Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1978, Blaðsíða 66

magn sumra bætiefna í mjólk, sérstaklega fituleysanlegu
bætiefnanna A og E.
Rétt er að nefna einnig að við ákveðna sjúkdóma verða
umtalsverðar breytingar á efnainnihaldi mjólkur. Við júgur-
bólgu minnkar t.d. magn mjólkursykurs og kalís, en salt-
magnið eykst, þannig að mjólkin verður sölt á bragðið. Súr-
doða fylgir yfirleitt allnokkur hækkun á fituprósentu í mjólk.
Erfda b rey tileiki.
Hér að framan hefur verið fjallað um áhrif fjölmargra um-
hverfisþátta á efnasamsetningu mjólkur. Við höfum komist
að raun um að í flestum tilfellum eru þessi áhrif fremur lítil,
þegar um mikil áhrif er að ræða flokkast það fremur undir
afbrigðilegt eða sjúklegt ástand. Til viðbótar er oft mjög tak-
markað hve miklu við getum ráðið um þessa umhverfisþætti,
þannig að þarna virðast fremur takmarkaðir möguleikar til að
breyta efnainnihaldinu.
Við vitum aftur á móti að það er bæði umhverfið og eðlið
sem mótar einstaklinginn. I búfjárrækt köllum við eðlið oft
erfðaáhrif. Það þarf ekki verulega mikið að skoða þessi mál til
að komast að raun um að erfðaáhrif hafa nokkuð að segja um
efnainnihald mjólkur hjá kúm. Augljósasta dæmi þess höfum
við í þeim mikla mun sem þekktur er á fituprósentu hjá
einstökum kúakynjum. Til þess að gera okkur grein fyrir hve
mikil erfðaáhrifin séu fyrir ákveðin eiginleika innan eins og
sama kyns notum við oft hugtakið arfgengi. Arfgengið segir
okkur til um það hversu stór hluti af þeim mun sem við
finnum á einstaklingum í stofninum megi rekja til mismun-
andi erfðaeðlis þeirra.
Erlendar rannsóknir sýna þannig að arfgengi fyrir mjólk-
urmagn er um 25%, en fyrir fitu- og próteinprósentu er það
50-70%. Rannsóknir sem gerðar hafa verið hér á landi hafa að
vísu gefið til muna lægra arfgengi fyrir fituprósentu en þekkt
er úr erlendum rannsóknum. Á því virðist sú skýring mark-
tækust að hér á landi gæti ónákvæmni mjög í töku sýna og
mælingu þeirra. Þessar niðurstöður benda til að full ástæða sé
68