Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Side 197

FRÁ HALLGRÍMISCHEVING
197
það vera eins og þér segið, en sé jafnframt haft tillit til almúga á íslandi, þá gjörir hið
litla brot bókina útgengilegri en ef hún væri í stóru áttablaðabroti, því sjóróðramönn-
um, sem búa sig í verið, þykir hægra að stinga í vasa sinn bókinni með litla brotinu,
ef þeir á annað borð ætla að skemmta sér við sögulestur á landlegudögum, eins þeim
sem fara á aðra bæi og ætla sér að vera þar nætursakir og skemmta þeim með sögu-
lestri, sem fyrir eru. Eg hefi heyrt haft eftir nokkrum mönnum hér, að sér þvki þess-
konar brot á bókum yfirburða snyrtilegt og handhægt.
Seinna í sama bréfi yðar segizt þér halda, að íslenzkumálfræði, sem ætlazt sé til, að
fullorðnir menn lesi á Islandi, sé að öðru jöfnu því betri, því lengri sem hún sé. Að af
tveimur bókum um sama efni, hljóti sú að vera betri, sem lengri er, þegar allt annað er
j afnt, það held eg satt sé, af því lengri bókin getur verið hinni nákvæmari og ýtarlegri
og tekið fleira af því fram, sem vert er að vita. En þegar litið er til fullorðinna manna
á íslandi, og þeir elztu í skólanum eru frágengnir, mun trauðla þurfa að gjöra ráð
fyrir öðrum, sem langa málfræðisbók í móðurmáli sínu lesa og geti haft gagn af henni,
en nokkrum stúdentum og fám einirm prestum, því að bændastéttarmenn, sem enga
grammatík hafa lært, kaupi dýra grammatík, leggi sig síðan niður við það að lesa
bana með þeirri alúð, að þeir geti komizt niður í henni og geti haft hennar not, við
því er ekki að búast. En verði allt það tekið frá almennri grammatík inní íslenzku
málfræðina, sem þurfa þætti, til þess að almúgamenn gæti haft hennar not, þá yrði
bókin þeim mun ógirnilegri hinum litla hóp menntaðra manna, sem hana mundu helzt
eða jafnvel að eingöngu kaupa. Ekki væntir mig fyrir því muni þurfa ráð að gjöra,
þegar nokkrir Islendingar í Kaupmannahöfn eru frágengnir, að margir kaupi þessa
grammatík, hversu vönduð sem hún væri, í Danmörk og Noregi, og því síður í Svía-
ríki, einkum, og enda hvort heldur sem er, þar hún á að vera á íslenzku. En svo álít ég
hana, og íslenzka réttritunarfræði, löndum vorum þarfa, að mér finnst vér íslendingar
getum miklu heldur án verið vönduðustu útgáfu af Nj álu, þó sú saga sé í mörgu tilliti
harla vel samin, en áðurnefndra bóka. En nú hverf eg aftur til hins, að eftir því sem
hér stendur á, er allt undir því komið, hvort fjárhagur bókmenntafélagsins er svo á
sig kominn, að félagið geti staðizt þó mjög lítið seljist af þessari grammatík á hverju
ári, því ekki efast eg um, að hún muni ganga öll út með tímanum, ef hún er vönduð
vel, eins og hún þarf að vera frá yður, sem bæði getið og eigið að láta það á henni
sjást, að þér að þekkingu íslenzka fornmálsins berið langt af öllum Islendingum, sem
nú lifa, síðan dr. Egilsens missti við. Áður en eg skilst algjörlega við þær hugsanir,
sem vöknuðu hjá mér útaf því, sem eg áður minntist á úr fyrra bréfi yðar, hvar þér
segið, að íslenzkumálfræði sem ætlazt sé til, að fullorðnir menn lesi á íslandi, sé að
öðru jöfnu því betri sem hún sé lengri, langar mig til að minnast á eitt, sem eg vil
hiðja yður að reiðast mér ekki fyrir, þó verið geti að það sé ekki annað en röng
ímyndan, og það er þetta: Mér finnst sjá mega á Frumpörtum íslenzkrar tungu, að
þér hafið fyrirfram ásett yður að láta bókina ná vissri arkatölu, og því teygt úr henni
með of miklum dæma fjölda, jafnvel þó bókin hefði nægilega getað frætt menn um það,
sem þar er kennt, í styttra máli. Að engum gæfist tilefni til að leiða sér slíkt hið