Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.2002, Qupperneq 28

28
Helqarblacf J3'Vr LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 2002
Leonardo hefur
húið á íslandi í
eitt og liálft ár.
Hann kann vel við
land og þjóð og
segir fslendinga
að mörgu leyti
vera feimnasta
fólk sem liann
Iiefur kynnst á
ævinni.
Hann liafði gaman
af því að vera
boðið til í mat
forsetans bara
vegna þess að
hann er frá Kúbu
og tók að sér að
útskýra kúbversku
þjóðarsálina fyrir
forsetanum meðan
beðið var eftir
Buena Vista. DV-
mynd: SJÖ
Íiflf

Island sparkaði
í rassinn á mér
Leonardo Moran er kúbverskur teiknari sem
starfar hjá marqmiðlunarfyrirtækinu Zoom en
hefur áður verið einn aðalteiknarinn við tvo af
stærstu teiknimqndaþáttum Bandaríkjanna,
Smáfólkið og Simpsons. Leonardo flúði barn-
unqur frá Kúbu ásamt fjölskqldu sinni en faðir
hans var eitt sinn löqmaður Fídels Castrós og
trqqqði honum frelsi á undraverðan hátt þótt
hann þqrfti síðar að flqja undan banatilræðum
einræðisherrans. Leonardo seqir meðal annars
frá föður sínum, listinni, ástarfundum í ítölsku
klaustri, trqqqinqasölumanninum Snoopq oq
útskqrir tvíegqjað sverð qoðsaqnarinnar um
fequrð íslenskra kvenna.
Áður en vikið er að Leonardo sjálfum er ekki úr
vegi að minnast örstutt á föður hans sem var merki-
legur maður á Kúbu á sinni tíð. Leonardo verður
tíðrætt um hann og hefur frá mörgu merkilegu að
segja en hér er rétt tæpt á því helsta.
Hann var kúbverskur lögmaður, Dr. Lucas Moran
að nafni, yfirlýstur andstæðingur harðstjórans
Batista og varð fyrir ýmsum ofsóknum yfirvalda af
þeim sökum. Dr. Moran var sósíalisti af gamla skól-
anum og hneigðist á sveif með byltingarhreyfing-
unni, frekar vegna föðurlandsástar en málstaðarins.
Dr. Moran var meðal annars lögmaður Fídels
Castrós, Ché Guevara og fleiri byltingarmanna 1957
í réttarhöldunum sem haldin voru yfir þeim fáu
sem komust lífs af úr fyrstu stóru uppreisnartilraun
byltingarmannanna, sem mistókst herfilega, þegar
80 illa búnir og skipulagslitlir skæruliðar sigldu frá
Mexíkó til Kúhu á skipinu fræga, Granma, sem nú
er geymt á safni þar í landi. Hermenn Batista slátr-
uðu lunganum úr hópnum en forsprakkarnir voru
leiddir fyrir rétt.
Hið ótrúlega gerðist: Dr. Moran tókst næstum að
fá Castró og félaga sýknaða og tryggði þeim með
lagaklækjum málamyndadóma þrátt fyrir augljósan
byltingarásetning. Hann vísaði til ákvæðis í stjórn-
arskrá Kúbu þar sem sagði að hverjum manni væri
ekki aðeins heimilt, heldur beinlínis skylt að berj-
ast gegn harðstjórn. Dómararnir voru sjálfstæðir -
það er hér var ekki um sýndarréttarhöld að ræða -
og sögðu þessi rök vel fram sett og hægt væri að
fallast á þau. En Dr. Moran þyrfti þá að sanna að
harðstjórn ríkti á Kúbu. Með þessu hafði Dr. Moran
i raun snúið réttarhöldunum við og nú var það
Batista og stjórn hans sem var í raun verið að rétta
yfir. Hann leiddi fram fjölda vitna sem öll sögðu frá
harðræði, glæpum og kúgun yfirvalda og á endan-
um vildi einn dómarinn sýkna Castró og félaga með
öllu en hinir tveir fengu í gegn að dómarnir urðu
afar vægir, sérstaklega hjá forsprökkunum sem
voru lausir skömmu síðar.
Þessi sigur í dómsalnum setti dr. Moran ofarlega
á lista Batista yfir óæskilega menn og varð hann
fljótlega nauðbeygður til að flýja upp i fjöllin og
leita á náðir skæruliðanna. Verandi frekar húman-
isti með sósíalískar skoðanir en sanntrúaður
kommúnisti og þar að auki með munninn fyrir neð-
an nefið komst hann fljótlega upp á kant við Castró
þegar hann álasaði honum fyrir að senda þá sem
voru ekki sammála honum beinustu leið fyrir af-
tökusveit. Skömmu síðar sagði vinur og lífvörður
dr. Morans honum frá því að hann væri næstur á af-
tökulistanum og neyddist þá dr. Moran til að flýja
öðru sinni, þó ekki fyrr en Ché Guevara hafði kall-
að hann á fund sinn og þeir rætt heimspeki og póli-
tík i hálfan sólarhring.
