Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.07.1992, Side 18

18
ERIK PETERSEN
gremju í skrifum Bruuns, var hér um að ræða málefnalega og
vandaða umræðu, þar sem fram komu sjónarmið, er höfðu gildi út
yfir hið tímabundna tilefni. Höfuðborgir gömlu bræðraþjóðanna í
konungdæminu skiptust óhindrað á skoðunum, meira á móti en
með, og það með hraða, er stingur í stúf við stjórnmálalegu skiptin
milli Bandaríkjanna og Danmerkur og málarekstur milli utanrík-
isráðuneytisins og kirkju- og menntamálaráðuneytisins.
Spurningin um lán á Flateyjarbók hafði eðli málsins samkvæmt
verið frá upphafi stjórnmálaleg, en hvorki menntamálaráðherra
né aðrir ráðherrar höfðu tekið þátt í hinni opinberu umræðu. I
fjórðu viku þessa máls, þegar mest gekk á, neyddist stjórnin þó til
að verja þá ákvörðun sína að lána handritið, þar sem málinu var
hreyft á þjóðþinginu. Það \ ar enginn minni en fyrirrennari Goos
sem menntamálaráðherra, Jacob Scavenius, sem í 2. umræðu um
fjárlagafrumvarpið fyrir 1893-94 kvaddi sér hljóðs um málið í
umræðunni 23. janúar 1893. Þótt hann vissi vel, að málið væri
óviðkomandi dagskrárefninu, bað hann forseta um leyfí til að lýsa
viðhorfi sínu:
„Við sjáum jú í blöðunum, að til stendur að senda með viðhöfn
og sæmd á Chicagosýninguna eitt af merkilegustu verkunum í
fórum Konungsbókhlöðu, gamalt íslenzkt handrit, sem kallað er
Flateyjarbók. Eg get ekki varizt að lýsa vanþóknun minni á, að
ríkisstjórnin skuli hafa hlutazt til urn þetta. Það getur ekki verið af
neinni vísindalegri ástæðu. Urn vísindalega rannsókn þar vestra
getur ekki verið að ræða. Það er einungis af einskærri hégóma-
dýrð, að menn í Ameríku óska eftir því að fá þessa bók til sín og
setja hana þar í glerskáp, svo að unnt sé að virða hana fyrir sér utan
frá. Vilji amerískir fræðimenn rannsaka hana, geta þeir komið
hingað, en að senda hana yfrum til þeirra er einungis til þess að
fullnægja þeirra hégómadýrð og e.t.v. vorri einnig."
Scavenius getur um, hve óbætanlegt verkið sé og hinar víðtæku
varúðarráðstafanir ófullnægjandi. Engin trygging sé og fyrir því,
að amerísku herskipin geti ekki sokkið, og hann heldur áfram: „Ef
einnig verður nú danskur maður með í förum,2J sem ætlað sé
sérstaklega að gæta bókarinnar, getur hann ei alltaf vakað yfir
henni, varla fengið rúm sitt sett upp við hliðina á sýningarskápn-
um, svo að verkinu er þar fyrir handan hætta búin jafnt af eldi sem
þjófshendi.“
24 Scavenius gat að svo stöddu ekki vitað, að ráðuneytið hafði að lokum þennan sama dag
staðfest, að það var íslendingur, er fvlgja skyldi handritinu.