Vísbending - 18.12.2004, Blaðsíða 20

■ 1. Eitt aðalverkefni stjórnvalda er að skapa ný störf.
Revndin: Störfin verða yfirleitt til af sjálfum sér, án atbeina ríkisins. Störf sem hið opinbera
skapar gefa yfirleitt minna af sér þegar allt er talið en þau sem myndast án þess að það skipti
sér af.
2. Meginhlutverk hagstjórnar er að halda uppi hagvexti.
Revndin: Ríkiðgetur ekki tryggt hagvöxt til langframa með því að búa til þenslu í hagkerfmu.
Það er hægt í skamman tíma en efnahagsskellurinn verður þá þeim mun meiri þegar þenslu-
skeiðinu lýkur. Aðalhlutverk hagstjómar, þegar horft er til nokkurra ára, er að draga úr hag-
sveiflum. Þegar Iitið er til Iangs tíma (nokkurra áratuga) geta stjómvöld á hinn bóginn stuðlað
að auknum hagvexti með því til dæmis að létta höftum af viðskiptalífinu, með því að tryggja
lága verðbólgu, með lágum jaðarsköttum, hæfilegum samgöngum og skólum.
3. Ef Seðlabankinn hækkar vexti eykst verðbólgan.
Revndin: Verðlag hækkar stundum fyrst eftir að Seðlabankinn hækkar vexti í viðskiptum
sínum við hina bankana, en þegar frá líður slær vaxtahækkunin á þenslu og stuðlar að lækkun
verðbólgu. Vextimir em aðalvopn Seðlabankans gegn verðbólgunni.
4. Ná má niður verðbólgu með því að lækka skatta.
Revndin: Arið 1986 féllust verkalýðsfélög á litlar kauphækkanir gegn því að ýmsir skattar
væm lækkaðir. A næstu missemm ýtti halli á ríkissjóði undir þenslu í hagkerfmu. Verðbólga
jókst aftur.
5. Skattar hafa lækkað stórlega undanfarin ár.
Revndin: Rétt er að skattar námu árið 1995 32% af landsframleiðslu, en árið 2003 var hlutfallið
komið í 40%, að mati OECD.
6. Ef laun allra landsmanna hreyfast ekki í takt er voðinn vís.
Revndin: Eðlilegt er að laun stétta (og einstakra manna) hækki og lækki eftir því sem aðstæður
á markaði krefjast. Það þýðir að laun sumra hækka meira en annarra. Ef laun einnar stéttar
verða of lág fer að vanta (gott) vinnuafl í stéttinni og ef þau em of há er verðmætum sóað. Ef
kaup virðist almennt hækka meira í þjóðfélaginu en innstæða er fyrir hlýtur Seðlabankinn að
bregðast við og hækka vexti.
7. Uppsveilluna í íslensku hagkerfí undanfarin ár má rekja til aukins frelsis í viðskipta-
lífinu.
Revndin: Þetta er ekki rétt, nema þá að litlu leyti. Góðærið stafar einkum af almennri bjartsýni
í atvinnulífinu, miklum lántökum og miklum opinbemm framkvæmdum. Þetta er með öðmm
orðum dæmigerð eftirspumarþensla.
8. Ekki er að vænta skells í efnahagslífinu á næstu áruni.
Revndin: Jú. Og hann verður þeim mun meiri sem uppsveiflan sem nú stendur yfir verður
stærri og langvinnari.
9. Lífskjör á Islandi eru með því besta sem gerist á Vesturlöndum.
Revndin:Tekjur á mann em miklar, en það stafar af því að vinnudagurinn er langur, starfsævin
Iöng og atvinnuþátttaka mikil. Laun á tímann em miklu Iægri en í evrópskum grannlöndum.
10. Hagfræðingar segja hug sinn þegar þeir eru spurðir.
Revndin: Ekki endilega. En þeir fara eins nærri sannleikanum og þeir treysta sér miðað við
stöðu sína og ábyrgð í þjóðfélaginu. #
1. Fjarlægðir skipta ekki lengur máli
Revndin: Fyrirtæki sem fara í víking átta sig
fljótt á því að persónuleg samskipú em mikil-
væg og umtalsverð ferðalög em því óumflýjan-
legur þáttur í útrás. Fjarlægðir skipta síðan enn
meira máli eftir því sem löndin em ijarlægari
því að oft em ijarlægari lönd jaftiffamt með allt
aðra menningu en við eigum að venjast. Uúás
íslenskra fyrirtækja um þessar mundir beinist
fyrst og ífemst að nágrannalöndum okkar. Fjar-
lægðir skipta máli.
2. Odýrt vinnuafl er leiðin til auðs
Revndin: Mörg iýrirtæki byggja útrás sína iýrst
og ffemst á þeirri hugmynd að í öðmm löndum
sé ódýrt vinnuafl sem hægt sé að hagnýta Svo
einfalt er það þó ekki. Reynsla úúásarfýrir-
tækja er hins vegar sú að engan veginn er hægt
að treysta á að þótt launakostnaður í últeknum
löndum sé lágur sé ifamleiðslan hagkvæm. Oft
kemur í Ijós að erfitt er að auka ffamleiðni í van-
þróuðum iikjum þar sem laun em svo lág að til
skamms tíma litið viiðist ffáleitt að tæknivæðast
í slíkum löndum.
3. Vanþróuðu löndin eru lönd tækifæranna
Revndin: Mest hefur orðið vart þessara sjón-
armiða í sjávarútveginum þar sem auðlindir
virðast nær óþijótandi í vanþróuðum ríkjum
en framleiðslutækni og þekking er af mjög
skomum skammú. Svo virðist sem bestu
úúásarfýrirtækin á alþjóðavísu séu enn að leita
tækifæra í nágrannalöndunum. Alþjóðavæðing
kemur aðallega fram í stóra iðnríkjunum og
langstærstur hluú fjárfestinga yfir landamæri er
ennþá bundinn við iðnríkin.
-20-