Vísbending - 18.12.2004, Blaðsíða 38

VISBENDING
Eftir hncykslismál í Bandaríkjunum í byrjun
aldarinnar brcyttist talsvert áherslan og
athyglin á starf stjóma í Bandaríkjununi.
Hvaða áhrif hcfur sú umræða haft á íslenskar
stjómir?
BENEDIKT SVEINSSON:
Líklega gera margir stjórnarmenn sér nú betri grein
fyrir þeirri ábyrgð sem á þeim hvílir. Þóknun til
stjómarmanna á Islandi er hins vegar aðeins brota-
brot af því sem hún er í Bandaríkjunum, en fyrir-
tæki þau sem hafa verið í hremmingum og fréttum
þaðan eru margfalt stærri en innlend fyrirtæki og
erfitt að yfírfæra reglur úr svo ólíku umhverfi til
okkar.
SKARPHÉÐINN B.
STEINARSSON:
Eg tel sennilegt að öll þessi mál hafi haft áhrif en
það er óljóst hversu mikil áhrif. Það hefur breyst
frá því sem áður var að stjórnir voru bitlingar eða
virðingarstaða. Nú gera menn sér grein fyrir því
að stjórnir hafa skýrt lagalegt hlutverk og almennt
gera menn sér grein fyrir ábyrgðinni. Hagsmuna-
aðilar verða að geta reitt sig á stjómina, þ.e. lán-
veitendur, opinberir aðilar og fleiri. Eg held að í
langflestum tilvikum sé hægt að treysta stjórnum.
ÁGÚST GUÐMUNDSSON:
Ég tel að sú umræða hafí verið til góðs og minnt menn rækilega á
þá ábyrgð sem þeir bera gagnvart hluthöfum fyrirtækja og samfél-
aginu almennt. Hún hefur leitt til öflugrar umræðu í viðskiptalífinu
og leitt meðal annars til þess að hagsmunaðilar á markaði höfðu
frumkvæði að því að semja leiðbeinandi reglur fyrir markaðinn um
góða stjómarhætti.
PÉTUR GUÐMUNDARSON:
Ég trúi því að stjómir íslenskra hlutafélaga séu og hafi verið vel
upplýstar og starfi sínu vaxnar þannig að hneykslismál sambærileg
þeim sem upp hafa komið nýverið í Bandaríkjunum hefðu verið
óhugsandi hér. Umræða um þau mál hefur sjálfsagt haft jákvæð
áhrif á íslenskar stjómir og gert þær enn meðvitaðri um skyldur
sínar.
SIGURÐUR EINARSSON:
Atburðirnir í Bandaríkjunum hafa litlu breytt hér á landi enda
aðstæður í löndunum tveimur gjörólíkar. I sinni einföldustu
mynd má segja að Bandaríkjamenn fari þá leið að hlaða upp afar
nákvæmu regluverki sem mörg fyrirtæki ytra freistast síðan til að
umgangast eins frjálslega og þau telja sér unnt. I Evrópu má segja
að opinberir aðilar setji hinn almenna ramma og fyrirtækin sjálf og
viðskiptalífið setji sér síðan vinnureglur og viðmiðanir sem mikil
samstaða er um að framfylgja. Mér sýnist reynslan hafa leitt það í
Ijós að í viðskiptalífinu eins og svo víða annars staðar fari fjöldi og
umfang afbrota ekki fyrst og fremst eftir nákvæmni eða hugsan-
legu flækjustigi laganna heldur því viðhorfi og vinnubrögðum sem
eru landlæg og jafnvel meitluð í þjóðarsálina á hverjum stað.
í byrjun árs 2004 kynnti Kauphöllin, Vcrslunarráð og Sam-
tök atvinnulífsins lciðbcinandi rcglur um góða stjómarhætti
þar sem rík áhcrsla var lögð á óháða stjómarmcðlimi og
stoðncfndir stjóma. Hvcrsu þarfar cra slíkar
rcglur og hvcijir em kostir þcirra og gallar?
BENEDIKT JÓHANNESSON:
Ég held að menn hafi ekki mikið gert með
þessar reglur enn sent komið er en þær eru
ágætar svo langt sem þær ná. Hins vegar hafa
flestar stjórnir sett sjálfum sér reglur sem í
sumum tilvikum eru svipaðar og reglurnar sem
vitnað er í.
PÉTUR GUÐMUNDARSON:
Umræddar reglur eru ágætt viðmið um góða
stjórnarhætti. Þar sem ég þekki til í stórum fyr-
irtækjum hafa störf stjórna lengi verið áþekk
því sem lýst er í umræddum leiðbeiningum og
löngu áður en þær voru gefnar út. Samstarf við
sérfræðinga er í mínum huga mjög áríðandi og
nauðsynlegt í fjölmörgum tilvikum. Það sama
á við um stoðnefndir sem geta gert stjórnar-
ákvarðanir markvissari. Um óháða stjórnar-
menn má segja að þeir kunni að vera æskilegir
og geti fært stöðugleika og sérþekkingu inn í
stjórnina. Hinu má þó aldrei gleyma að hluthafa-
fundir velja stjórnarmenn og þar ráða atkvæði
úrslitum. Líklegt verður að telja að þegar átök
verða í hlutafélagi um stjórnarmenn nái óháðir
aðilar vart kjöri. Ég hef efasemdir um að rétt sé að skylda fyrir-
tæki til að hafa óháða aðila í stjórnum.
ÁGÚST GUÐMUNDSSON:
Ég tel að reglurnar hafi verið fyllilega tímabærar. Reglurnar
skapa félögum skráðum á markaði aðhald og umgjörð til þess
að miða starfsemi stjórna sinna við. Þær endurspegla þær
auknu kröfur sem gera verður til félaga á markaði og bera vott
um ákveðna framþróun á íslenska hlutabréfamarkaðinum.
SIGURÐUR EINARSSON:
Þetta eru bæði sjálfsagðar og þarfar reglur. KB banki hafði
visst frumkvæði á þessu sviði og hafði sett á fót stoðnefndir
innan stjórnarinnar, sett sér vinnureglur og fleira áður en leið-
beiningar um góða stjórnarhætti voru kynntar. Við uppfyllum
öll ákvæði þeirra reglna og göngum reyndar lengra um sumt.
Það er sjálfsagt að hvetja alla hlutaðeigandi til að gera slíkt
hið sama enda þótt svona reglum fylgi e.t.v. í sumum tilfellum
einhver óþægindi í bland við hina ýmsu augljósu kosti þeirra.
Vantrú markaðarins á stjórnarháttum fyrirtækja kemur engum
verr en félögum skráðum á markaði.
SKARPHÉÐINN B. STEINARSSON:
Leiðbeinandi reglur fá fólk til að hugsa um stjórnir í eðli-
legra samhengi. Þannig finnst mér þetta hafa verið rnjög gott
framtak og mjög þarft. Það er mjög gott fyrir hluthafa að hafa
óháða aðila í stjórn og að hjörðin sé ekki einlit. Mikilvægt er
að stjórnarmenn komi úr ólíkum áttum, fylli í eyðurnar hver
hjá öðrum og standi fyrir ýmis sjónarhorn.
í skýrslu ncfndar um íslcnskt samkcppnisumhvcrfi var
lagt til að vcrulegar takmarkanir væru scttar á starfs-
svið starfandi stjórnarformanna og jafnvcl sett scrstök
lög þcss efnis. Hversu brýn cr slík löggjöf?
Ég hef
efasemdir um
að rétt sé
að skylda
fyrirtæki til
að hafa
óháða aðila
í stjórnum.