Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 02.02.1956, Síða 10

66
en vísað til ritgerðar um sögu þess í 50. árgangi Ársritsins.
En þó get ég ekki látið hjá líða, að geta nokkru nánar um
þátt Páls Briem í henni. Eins og fyr getur, var menntun
almennings honum hjartfólgið mál. Honum var það ljóst,
að gagnmenntuð alþýða var undirstaða þess, að vér losnuð-
um við gamla hleypidóma og ný öld mætti hefjast í menn-
ingar- og atvinnusögu þjóðarinnar. Hugsjón Páls Briems
við stofnun Ræktunarfélagsins, var að sameina þetta tvennt,
vinnu og vísindi. Ræða sú, er hann flutti á fyrsta aðalfundi
félagsins um störf þess og tilgang, sýnir þetta ljósast. Sú
ræða er fyrir margra hluta sakir hin merkilegasta, og af því,
sem ég hef lesið eftir Pál Briem, virðist mér hún á ýmsa
lund gefa bezta mynd af manninum sjálfum og viðhorfum
hans. Ræðan sýnir oss í senn eldheitan áhugamann, brenn-
andi í andanum af framkvæmdahug og kappi og um leið
svo raunsæjan og víðsýnan starfsmann að nær furðu sætir.
Hann bendir þar á og færir að rök, svo naumast verður
móti mælt, að reisa þurfi atvinnuvegi landsins og þá eink-
um landbúnaðinn á vísindalegum grundvelli. Hann lýsir
verkefnunum og markar línumar í starfinu af þeirri raun-
sæi og þekkingu á málunum, að fremur mætti halda, að
þar talaði sérfræðingur í ræktunarmálum og landbúnaði
en lagamenntaður embættismaður. Og enn eftir rúmlega
hálfa öld gæti ræða þessi verið til lærdóms og fyrirmyndar
sem stefnuskrá í landbúnaðarmálum.
Sömu einkennin og koma fram í þessari ræðu sjást í nær
öllum ritgerðum Péls Briem, um hvaða efni sem þær eru.
Þekking hans á málunum virðist ótæmandi, og á þeim
fasta grundvelli reisir hann ályktanir sínar, svo að erfitt
sýnist að mæla í móti. Bera rit hans því vitni, að rétt er
hermt, sem Klemenz Jónsson segir um starfshætti hans:
„Þegar hann varð gripinn af einhverju máli, þá las hann
fyrst allt, sem hann gat höndum yfir komizt um það, og
útvegaði sér bækur, jafnvel með fyrirhöfn og kostnaði um