Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Blaðsíða 132

132
ÚR FÓRUM BENEDIKTS FRÁ AUÐNUM
raunar starfið með, hefir orðið farsælt og samræmilegt við þær skoðanir beztu manna
í öðrum löndum, sem óðum útbreiðast. Þessu ert þú auðvitað kunnugri en jeg . . . .
Fyrst og fremst hafði jeg aldrei, með mínum glæsivonum framan af, gert mjer í hug-
arlund jafn mikinn árangur í lifandi lífi víðsvegar um land af okkar fátæklega starfi,
eins og orðinn er, þótt ekki sje þar alt „gull sem glóir“. En svo reyni jeg það daglega,
hve mikill gæðamunur er þeirrar menningar og þess hugsunarháttar, sem skapast hefir
á þeim svæðum, þar sem kaupfjelagsskapurinn á dýpstar rætur, móts við hin ....
En — annars vilja nú ymsir leiða þennan samvinnustraum inn á stjórnmálasviðið,
og það óvægir. Þar hefi jeg heldur þæft á móti; því: það er ekki til þess að bæta
stjórnmálalífið, heldur á það að vera til þess að bæta samvinnuhreyfingunni aðstöðu
og efla hana. En slíkar vonir rætast ekki. Hún vinnur drýgst eins og hún hefir unnið
um undanfarna hríð: í kyrð að sínu starfi, án yfirlætis. Það er heldur ekki sami dular-
fulli undirstraumurinn, eins og hjá okkur, sprottinn upp úr lindum frá 1850 eða fyr,
og ýmsum lindum eftir það, þar á meðal okkur, mönnunum frá ’74. Nei, nú þegar
samvinnuhreyfingin hefir orðið að nokkurs konar vorleysingu í þjóðlífinu, þá á að
fella niður hömlurnar, sem við hinir eldri höfum haldið uppi milli stjórnmálastefn-
anna eða stj órnmálanna og samvinnumálanna, og hleypa þessu vorvatni inn á stjórn-
málasviðið. Það verður gruggugur straumur - ólíkur hinum - ekki sízt, þegar hann
er búinn að svelja í sig alla þá óhreinku sem fyrir honum verður þar.“
Guðmundur Friðjónsson skáld á Sandi 1926, 28. jan.:
sendi Benedikt þessa stöku áttræðum: Þess sannmælis öldungi ann eg: / í öngþveiti
leiðindastarfs / hann varðveitti áhuga-eldinn / frá óttu til náttmálahvarfs.
Benedikt svaraði Guðmundi í bréfi 20/2, og þóttist kenna misskilnings á eðli sínu og
eðli starfsins: „Ég hefi nefnil. aldrei þekkt neitt „öngþveiti leiðindastarfs“. Mér hefir
aldrei fundist of þröngt um mig í lífinu, en til hins hefi ég fundið, að ég hefi aldrei
getað fyllt það rúm, sem lífið fékk mér fyrir starfsvið. - Ekki heldur liefir mér nokk-
urntíma leiðst starfið. Hitt hefir stöðugt angrað mig, að ég hefi svo örlitlu komið í
verk af því, sem ég hefi þráð að vinna bæði líkamlega og andlega .... Ég lít sjálfur
svo á, að það réttasta sem um mig hefir verið sagt, sé það, sem stóð nýlega í „Degi“
að ég hefði alla æfi verið líkur skólapilti sem hefði ásett sér að ná góðu prófi með
vorinu .... Einn vitur maður og bjartsýnn hefir sagt að menning vor, kúltúr og þekk-
ing væri svo skamt á veg komin, að hún yrði að teljast barnasjúkdómur mannssálar-
innar. - Hvílík feikna útsýn til eilífrar þróunar! Hvílík birta og ljómi yfir Mfinu!“
Guðmundur svarar þessu um hæl í bréfi 5/3:
„ . . Og það ætla eg enn, að kontórstörf t. d. hjá yfirvaldi, séu manni með þínum
þrám og hæfileikum gleðilaust starf . . . Við sem skáldum hérna í sveitunum, höfum
sætt okkur við erfiðisvinnuna, en þó sýnir hún áhuganum - bóklega - banatilræði
hvern dag ....