látnu lenda
á himnum eða í helvíti. Eða setjumst
við ekki gjaman í dómarasætið og vilj-
um ákveða hver var ónytjungur og hver
ekki?“
- Er það ekki guðlast að halda þvi
fram að við mennimir ákveðum enda-
stað hinna látnu, ekki Guö?
„Ég sagði kannski!" -MEÓ
koma fullir orku í leik-
húsið á frumsýningar-
daginn."
Stanslaus
hausverkur
- Hver er munurinn
á því að vera leikari og
að leikstýra?
„Munurinn er einna
helst sá að leikritið vík-
ur aldrei frá leikstjór-
anum. Ég er búinn að
vera með stanslausan
hausverk frá því ég tók
þetta að mér,“ segir
hann og brosir aftur.
„Leikarinn hefur auð-
vitað áhyggjur af sínu
hlutverki, en leikstjór-
inn er með hugann við
allt batteríið. Hann þarf
að gæta þessa að allt
smelli saman og að
hlutimir gangi upp.
Maður finnur eina
lausn í dag sem ekki gengur upp á
morgun. Þá þarf að finna nýja lausn og
þannig gengur þetta. En ég lít fyrst og
fremst á þetta sem áskorun. Það er gott
að vera ekki of öraggur með sig og
Hilmir Snær Guönason leikstýrir jólaleikriti Þjóðleik-
hússins, Gullna hliöinu eftir Davíð Stefánsson.
verða örlítið hræddur. Þá neyðist mað-
ur til að tuska sjálfan sig örlítið til. Það
er allt i senn skemmtilegt og erfitt."
- Þú ert sem sagt enginn rútínumað-
ur?
„Ég er allt of lítill rútínumaður! Mér
þykir gott að breyta til og læra eitthvað
nýtt. Með því að taka að mér leikstjórn
læri ég líka heilmikið um sjálfan mig
sem leikara og um eðli leikhússins."
—7---------
jjrval
- heftir þú lesið það nýlega?