Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1993, Page 46

46
GUNNAR HARÐARSON
1824, og er latínuþýðing hinna svonefndu Fornmanna sagna,
konungasagnaútgáfu Fornfræðafélagsins, sem kom út í Fíöfn
1828-48, að mestu leyti verk hans. Sigurður Nordal segir frá því í
Skírni 1946 að meðan menn kunnu latínu hafi margir útlendir
menntamenn lesið þýðingarnar ekki bara sér til fróðleiks, heldur
og til skemmtunar því að stíllinn hafí verið með afbrigðum. Eitt
mesta afrek Sveinbjarnar annað en Hómersþýðingarnar var orða-
bók hans yfir forníslenskt skáldamál, Lexicon poeticum, en hún
var raunar ekki prentuð fyrr en eftir hans dag. Reyndar voru
orðabækurnar tvær, því Lexicon poeticum var með skýringum á
latínu en hin, sem er minni, var með skýringum á íslensku, og er
hún enn óprentuð. Þá má nefna útgáfu Sveinbjarnar á Snorra-
Eddu og málfræðiritgerðunum fjórum árin 1848-49, auk útgáfna
ýmissa fornkvæða í Skólaboðsritum, þar á meðal Placidus drápu,
Harmsól, Líknarbraut og Leiðarvísan; ennfremur vísnaskýringar,
skáldatal og registur yfír Schiagraphiu Hálfdanar Einarssonar. I
þessu sambandi má minna á að útgefendur 19. aldar bjuggu við
aðstæður sem mörgum manninum mundu í dag þykja heldur bág-
bornar; því til sönnunar má benda á bréf Sveinbjarnar til Jóns
Sigurðssonar, sem Finnbogi Guðmundsson gaf út hjá Þjóðvina-
félaginu, en þar er hann sífellt að biðja hann um að athuga fyrir sig
handrit og senda sér afskriftir. Þar er líka vikið að kunnuglegu
vandamáli og svarið liggur reyndar ljóst fyrir:
Þér biðjið mig að segja yður, hvað mér þyki helzt ábótavant við
fornritaútgáfurnar: hvurt maður eigi að fylgja vissri viðtekinni
eða sennilegri stafsetníngu, eða halda trútt handritanna staf-
setníngu. Minn dómur um það verður mikið líkur yðar, eptir því
sem þér látið hann í ljósi í yðar góða bréfí, og ætla jeg þó að tala
ofurlítið nákvæmar um það. Það kemur nefnil. undir tilgángi
útgefarans, hvurt hann heldur lesandanum hentugt að halda
stránglega hinni fornu stafsetníngu, eða hvurt það er ásetníng-
ur hans að hafa útgáfuna eins í því tilliti krítiska. Eigi bókin að
vera lestrarbók almúga, þá er það sannarlega ekki ráðlegt.10
í reglugerð fyrir Lærða skólann í Reykjavík var eftir því sem
Sveinbjörn segir í skólasetningarræðu 1846 „að því leyti tiltekið að
venja skuli lærisveina til að rita móðurmál sitt rétt, hreint og
10 Bréf til Jóns Sigurdssonar, 1. bindi. Bjarni Vilhjálmsson, Finnbogi Guðmundsson og
Jóhannes Halldórsson önnuðust útgáfuna. Reykjavík 1980, bls. 7.