Kaus heiðurinn frekar en peninga
Dr. Moran var nú með báða einræðisherrana á
hælum sér og háðir vildu hann feigan. Hann neydd-
ist þvi til að fara huldu höfði i heimaborg sinni,
Santiago, og verjast flugumönnum Fídels þangað til
hann komst með hjálp vina sinna á skip til Banda-
rikjanna. Þar tók CIA á móti honum á hafnarbakk-
anum og reyndi sitt besta til að fá hann til að ger-
ast gagnnjósnari. Dr. Moran neitaði. Fyrstu árin í
Bandaríkjunum var hann slyppur og snauður og
vann ýmis láglaunastörf. Fjölskyldan kom á hæla
hans til Bandaríkjanna og þau settust að á Flórída.
Það er auðheyrt á mæli Leonardos að faðir hans
er í miklum metum hjá honum og ber hann ómælda
virðingu fyrir honum. Hann segir hann hafa verið
góðan og gáfaðan mann, prinsippmann fram í fing-
urgóma sem mat heiður sinn og réttindi annarra
ofar öllu. Á banabeðinum segir hann föður sinn
hafa svarað ónærgætinni hjúkrunarkonu sem
spurði hann hvort hann hefði ekki eftir mörgu að
sjá sem hann hefði tapað - landi sínu, húsi sínu og
öllum eignum, byltingunni, gagnbyltingunni, fjöl-
skyldunni og svo framvegis: „Hverju hef ég að sjá
eftir? Maður verður alltaf að gera hið rétta.“
„Þetta voru erfiðir tímar. En eitt gott við að alast
upp við svona aðstæður er að maður þroskast fljótt
og kynnist góðum og slæmum hliðum lífsins af
reynslunni. Fyrir sex ára aldur þekkti ég til dæmis
muninn á hugrekki og hugleysi, lífi og dauða og
hlutum sem flestir þurfa ekki að kynnast fyrr en
miklu seinna. Þegar við vorum síðar flutt til Miami
Beach man ég eftir því að oft voru ekki til peningar
fyrir skóm, skólabókum eóa öðrum nauðsynjum. Þá
minnti mamma okkur alltaf á hvað skipti máli.
Pabbi okkar hefði valið, hann hefði kosið heiðurinn
frekar en peninga og það væri ekkert að skammast
sín fyrir. Og það er kannski ágætis lexía þegar mað-
ur er barn.“
Hormónar í klaustri
Leonardo ólst upp á Miami Beach í Flórída eftir
að foreldrar hans settust þar að, landflótta frá
Kúbu. Teiknihæfileikar hans komu í ljós snemma i
æsku og til vitnis um það varð föður hans fljótlega
nóg um pappírseyðslu piltsins og keypti því fyrir
hann töflu og krítar. Upp vaxinn sótti Leonardo um
og fékk skólastyrk i elsta listaháskóla i Bandaríkj-
unum, Pennsylvania Academy of the Fine Arts,
lauk þar námi og hélt þaðan til framhaldsnáms í
Flórens á Italíu þar sem hann vildi stúdera endur-
reisnina og kynnast verkum nafna síns Da Vinci og
hinna meistaranna. Námið þar var mjög hefðbund-
ið og miðaði að því að skóla nemendur til í sígild-
um grundvallaratriðum módelteikningar og högg-
myndalistar. Skólinn var lítill og góður, sem dæmi
má nefna að listasögukennarinn var forstjóri Uffizi-
safnsins - „Guð listarinnar," segir Leonardo og
glottir. Hann leiddi nemendur um ganga safnsins
utan venjulegs opnunartíma og sagði þeim frá sin-
um uppáhaldsverkum.
„Ég bjó í klaustri," upplýsir Leonardo. „Munka-
bransinn mátti muna sinn fífil fegurri og vegna
skorts á nýliðun í stéttinni gripu þeir til þess ráðs
að leigja út herbergi til námsmanna í klaustrinu.
Þetta var eldfornt og gullfallegt klaustur og ég man
hvað mér fannst magnað að yfir hliðinu var lág-
mynd eftir Fra Angelico, einn mesta málara endur-
reisnarinnar! Það var byggt um 1450 og meðal fyrri
íbúa var meðal annarra einn dýrlingur. Sem er
meira en hægt er að segja um okkur ungu strákana.
Þar sem þetta var munkaklaustur var stranglega
bannað að konur kæmu inn fyrir veggi þess og dyr-
unum læst á miðnætti. En vilji er allt sem þarf, ekki
satt?“ segir Leonardo brosandi og lýsir því næst
príli sínu og félaga sinna með yngismeyjum upp og
niður fjögurra metra háa klausturmúrana.
„ítalskur vinur minn benti mér svo á að venju-
lega syndgaði fólk fyrst og færi svo í klaustur. Ég
væri búinn að snúa þessu við.“
Að ná til fjöldans
Ástæðan fyrir því að verðandi listmálari færði sig
yfir í teiknimyndagerð var uppgötvun Leonardos á
þvi sem honum finnst hafa vakað fyrir ofurmennun-
um á endurreisnartímanum.
„Þegar ég var á Ítalíu fór ég mikið í kapellurnar
en þær geyma urmul af frægum listaverkum. Fljót-
lega þóttist ég sjá að markmið þessara náunga fyrir