Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Page 174

174
FRÁ HALLGRÍMI SCHEVING
báru virðingu íyrir Scheving (hann var ávallt alvarlegur og hægur, og sögSum viS
hann væri ,,gravis“), en samt þótti okkur þetta leiSilegt og óþarft, og seinast fór
Björn Halldórsson (seinna prestur aS Laufási) aS setja sig upp á móti þessu og vildi
fá menn til aS talast viS yfir borSum í trássi viS Scheving; varS út af því nokkurt
orSaþras milli þeirra, og fáa fékk hann í fylgi meS sér.
Vér sjáum skömmu síSar, aS ekki veitti af, aS vakaS væri yfir sveinum viS borS-
haldiS, því aS Benedikt segir enn svo í Dægradvöl: Fyrstu dagana, meSan piltar voru
aS safnast og ekki var búiS aS setja skóla, þá var Scheving ekki viS borSun, og var þá
borSaS meS lítilli stillingu, og var varla vært fyrir hávaSa. Nýsveinunum var skipaS
sér á neSstu sætin, og gengu alltaf í þá hnútur og fiskroS, en ef nokkur þeirra dirfSist
aS henda aftur, þá var hegning vís, sá óumflýjanlegi „jambus“; áttu þeir oft viS bág
kjör aS búa fyrir ofsa og strákapörum hinna eldri pilta. -
Þegar aSrir kennarar flýttu sér heim aS borSa eSa sinna hugSarefnum sínum, stóS
Hallgrímur eftir á verSinum, hinn dyggi þjónn, er lét skólastarfiS ganga fyrir öllu.
ÞaS var því ekki ófyrirsynju, aS Pétur Pélursson biskup, gamall nemandi Hallgríms
frá BessastöSum, hóf ræSu sína viS jarSarför hans á þessa leiS:1
Þegar ég, eftir lilmælum eftirþreyjandi náunga, tókst á hendur aS mæla fáein orS
aS skilnaSi yfir moldum þessa æruverSa öldungs, sem vér nú ætlum aS fylgja til graf-
arinnar, duttu mér í hug þau orS Páls poslula, er standa í 1. bréfi hans til Tím. 5,17 og
þannig hljóSa: „Þeir öldungar, sem veita góSa forstöSu, séu álitnir tvöfalds heiSurs
maklegir, einkum þeir, sem sveitast viS aS kenna og fræSa.“
AS sönnu talar postulinn hér einkanlega um forstöSumenn safnaSanna, og kennend-
ur GuSs orSs, en orS hans geta engu síSur heimfærzt einnig til þeirra öldunga, sem
hafa variS lífi sínu til aS auSga aSra aS sérhverri nytsamlegri þekkingu og mennta
þá þannig, aS þeir yrSu því hæfilegri lil aS hagnýta sér fjársjóSu kristilegrar trúar.
Og þegar vér nú lítum til liSinnar ævi þessa framliSna öldungs og minnumst þess,
hvernig hann um langan aldur sveitdst viS aS fræSa og kenna, gelum vér þá ekki í
fyllsla skilningi sagt, aS liann sé tvöfalds, já margfalds, heiSurs maklegur? Og sé þaS
nú svo, aS virSing fyrir honum hafi safnaS hingaS þessari fjölmennu líkfylgd, hversu
innilegar og lifandi hljóta þá slíkar virSingartilfinningar aS vera í hjörtum allra
þeirra, sem sjálfum auSnaSist aS eiga hann fyrir kenniföSur og vita þaS af eigin
reynslu, hvernig hann sveittist viS aS kenna og fræSa? MeS hve óþreytandi alúS og
árvekni hann í sinni löngu embættisþjónustu leitaSist viS aS mennta og fræSa læri-
sveina sína. Og sérhver sá, sem ber skynbragS á, hve ágætt menntunarmeSal hin fornu
mál eru fyrir æskumanninn, hlýlur aS finna til þess, hvílíks heiSurs þessi framliSni
öldungur var maklegur og hve mikiS golt landar hans eiga honum upp aS unna. Og
þó getum vér ekki medS verk hans eins og þaS er vert; því hver getur upptaliS öll þau
þekkingarinnar frækorn, sem hann fyrr og síSar sáSi í hjörtu sinna mörgu lærisveina?
ESa hver getur rakiS feril þessara vizkunnar frækorna eSa sýnt alla þá ávexti, sem þau
1 Pétur Pétursson: Tvær líkræður, Reykjavík 1879, 17-19.